1 Recce. Alexander Strachan

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ groep het dikwels saam in die Mosselbaai-omgewing gaan duik. Terwyl hulle een dag ’n ruskans by die Paviljoen by Santosstrand neem, kom ’n opblaasboot met twee manne aangejaag. Die twee is deel van ’n span wat robbe by die eiland uitdun – daardie jare was dit nog toelaatbaar. Hul nette het aan die rotse vasgehaak en nou kan hulle dit nie loskry nie. Koos, More en Kenaas is toe saam met hulle om te gaan help.

      Hulle het die nette vinnig losgewikkel gekry. Toe die jonger man vra hoe hy hulle kan vergoed, vra Koos dat hulle vir hom ’n klein rob lewend moet vang. Hy het in die sirkus gesien hoe oulik ’n klein rob kan wees en wou nou sy eie rob hê.

      Die jong man vang toe ’n klein rob en gee hom vir Koos. Die welpie wil net byt, maar hulle kry hom met ’n gesukkel in die duiksak geprop. Hulle was toe al twee uur lank weg en Breytenbach het intussen al hoe ongeduldiger geraak.

      “Waar de donner was julle heeltyd?” vra hy. Maar toe Koos die welpie uit die duiksak haal, verander Breytenbach se luim en hy is ewe opgewonde oor die nuwe “vonds”. Die rob sal voortaan die Recces se gelukbringer wees, kondig hy aan, en doop hom heel gepas Klein-Koos.

      Teen tienuur die aand was hulle klaar met die duikoefening en met Klein-Koos op pad terug Oudtshoorn toe. Dis toe wat hulle begin wonder wat hulle met die rob gaan doen. Koos stel voor hulle sit hom in die visdammetjie by die onderoffisiersmenasie.

      Die volgende oggend is die kommandement in rep en roer. Oral lê vere, die eende is dood en daar is nie ’n lewende vis in die dammetjie oor nie. Die RSM soek in aller yl na die persone wat die moeilikheid veroorsaak het. Die Recces kom boonop agter dat Klein-Koos skoonveld is. Hulle gaan soek stilletjies op en af in Oudtshoorn se strate, maar tevergeefs, daar is geen teken van die rob nie.

      Dieselfde aand wat hulle met die rob daar aangekom het, kom ’n dienspligtige toevallig om middernag ook terug van pas af. Hy kom die basis goedsmoeds ingestap, kan nie glo wat hy voor hom sien nie, en haas hom na die sersant aan diens. “Sersant, ek het nou net ’n rob by die hek sien uitstap!” kondig hy aan. Die sersant vervies hom so vir die voor-op-die-wa-troep dat hy net daar besluit om hom vir dronkenskap te arresteer.

      Koos-hulle weet nou dat Klein-Koos definitief buite die basis is, maar kan steeds geen spoor van hom vind nie. Toe kry hulle ’n leidraad in die Oudtshoornse koerant: “Cape fur seal found in Oudtshoorn!” berig die blad. ’n Huisvrou het die rob tussen haar melkbottels op die stoep ontdek toe sy haar voordeur oopstoot. Die rob is met ’n gespook in ’n nat kombers toegedraai en by Heroldsbaai in die see vrygelaat. Die insident is ook by die DBV aangemeld en dié soek toe dringend na die skuldiges wat die rob uit sy natuurlike habitat verwyder het. So het Klein-Koos met ’n vreemde ompad sy weg weer teruggevind see toe en die Recces was sonder ’n gelukbringer.

      Daar was gereeld troeteldiere van een of ander soort in die eenheid. Op Oudtshoorn het Dewald de Beer 42 slange van verskillende spesies in ’n hok aangehou. Daar was onder meer kobras, pofadders, boomslange en selfs ’n groenmamba. Langsaan was ’n hok waarin hy muise geteel het om die reptiele te voer.

      Die reptiele het ook goed te pas gekom tydens oorlewingskursusse om studente op te lei in slangidentifikasie, giftige spesies en behandeling van slangbyt. So het Dewald sy slanghok teenoor die owerhede regverdig.

      Hy het sy slange goed geken en baie tyd bestee om hul gedrag in die slanghok dop te hou. Volgens hom was ’n pasgebore slangetjie “een van die mooiste dingetjies op aarde”. Ongelukkig het die dun slangetjies maklik deur die hok se ogiesdraad na buite geseil. Op dié wyse het daar in ’n stadium 17 kleintjies in Trevor se gereedskapkas beland.

