Fizjologia żywienia. Коллектив авторов
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Fizjologia żywienia - Коллектив авторов страница 4
Название: Fizjologia żywienia
Автор: Коллектив авторов
Издательство: OSDW Azymut
Жанр: Медицина
isbn: 978-83-200-5879-6
isbn:
Ponadto jako źródło jonów Ca2+ bierze udział w remineralizacji szkliwa, a także spełnia funkcję buforową, obronną, ułatwia odbieranie czucia smaku, wspomaga artykulację dźwięków i połykanie, uczestniczy też w utrzymaniu równowagi wodnej organizmu.
1.3.2. Język
Język zbudowany jest z mięśni szkieletowych pokrytych błoną śluzową, która na jego powierzchni grzbietowej tworzy niewielkie uwypuklenia – brodawki języka:
● brodawki nitkowate: najliczniejsze, nadają językowi szorstkość, umożliwiając przytrzymywanie kęsów pokarmowych;
● brodawki grzybowate: nieliczne, zawierają kubki smakowe, na koniuszku języka odbierają przede wszystkim smak słodki, w dalszych częściach – smak słony;
● brodawki okolone: największe, ułożone wzdłuż granicy między trzonem a korzeniem języka, kubki smakowe brodawek okolonych odbierają przede wszystkim smak gorzki;
● brodawki liściaste: u człowieka szczątkowe, w formie fałdów w tylnej części języka.
Pod brodawkami okolonymi i liściastymi znajdują się surowicze gruczoły von Ebnera, których wydzielina opłukuje (oczyszcza) powierzchnie kubków smakowych. Człowiek może odróżnić niemal nieograniczoną liczbę smaków, które stanowią kombinację pięciu podstawowych: gorzkiego, słodkiego, kwaśnego, słonego oraz umami.
Poza odbieraniem smaku język bierze udział w artykulacji mowy oraz umożliwia formowanie i przesuwanie ku gardłu kęsów pokarmu.
Anatomicznie części języka można podzielić na: nasadę, trzon i koniec.
Język unerwiony jest ruchowo przez nerw podjęzykowy (XII), a czuciowo przez nerw trójdzielny (V), językowo-gardłowy (IX) i błędny (X).
1.3.3. Uzębienie
Jako pierwsze w łukach zębowych (począwszy od ok. 6. miesiąca życia) wyrzynają się zęby mleczne, których jest 20 (8 siekaczy, 4 kły, 8 zębów trzonowych). Około 7. roku życia zęby mleczne zaczynają ustępować miejsca zębom stałym.
Prawidłowo u dorosłego człowieka łuki zębowe szczęki i żuchwy zawierają 32 zęby stałe. Rozmieszczenie zębów w łuku zębowym przedstawia rycina 1.3.
Żucie, w którym pokarm jest rozdrabniany przez szczęki i mieszany ze śliną, zachodzi przede wszystkim dzięki aktywności mięśni żwaczowych unerwionych przez V nerw czaszkowy (mięśnie skroniowe oraz mięśnie żwacze).
Rycina 1.3. Łuk zębowy dorosłego człowieka (opis w tekście).
1.4. Gardło
Gardło jest częścią zarówno układu pokarmowego, jak i oddechowego.
Anatomicznie gardło można podzielić na:
● część nosową (tzw. nosogardziel), w której znajduje się m.in. ujście trąbki słuchowej;
● część ustną (środkową), w której znajdują się liczne grudki chłonne tworzące migdałki;
● część krtaniową z ujściem do krtani.
Poniżej chrząstki pierścieniowatej krtani, mniej więcej na wysokości VI kręgu szyjnego, gardło przechodzi w przełyk.
1.5. Przełyk
Przełyk jest przewodem o długości 25–30 cm. Górna 1/3 przełyku jest zbudowana z mięśni poprzecznie prążkowanych, 1/3 środkowa – z obu rodzajów mięśni, a 1/3 dolna – z mięśni gładkich. Przełyk składa się z części szyjnej, piersiowej i brzusznej, która kończy się zwieraczem dolnym przełyku stanowiącym granicę między przełykiem a żołądkiem.
Jeśli napięcie zwieracza jest zbyt słabe, wówczas kwaśna treść żołądkowa może się cofać do przełyku, powodując uczucie zgagi, bólu i dyskomfortu, co nazywane jest refluksem żołądkowo-przełykowym.
Przełyk odgrywa rolę pośredniczącą w przekazywaniu pokarmów z gardła do żołądka, bez udziału w procesach trawienia i wchłaniania.
Połykanie jest funkcją trójfazową, w której udział biorą gardło i przełyk (fazy: ustno–gardłowa, gardłowo-przełykowa i przełykowo-żołądkowa). W fazie gardłowo-przełykowej dochodzi do zamknięcia wejścia do krtani, otwarcia górnego zwieracza przełyku i powstania fali perystaltycznej, która kieruje pokarm do przełyku. Fala perystaltyczna powstaje wskutek synchronicznych skurczów mięśniówki przełyku.
Połykanie oraz powstawanie fali perystaltycznej zachodzą przede wszystkim odruchowo i pozostają pod kontrolą ośrodka połykania, który znajduje się w pniu mózgu, jednak faza ustno-gardłowa zależy również od pobudzenia ośrodków ruchowych kory mózgowej, pozostając częściowo pod kontrolą świadomości.
1.6. Żołądek
1.6.1. Budowa i funkcje
Żołądek pełni funkcję zbiornika pokarmu o pojemności 1–3 l, w którym treść pokarmowa podlega mieszaniu i trawieniu (wstępne trawienie białek i tłuszczów) oraz zostaje zamieniona w płynną miazgę.
Anatomicznie żołądek dzieli się na wpust, dno, trzon, część odźwiernikową i odźwiernik (ryc. 1.4).
Rycina 1.4. Budowa anatomiczna żołądka (opis w tekście).
Wpust znajduje się tam, gdzie przełyk łączy się z żołądkiem, a odźwiernik przechodzi dalej w dwunastnicę. Zwieracz odźwiernika kontroluje przesuwanie się miazgi pokarmowej w kierunku dwunastnicy. Funkcje poszczególnych części żołądka przedstawiają się następująco:
● wpust: mieszanie i rozdrabnianie;
● trzon i dno: magazynowanie i częściowe trawienie;
● odźwiernik: regulacja przesuwania się treści żołądkowej do dwunastnicy, tzw. dozowanie.
Ściana żołądka zbudowana jest z błony śluzowej wyściełającej żołądek od wewnątrz, błony mięśniowej oraz błony surowiczej. Mięśniówka żołądka składa się z trzech warstw mięśni: podłużnej, okrężnej oraz skośnej, dzięki którym jest on zbiornikiem niezwykle rozciągliwym.
Czynność ruchowa żołądka zachodzi na drodze odruchowej, w której uczestniczy pobudzenie X nerwu czaszkowego (nerwu błędnego).
W СКАЧАТЬ