Sur üfürülənə qədər Sarı Saltuk Baba. Çinar Ata

Чтение книги онлайн.

      İlahi əmrlə yüz minlərlə fərsəx kənardan məzlumların himayəçisi olmaq üçün yola çıxanlar qarşısına keçən fitnəni şəfqət və salamla aşaraq Şəhəri-Haynupun⁷ qabağına qədər gəldilər. Qan, gözyaşıyla sulanan bu diyara iki dünyanın ilahi müjdəsini gətirdilər.

      Böyük babaları Kırvandan⁸ tərəkəmə tayfalarıyla köçmüş, Qaradəniz yaylalarını yurd tutmuşdular. Ədalətli bəylərdən – bəyin oğlu, soyu müqəddəs Şərif də müjdəçilərin öndə gedənlərindəndi. Cemaziyələvvəl ayının ikisində, hicri altı yüz iyirmi dördüncü ildə səhərə yaxın bahar yağışlarıyla “Bektaşiliyin sarışın dərvişi”⁹ bu aləmə təşrif etdi.

      Yaşıdlarından daha görkəmli, qüvvətli olan Türkmən balası¹⁰ hər uşaq kimi atasını çox sevərdi. Atası Həsən Qaziylə onun arasında bir dastanlıq mənəvi bağ vardı. Atası döyüşdə olmadığı zamanlar evdə, bazarda, yaylada həmişə Şəriflə əl-ələ gəzərdi. Bir an olsun, Şərifi çiynindən yerə qoymazdı. Şərif və Seyid bir soydan gəldiyinə, nəslin davamçısı olduğuna görə ayrı diqqətlə böyüdülürdü. Göstərilən bu vasvasılıq heç vaxt imtiyaz mənasını vermirdi. Qədər yoldaşları; obalarındakı, qəsəbələrindəki hər müsəlman nə qədər rahatsa, onlar da o qədər rahat, yoldaşları nə qədər qəmlilərsə, o qədər qəmliydi. Rum diyarına gələn hüzn onların da xanasına süfrə açmışdı. Seyid Həsənin mahdumu olması sarışın, qumral, güclü və ulu babaları Həzrəti Həsən və Həzrəti Hüseyn kimi gözəl olması hər kəsin diqqətini çəkmişdi. Gedərkən davamlı göylərə baxardı.¹¹ Bunu görən, izləyən əhali ona “Göygöz” dedilər. Uşaq yaşlarından ağıllı, hər hərəkətinin yerini biləndi. Çox az danışardı. Saatlarla eyni otaqda yanlarında dayandığı insanlardan heç nə istəməz, “acmısan?” deyə soruşulmadıqca “yemək verin” deməzdi.

      O gün pis nəsə olmuşdu. Anasının “bu gün-sabah gələcək” dediyi atası hələ gəlməmişdi. Atı bağçanın qarşısına bağlanmışdı, amma özü yoxdu. Balaca Xıdır ətrafda qaçışanların təlaşından, anasının ona yaxınlaşmamasından pis nəsə olduğunu hiss etmişdi. Qumral oğlancığını qucağından endirməyən, həmişə yanında saxlayan anası hıçqırıqla ondan qaçır, uzaqlaşırdı. Evin içində, bağçada, küçədə, anasıyla hər qarşılaşmasında eyni şey olurdu. Bu qarşılaşmalarda Xıdırı qucaqlayıb anasından uzaqlaşdırırdılar. Nə olduğunu bilmədən səhər oyandığından bəri belə gün keçirmişdi. Qaranlıq bir hüzn gəlib obalarına, evlərinə, bağçalarına çökmüşdü.

      İri daşlardan hörülən divarın ortasındakı kiçik pəncərə, önünə yağan qarla örtülmüşdü. Yığılan qar altından sızan işıq otağı işıqlandırmağa kifayət etmirdi. Yerdəki kilimlər həmişə çox təmiz olardı. Anası o qədər işin arasında mütləq hər yeri silər süpürər, səliqəsizliyi heç sevməzdi. Bu gün tanımadığı çox insan gəlmiş; çəkmələrindən, çarıqlarından, məstlərindən qopan qar hər yeri islatmış, palçıq etmişdi.

      Başqa vaxt olsa, otağının ucundakı ocaq mütləq yandırılardı. Üstündə, şübhəsiz, yemək olar, yemək yoxsa, mütləq bir su qazanı ocağın üzərində pıqqıldayardı. Gün içindəki yuxu fasilələrində qara ocaq ona saatlarla laylay çalardı. Gecə yatdıqları zaman xaric yanan ocaqları sönmüşdü. Təəssüf ki, kimsə bunun fərqində deyildi. Bu ocaq işi anasının vəzifəsi idi. Gənc anası Rəbi¹² bir az əvvəl ağlamaqdan huşunu itirmişdi.

