Ийэлэриэм, мин кэллим!... Арчылан

Чтение книги онлайн.

      – Ыраах айан эбит. Түөрт-биэс көс буолуо.

      – Оннук буолуо. Тоҥсуо Сыралтаттан хомойон ахан кэлбитэ. Ол тиийбит эбэлээх эһэтэ кини төрөппүт ийэтин ийэлээх аҕата буолалларын билбэт буоллаҕа. Онно тиийдэхтэрин утаатыгар эбэтэ, кинини көрөн баран: «Бу уол ордук Тиэхээннэргэ маарынныыр эбит», – диэбит этэ. Ону «ханнык эрэ Тиэхээннэргэ сыбыыр, бэйэлэригэр букатын даҕаны сыһыарбаттар эбит ээ…» дии санаатаҕа. Ол иһин хомойор.

      Онтон төннөллөрүгэр биир бадьараҕы аттарын сиэтэн сатыы туораабыттар. Балыктаах ыарахан тымтайы сүгэ сылдьар Дабыыт дулҕа быыһыгар сыыһа үктээн охтон түспүт. Балыгын хомуйан, тымтайын сүгэн хааман иһэн, эмиэ сууллубут. Ону көрө-көрө, биһиги төбөппүт: «Эн биир кэм оҕун да оҕун буолаҕын, онон эйигин Охтор Дабыыт диэн ааттыыр эбиппин!» – дии-дии күлэн сыһыгырыыр буоллаҕа.

      – Дьэ, эмиэ мэнигийээн эбит! – Эдьиий Даайа күлэрин кыатана-кыатана эттэ. – Көр да маны! Бу абатын, бу кыһыытын! Бу тумса тууһун! Мин Дабыыт эбитим буоллар, сонно ыстаанын сулбу тардан, көп этигэр үчүгэй соҕустук чыпчаххайы ыалдьыттатыам этэ эбээт!.. – удаҕан сол даҕаны күлэн ыгыста олордо.

      – Дабыыт холкута бэрт буоллаҕа. Хата, бэйэтэ саныы-саныы күлэр. Оннук балыктарын эмиэ хомуйан салгыы айаннаабыттар. Дабыыт иһигэр хомойорун хомойоохтообута буолуо. Дьиҥэр, кинилэр Сыралтаҕа аттаммыт төрүөттэрэ диэн атын этэ. Ол кэмҥэ Кукаарыс Көстөкүүн Дьокуускайтан үтүөрэн кэлэн биһигини Бүлүүгэ ыҥырар этэ. Онтон бэйэтэ Тэптигэҥҥэ көрсө, кэпсэтэ кэлэр буолбута. Инньэ гынан, сүбэлэһэн, Дабыыт Тоҥсуону ылан Сыралталыыр буолбуттара. Сүрүн төрүөт ол этэ. Санаабар, Кукаарыс, мин сөбүлэммэппин илэ истэн баран, тута төннөн хаалыахтааҕа. Онтум баара, оҕонньор: «Уолбун булгуччу көрүстэхпинэ сатанар», – диэн хонор буолбута. Сарсыныгар тиэргэн ааныгар турдаҕына, Тоҥсуо ыраахтан көрөн: «Тээтэм кэлбит! Тээтэм кэлби-ит! Тээ-тээ!..» – диэн хаһыытаабытынан сүүрэн бырдааттанан кэлбитэ. Кэнниттэн Дабыытым барахсан сукуҥнаан иһэрин билигин даҕаны бу баардыы көрөбүн… – Мотуруона кыл түгэнэ тохтоон ылла. – Онно уолуттан, дьэ, чахчы хомойбута кини көрүҥэр, сирэйигэр-хараҕыгар бүтүннүү ойуулана сылдьара. Оттон Тоҥсуо үөрүүтэ муҥура суоҕа. Кини Дабыыты аҕа оҥостуоҕун төрүт баҕарбат этэ… Ол да буоллар, мин оҕонньору кытта куоракка барсары кыккыраччы батан кэбиспитим. Дабыыты кытта олорорго эрдэттэн быһаарынан сылдьарым. Кукаарыс өөр ааттаһа, көрдөһө сатаабыта, кэлиҥҥинэн кыыһырыы бөҕөтүн кыыһырбыта… Ол да буоллар, соннук чороҥ бэйэтэ төннөргө күһэллибитэ.

      – Кукаарыс эрэйдээх… – Эдьиий Даайа оҕонньору аһынна. – Эйиэхэ дьиэтин суруйуох, атын даҕаны баайын бүтүннүү биэрэбин диэбит дииллэрэ. Кырдьык дуо?

      – Оннук баара, эдьиэй… – Мотуруона өрө тыынна. – Ол эрэн, баайы сырсан төһө дьоллонуом этэй?..

      – Сөпкө саныыгын, хотуой. Сүрэх сөбүлүүр буоллаҕына эрэ дьахтар дьолу билэр.

      Мотуруона СКАЧАТЬ