Amanhor - Kumukca. Hüseyn Abdul

Чтение книги онлайн.

      Golunga al tübegingni oğungnu,

      Hansarayğa gazaplanıp çaba bar.

      Amanhor hannı buyruğundan gutulmadı. Hansarayğa gaytğanda, oğar yangı hukmular tapşurulğan. Şulay har türlü barçı-gelçi işlege ürüy turup zaman çalt öte. Yaz da bitip, güz gelgen.

      Oktyabr aynı üçünçü günü edi. Tatarhannı yılgısından bir yahşı at da yerlep, Amanhor Absiyahkentge alifan cıyma barma hazirlendi. Anası va gızardaşı da bulan savbollaşıp, Amanhor erten gara tang bulan yolğa tüşe.

      Ol Absiyahkentge gelip girgende ahşam geç vagti bola. Köbüsü terezelerde yarıglar görünmey. Adamlanı birleri yatğan, birleri yatıp bitmegen. Ullu oram bulan hıylı yurüse de Amanhorğa heç birev de yolugmay. Onu gonag tüş-me bu kentde tanışı-bilişi de yog. Amanhor ahırda idara üyün izlep tapmağa toktaşa.

      Hıylı aride terezelerinden güçlü çırag yarıglar urunğan bir üy görüne. “Bu mecit bolmağa yaray”, dep, Amanhornu esine gele. Ol atın toktatıp tınglay, üynü içinden adamlanı sesleri çalına. Amanhor atdan yengil selpinip tüşgen, toktağan. Og- cayasın da tüzlep, ügenni başın karasğa da baylap, ullu üynü eşik aldına gelgende, “Madaniyat üyü” dep yazılğannı görüp gala. Amanhor uzag oylaşıp turmağan. Teberip eşigin aça va salam bere. Muallim va mutalimler Amanhornu salamın da alıp, işin davam etgen. Amanhor da özüne görsetilgen yerde olturup mutalimleni aldında arab va fars tilde kitaplanı görüp: “Bu kent ilmu yagdan bizin tüzlükde ing alğa getgen yurtlardan bolmağa gerek”, dep oylay.

      O madaniyat üyünü habarı bulay. Birinçiley, madaniyat üyüne nege S. Polotskiyni atın goyğan?

      Rus paçası Aleksey Mihayloviçni saray muallimi gospodin Polotskiy 1664-nçü yıllanı ahırında Svyatoy krest degen beklik galada bolup, şondan gıdırıp Absiyahkentge gelip, kazakkentlege barıp, bir aylardan artıg bu yaglarda yurüp, ilmu yağından, ohumag yağından adamlağa köp vazalar-nasihatlar etip getgenden song, Absiyah halgı rus kazaklar bulan bir bolup, madaniyat üyün açğanlar. Oğar S. Polotskiyni atın da goyğanlar. Şo üyde ahşamlar muallimler mutalimlege arapdan, farsdan, türk tillerden dars ohuta edi.

      Mahammat cannı kitabından bulay belgili bola. Absiyahkentni idarası bar. İdara gurumunda işleygen adamlar: Mansur bey Tatarhannı naziri, onu kömekçileri: Abdullahat, Abdusalam, Gazi Nasrulla, Gazanfar, Cabbari, Hüseyn-ağa, Mahmud-ağa, Ruhulla. Madaniyat üyünde Ahmat Sayyar arap tilden, Mamedi Kaffar fars tilden, Babskiy Zahari Rus tilden dars bere.