      Hierdie “wegseilgedrag” van die klein pofaddertjies het eenkeer onverwagte gevolge gehad. Om vir ’n valskermspringtoelae in aanmerking te kom, moes elkeen gereeld ’n aantal verpligte spronge doen. 1 Valskermbataljon in Bloemfontein het gewoonlik die Dakota, valskerms en afstuurders verskaf. Daar was heelwat dorings in die Oudtshoorn-omgewing en gevolglik was daar altyd takkies, dorings en droë blare in die valskermdoek as dit ná die sprong in die veld opgerol is. Die gebruikte valskerms is eers na ’n gebou in die basis geneem waar dit uitgeskud en rofweg opgevou is. Al die uitrusting is dan die volgende dag in die Dakota terug Bloemfontein toe geneem.

      Op ’n dag, ná so ’n valskermoefening, bel ’n hoogs ontstoke maj DJ (Archie) Moore (later bevelvoerder van 1 Valskermbataljon) uit Bloemfontein: “Probeer julle nou snaaks wees of wat?” wil hy weet. John More is heeltemal uit die veld geslaan en probeer agterkom wat aangaan. Hy hoor toe dat die vroue wat die doeke in Bloemfontein oopvou om te herpak, hulle amper flou geskrik het toe hulle op ’n hele nes klein slangetjies afgekom het. More het dadelik besef wat gebeur het.

      Die valskerms het ná die sprong ’n dag lank op die vloer gelê en Dewald se klein pofaddertjies het die geleentheid gebruik om hulle in die voue tuis te maak. Dit was egter onmoontlik om Archie Moore te oortuig dat dit bloot ’n sameloop van onvoorsiene omstandighede was. Hy het volgehou dat die Recces die klein slangetjies met opset in die valskermdoeke geplaas het om konsternasie in Bloemfontein te saai.

      5

      Eerste Recce-ongeval

      “Stop! Stop! Stop!” roep Dewald skielik uit. In die sand voor hulle het stewelspore duidelik gewys waar die Swapo’s die ou Ovambo-pad oorgesteek het. Die spoor kan nie te oud wees, sê hy. Op grond van Dewald de Beer se skatting het hulle ’n idee hoe ver die Swapo’s van dié punt sou loop. Hulle moet teen dié tyd al taamlik dors wees. Die groep Recces besluit om so vinnig as moontlik by die watergate uit te kom en die Swapo’s daar in te wag. Hulle is haastig ingeval Dewald ’n dag of wat uit is met sy skatting van die spoor.

      Dit was 23 Junie 1974, baie ná aan die kortste dag en langste nag in die Suidelike Halfrond.

      ’n Week of so tevore het die Recces inligting gekry dat Swapo-kaders besig was om na Suid-Angola te beweeg. Breytenbach se span het die gebied goed geken – hulle het immers vier jaar tevore met hul eerste operasie, Operasie da Gama, al die watergate daar opgeteken. Dit was destyds in ’n mate vervelige werk, maar nou het hulle die vrugte gepluk omdat hulle onder meer geweet het waarlangs die ou Ovambo-pad loop.

      Die Swapo-groep is toe al twee weke lank onderweg en die Recce-span is vinnig met twee Land Rovers dieper in Angola in om hulle te onderskep. Dit was winter en die span het gemeen dat die Swapo’s van watergat tot watergat sou beweeg. Hulle het dan ook hul strategie op dié aanname gegrond.

      Jan Breytenbach was in die voorste voertuig wat deur Trevor Floyd bestuur is. Dewald, die een spoorsnyer, het voor op die linkermodderskerm gesit en Eric, die Boesman-spoorsnyer, op die regtermodderskerm. Fred Zeelie, Nella Nel en Chris Hillebrand was ook op die voorste voertuig. Agter hulle het John More, FC van Zyl, Koos Moorcroft, Kenaas Conradie, Anton Retief en die ander Boesman-spoorsnyer, Langman, gery.

      More se Land Rover, wat agter gery het, stop eerste en die bemanning klim af om hul hinderlaag by ’n watergat daar naby te lê. Dewald-hulle ry nog ’n paar kilometers aan tot naby ’n mooi waterpan. Hulle neem hul posisies ’n entjie daarvandaan in.

      Fred het onder ’n groterige bos inbeweeg. Voor hom het die wind van die kant af oor die water gekabbel. Al die spore na die pan het daarop gedui dat dit gereeld besoek word.

      Dewald en Eric was aan die heel linkerkant opgestel ingeval die vyand dalk om die groterige bos sou kom. Fred en Chris het nou tot taamlik in die middel beweeg en was op effense hoë grond naby ’n miershoop wat inmekaargesak het. Uit hierdie posisie kon hulle reg langs die watergat afkyk na die oorkant toe. Nella was regs en effens voor hulle binne-in die uitgeholde miershoop en met takke toegepak.

      Net toe die groep klaar opgestel is, kom daar ’n dringende radio-oproep van Rundu deur СКАЧАТЬ