Ziemia obiecana. Władysław Stanisław Reymont

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ człowiekiem zimnym, mądrym, obojętnym, gotowym do wszystkiego, prawdziwym Lodzermenschem, jak go nazwał Moryc.

      W takim był właśnie nastroju przechodząc przez apreturę, gdy mu jeden z robotników zastąpił drogę.

      – Czego? – zapytał krótko, nie zatrzymując się.

      – A to nasz majster pan Pufke powiedział, że od pierwszego kwietnia będzie nas piętnastu ludzi mniej robiło

      – Tak. Ustawi się nowe maszyny, które tylu ludzi nie potrzebują do obsługi, co stare.

      Robotnik miął czapkę w ręku, nie wiedząc co powiedzieć i nie śmiejąc, ale zachęcony spojrzeniami, które błyskały zza maszyn, zza sągów materiałów, zapytał idąc za nim.

      – A cóż my będziemy robili?

      – Poszukacie sobie roboty gdzie indziej. Pozostaną tylko ci, którzy dawniej u nas pracują.

      – A i my robimy już po trzy roki.

      – Cóż ja wam poradzę, kiedy maszyna was nie potrzebuje, bo zrobi sama. Zresztą, do pierwszego może się jeszcze co zmieni, jeśli będziemy powiększali blich40 – odpowiedział spokojnie i wszedł na windę, która zaraz z nim zapadła się w głębi ściany.

      Robotnicy spoglądali na siebie w milczeniu, niepokój świecił im w oczach, niepokój przed jutrem, bez roboty, przed nędzą.

      – Ścierwy nie maszyny. Psy, psiakrew – szepnął robotnik i kopnął z całą nienawiścią w bok jakiejś maszyny.

      – Towar idzie na ziemię! – krzyknął majster.

      Chłop prędko nadział czapkę, przygiął się nieco i ze spokojem automatu odbierał barchan czerwony z maszyny.

      III

      W restauracji hotelu Victoria było pełno.

      Wielkie, niskie pokoje o ciemnych ścianach i żółtych, stiukowych sufitach, udających drzewo, napełniał hałaśliwy gwar.

      Wejściowe drzwi z bramy co chwila brzęczały mosiężnymi prętami zabezpieczającymi szkło, co chwila ktoś wchodził i ginął w mgle dymów i w tłumie ludzi zapełniających restaurację; elektryczne światła w sali bufetowej wciąż drgały spazmatycznie i przygasały, a gazowe bąki płonące równocześnie, rzucały mętne światło na zbitą około licznych stolików masę ludzi i na białe obrusy.

      – Kelner, bitte, zahlen41!

      – Piwa!

      – Kelner, Bier42!

      Krzyżowały się wołania razem z głuchym stukiem kufli.

      Garsoni43 w zatłuszczonych frakach, z serwetami podobnymi do ścierek, przesuwali się we wszystkich kierunkach, błyskając brudnymi gorsami nad głowami pijących.

      Wrzawa podnosiła się bezustannie napływającymi ludźmi i wykrzykiwaniem:

      – „Lodzer Zeitung44”! „Kurier Codzienny”! – jakie rzucali chłopcy kręcący się pomiędzy stołami.

      – Szczygieł, daj no Lodzerkę – zawołał Moryc, siedzący w pokoju bufetowym, pod oknem, w otoczeniu kilku aktorów, wiecznie przesiadających45 w knajpie – uważacie, co zrobił wczoraj nasz „fioł” vel dyrektor.

      – Mów arcyfioł – wtrącił szeptem jakiś zgarbiony, stary aktor.

      – Głupiś – odpowiedział mu pierwszy tajemniczym szeptem do ucha. – Otóż nasz arcyfioł wczoraj w antrakcie drugim przyszedł za kulisy i skoro tylko Niusia zeszła ze sceny, powiada jej: „Tak pani grała wspaniale, że jak tylko kwiaty będą trochę tańsze, to kupię pani bukiet, chociażby za całe pięć rubli!”

      – Co powiedział? – zapytał stary aktor, nachylając się do ucha sąsiada.

      – Żebyś pan pocałował psa w nos.

      Wybuchnęli śmiechem.

      – Panie Welt, panie Maurycy, czy pan nie jesteś za cwaj-koniak46 systemem, co?

      – Panie Bum-Bum, ja jestem za systemem wyrzucenia pana za drzwi.

      – Chciałem kazać dać…

      – Pan lepiej każ blagować za siebie.

      – Cóż, kiedy pan mnie wyręczasz. Panno Ani, koniaczek – zawołał poprawiwszy binokle i uderzając w zaciśniętą pięść otwartą dłonią prawej ręki.

      – Pański przodek, panie Maurycy, miał więcej wychowania – zaczął znowu Bum-bum, stojąc na środku pokoju z kawałkiem kiełbasy na widelcu.

      – Ja o pańskim tego nie mogę powiedzieć.

      – Warum47? – rzucił ktoś od sąsiedniego stolika.

      – Bo go wcale nie miał.

      – Nie, nie dlatego, tylko że nie bywał grzecznym względem swoich pachciarzy48. Welt to zna z tradycji domowych.

      – Wysortowany dawno dowcip, pięćdziesiąt procent niżej kosztu. Bum-buma, panowie sprzedaje się przez publiczną licytację. Kto da co? – wykrzyknął złośliwie Moryc.

      – Co on mówi? – zapytał znowu stary aktor szeptem, kiwając równocześnie na garsona.

      – Żeś głupi! – odpowiedział mu tym samym tonem sąsiad.

      – Kto co da za Bum-Buma? Panowie, Bum-Bum się sprzedaje. Stary jest, brzydki jest, głupi jest, zdezelowany jest, ale tanio się sprzedaje! – wykrzykiwał i zamilkł, bo Bum-Bum stanął i patrzył na niego, a po chwili rzekł krótko:

      – Parch! Panno Ani, koniaczek!

      Moryc hałaśliwie stukał kuflem i śmiał się głośno ale nikt mu nie wtórował.

      Bum-Bum wypił i z pochyloną kwadratową twarzą koloru szmalcu przekrwionego, z oczami wypukłymi, bladoniebieskimi, przykrytymi binoklami na bardzo szerokiej wstążce, z grzywką rzadkich włosów oblepiających mu wysokie kwadratowe czoło, o pomarszczonej, wymiętej, chropowatej skórze, z pochyloną naprzód figurą starego rozpustnika, chodził po całej knajpie, powłócząc drgającymi tabetycznie nogami, przyczepiał się do rozmaitych grup, gadał dowcipy, z których sam śmiał się najgłośniej, albo usłyszane kawały roznosił i powtarzał z lubością, poprawiał obu rękami binokle, witał się prawie ze wszystkimi wchodzącymi, a przynajmniej połową, podchodził do bufetu, słychać było bardzo СКАЧАТЬ