      Künclərdə və otaqlarda ayrı-ayrı toplaşanlar gəlib ona baxır, daha yüksək səslə ağlayaraq uzaqlaşırdılar. Qaş qaralanda soyuq dözülməyəcək hal almışdı. Kiçik əlləri soyuqdan göyərmişdi. Oyanandan bir şey yeməmişdi. Ac və donmuş halda nə edəcəyini düşünərkən axıra qədər açıq qapıdan çölə çıxdı. Qar üzərində ayaqyalın qaçaraq yaxınlıqdakı axırın qapısına söykəndi. Elə böyük qapı deyildi; ağac budaqlarından düzəlmiş, üzəri keçə ilə örtülmüşdü, qapı cırıldayaraq aralandı. Qapının açılmasıyla içəridəki sərt, isti hava özünü bürüdü. Axırdakı bir neçə keçi, qoyun, toyuq və yaşlı döyüş atı içərini isindirmişdi. Kiçik axırın pəncərəsi olmadığı üçün üzərlərinə bağlanan qapıyla birlikdə içərisi zindan kimi qaranlıqdı. Əlhavasına heyvanların arasından keçdi, samanın üzərində yatan bir keçiyə sarılıb yuxuya getdi.

      Qara bəxtlərinə yanmaqdan Şərifi unudanlar birdən onun yoxluğunu fərq etdilər. Gecənin irəliləyən saatlarında ortalarda görə bilmədikləri kiçik Şərifi axtarışa çıxıdılar. Qoca Seravil Lələ yavaşca taxta qapını itələdi. Əlindəki yağ lampası üzünün yarısını işıqlandırırdı, üzünün digər yarısı görünmürdü. Yad adam olsa, gördüyünə salavat gətirərdi. Yaşlılığın verdiyi yorğunluqla çox xəstə görkəmdəydi, beli bükülmüşdü. Kürəyindəki donqarı başından yüksəkdə dayanırdı. Qəddini dikəldəcək halı yoxdu. Gözləri də o qədər yaxşı görmürdü. Tez-tez xırıltılı nəfəs alıb-verdiyi eşidilirdi. Şamın işığına bütün heyvanlar oyanıb hərəkət etməyə, səs çıxarmağa başladı. Səssizliyin pozulub ətrafın işıqlanmasıyla Şərifin qucaqladığı keçi yerindən qalxanda uşaq da oyandı. Qapıdan baxan yaşlı adam görməsə də, kiçik Xıdır gələnin kim olduğunu seçə bilmişdi.

      – Lələ, sənsən?

      – Xızır-r-r, ordasan, bala?

      – Seravil Lələ, sənsən?

      – Mənəm, quzum, gəl bura. Niyə bura girmisən? Saatlardır səni axtarırıq. Nəsə olub, yaralanmısan? Niyə orada yatırsan? Yanında kimsə var? Yanıma gələ biləcəksən?

      – Acam, donuram.

      – Vay, vay, vay! Ay Allah, sən bizə kömək ol!

      Çöldəki izdiham daha da artmış, addım basacaq yer qalmamışdı. İndi səhərdən toplanan kəndlilərdən daha çox atlı və piyada əsgər gəlmişdi. Qruplaşmalar azalmış, kiçik kəndə dərin səssizlik çökmüşdü. Evin önünə gətirilən taxtın üzərində övrət yerləri örtülmüş nəhəng bir adam lüm-lüt yatırdı. Keçələrlə ətrafı çevrilmiş, yanında hazırlanan böyük qazanlarla su isidilirdi.

      Seravilin qucağındakı Xıdırı görənlər rahatlayıb Allaha şükür edirdilər. Qaçırıldığını, oğurlandığını düşündükləri Sərdarın balasını qarşılarında görüb rahatlaşmışdılar. Qarışıqlıq keçəndən sonra aralarında ciddi müzakirə başladı. Bəziləri “son dəfə göstərək”, bəziləri də “uşağı üzməyin, atasını ən son gördüyü şəkildə xatırlasın, etməyin, göstərməyin”, – deyirdi. Qaranlıqda kütlənin içindən çıxıb gələn Rəbi kimsədən soruşmadan, kimsəyə izah etmədən Seravilin qucağındakı Xıdırı götürüb evin qarşısındakı atasının yanına apardı.

      Böyük qazi ölməmiş, bir az əvvəl yuxuya getmiş kimi gülümsər vəziyyətdə uzanmışdı. Qaranlıqda seçə, məşəllərin СКАЧАТЬ