Кўҳинур. Аҳрор Аҳмедов

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ бобурийлар салтанатини ўзаро бўлиб олиш учун олиб борган биродаркушлик уруши арафасида рўй берган эди. Ўшанда воқеалар рўй берадиган саҳна, яъни шимолий Ҳиндистон катта ўзгаришларни ўз бошидан кечираётган эди.

      Ҳумоюннинг Ҳиндистон тахтига иккинчи бор чиқиши биринчисидан ҳам қисқа вақт давом этди.

      Тахтни қайта эгаллаганига олти ой ҳам тўлмай, 1556 йилнинг 24 январь, жума куни, умрида омад ва омадсизликларнинг барчаси билан юзлашган бу ҳукмдор ачинарли бир вазиятда ёруғ олам билан видолашди.

      Айтишларича, ўша куни у Деҳлидаги «Пурана қила» деб номланган мажмуада қизил ғиштдан қурилган Шер Мандал деб аталган саккиз бурчакли бинода жойлашган кутубхонада бўлган экан. Бир неча беклари ва Гужаратдан келган турк адмирали Саидали Раис билан бўлган узоқ суҳбатдан сўнг у тоза ҳаводан нафас олиш учун юқори қаватга кўтарилган ва қўшни масжид олдида тўпланган фуқароларининг таъзимини қабул қилган.

      Хуфтон намозини адо этиш учун кутубхонага қайтаётиб, айланма пиллапоянинг ўртасига келганда кутилмаганда муаззиннинг азон чақириғини эшитиб қолди. Азоннинг ҳурматига итоат қилиб ўтириш учун тиззасини букканда унинг оёғи узун чопони этакларига ўралашиб қолади ва қўлидаги асо пиллапоя зинасига сирғалиб тушиб кетади, натижада у мувозанатини йўқотиб, зинапояга боши билан йиқилиб, қаттиқ жароҳат олади. Икки кун ўтгач, бу жароҳат устун келиб, ҳаёт билан видолашади.

      Ҳумоюннинг ўн уч яшарлик ўғли шаҳзода Акбар ўша кунлари бек аткаси Байрамхон билан Панжоб томонларда Шершоҳ Сурнинг меросхўри Искандаршоҳ сурнинг қўшинларини қувиб юрган эди. Байрамхонга «Хони-хонон» унвони берилиб, у Акбар мирзога «оталиқ» ёки «бек атка» этиб тайинланган эди.

      Турк адмирали Саидали Раиснинг таклифига биноан Ҳумоюннинг вафоти Акбар мирзони тахт меросхўри деб расман эълон қилингунча сир сақлашга қарор қилинди. Деҳли аҳолисининг гумон ва мишмишларига йўл қўймаслик учун жуссаси ва юзи Ҳумоюнга ўхшаган Мулла Ваққосий деган кишини шоҳона кийинтириб, ҳар куни тонгда фуқаролар олдига саломга чиқариб турдилар. Ниҳоят, пойтахт хавфсизлиги тўла таъминлангач, 1556 йилнинг 12 февраль куни жума намозида янги ҳукмдор Жалолиддин Муҳаммад Акбар номига хутба ўқилди.

      Отаси вафотидан сўнг Ҳиндистон подшоси деб эълон қилинган ёш шаҳзода Акбарнинг тақдирига бобурий подшоҳларнинг энг буюги бўлиши ёзиб қўйилган эди.

      1560 йилда, ўн саккиз ёшга етганда у Байрамхоннинг тобора авжига чиқаётган назоратидан халос бўлди ва уни Маккага ҳаж сафарига боришга буюрди. Албатта, ҳар бир эътиқодли мусулмон ҳаж қилишни орзу қилади, бироқ Акбарнинг Байрамхонни кутилмаганда ҳажга бориши зарурлиги ҳақидаги буйруқ оҳанги Акбар ҳузурида бундан буён Байрамхоннинг хизматига зарурат йўқлигини билдирар эди. Байрамхоннинг гумашталари бу буйруққа итоат этмасликка даъват қилдилар, бироқ бу эътирозга ҳеч ким қулоқ тутмади. Байрамхон ҳам ўзининг бобурийлар сулоласига бўлган садоқатига соя соладиган бирон чора қўллашни истамади.

СКАЧАТЬ