Кочасы иде дөньяны…. Магсум Хузин

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ – Шагыйрь сыкранмый, җиңүен масаймыйча, шулай да хаклы горурлануын, читләтеп кенә сиздереп, шигырьдә гап-гади итеп калыплый:

      Чыкты да китте шигырем –

      Кыймадым йөгәнләргә.

      …Күнекмәсен әле, дидем,

      Авызлык-йөгәннәргә.

      Дус-иш белән аралашуда да, язучылар яки сәнгать кешеләре җыелышлары мөнбәре артына баскач та, укучылары белән очрашуларда да, түрәләр каршында да фикерен, кыек-мыек юлларга керүне көчсезлек санап, чатнатып әйтә. Ләкин ул беркайчан да ХАЛЫКның олылыгын онытмый.

      …халык җырлары,

      Эчтәлеген аңламыйча көйләсәм,

      Тамагыма сөяк булып кадала, –

      дигән шигъри юллары ук ХАЛЫКка баш июенең ышандыргыч дәлиле ич, һәм халык җырын үзенә юл башы һәм юлдашы итүе Аңа һәрчак иҗат көче бирә.

      Миңа еш кына:

      – Абый, – дип эндәшә Ул.

      Үз итүе, олылавы чагылышы монысы. Һәм мин моңа, әлбәттә, шатланам. Шулай да Ул миңа «абый» сүзе алдына исемемне куеп та еш кына эндәшә. (Минем белән мөгамәләдә шуннан артык «тупаслык» ка барганы юк Аның.) Монысы да зурлавы, билгеле. Тик монда нәни генә хикмәт тә бар: минем кылганымны өнәп җиткермәгәндә, хак санамаганда шулай эндәшә Ул. Бу кадәресе – мин әйттем, калганын үзең уйла дип искәртүе, бу кадәресе – якыннары белән мөнәсәбәттә дә дөреслектән тайпылмавы, үзен бәйсез тотуы билгесе. Шулай, Аны «арканларга» мөмкин түгел. Һәм Аны – Шагыйрьне – иреген кысып, «бәйдә тотарга» ярамый. Ярамый!

      Минем янга зур калын дәфтәрен яки бер учма кәгазьләрен күтәреп (шулай ук еш кына) килә Ул. Аларга яңа шигырьләр әле генә сеңгән була. Укый, фикерне сорый. Килешә, бәхәсләшә, ризалашмый. Болары – Аның эше, минем дә әйтүем хак булсын. Тик шунысы шөбһәсез: шигырьләре буш түгел, алардан иҗаты һәм хыялы көче бөркелеп тора.

      Иҗаты бай Аның. Әлегә матбугатта чыкмаган шигырьләре дә күп. Газета-журналларда әсәрләре еш басылуын, китаплары чыгуын искәрсәк, Аның шигъриятенең хәзинәле булуына тәмам ышанасың. Моннан ун елдан артык элек Ул миңа шактый ук зур көлтә дүртьюллыкларын укыган иде. Юмор-сатира көчен сынап караган Шагыйрь. Әйбәт шигырьләр. Тик Ул аларны хәзергәчә бастырмый. Нигә? Юмор-сатира мәйданы тотучылар белән «бил алышырга» шикләнәме әллә соң? Юктыр, сәбәбе бүтәндер. Дүртьюллыкларын йомрыга саныйдыр, аларның чәнечкеләре тырпаеп җитүен телидер.

Билгесезлек һәм әйдәү…

      Башлангыч иҗатын Ул «Шагыйрь бәйгесенә кереп килгән чагым» дип атый. Әмма шул вакытта ук инде Ул азатлык өчен көрәшкә өнди, туган җирең язмышы өчен җаваплылыкка чакыра. Бу мөнәсәбәттән ике мисал. 1964 елда Ул:

      Мәйдан тотсаң – туган өеңне,

      Читкә чыксаң – туган илеңне

      Минутка да хәтта онытма, –

      дип кисәтә.

      Тагын ике елдан Аның фикере сөрән сугуга тиңләшә:

      Дошманнар таптаса җиреңне,

      Соралмый: «Син батыр идеңме?»

      Мәйдан күк кысыла бар халык:

      – Бирмә илеңне!

      – Бирмә!

      Әйе, СКАЧАТЬ