Żydzi. Piotr Zychowicz

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ zawsze zwraca się do prawicy, gdy pojawiają się jakieś kłopoty. Gdy w 1987 roku wybuchła pierwsza intifada, Izraelczycy wybrali Icchaka Szamira. Gdy w 1996 roku w Tel Awiwie wylatywały w powietrze autobusy, głosowali na Netanjahu. Gdy w 2000 roku wybuchła druga intifada, wybrali Ariela Szarona. Teraz, gdy Izrael jest bombardowany przez Hamas i Hezbollah oraz wzrasta zagrożenie ze strony Iranu, władzę znów sprawuje Netanjahu. Jego ostra polityka podyktowana jest raczej obecnymi realiami, nie wypływa natomiast z ideologii lat trzydziestych.

      Netanjahu i jego partia Likud odwołują się jednak do tradycji partii Herut, założonej przez Begina, oraz do idei samego Żabotyńskiego.

      Ale nie oznacza to, że Izrael jest zbudowany na ich ideach. To, że państwo wygląda tak, a nie inaczej, jest skutkiem obecnej sytuacji międzynarodowej. Zobaczymy, co się stanie, gdy kiedyś minie „islamska burza” i nastroje Arabów się uspokoją. Wtedy Izrael może zmienić filozofię swojego istnienia. Może się stać bardziej otwarty i skłonny do kompromisu.

      Wiele osób twierdzi, że to Izrael swoją polityką wywołał islamskie odrodzenie wśród Arabów. Wcześniej islam niewiele ich interesował. Jeszcze w latach sześćdziesiątych Izraelczycy jeździli na Zachodni Brzeg pić tanią whisky i korzystać z arabskich burdeli. Dziś to rzecz nie do pomyślenia.

      Przecenia pan możliwości Izraela. Bractwo Muzułmańskie – którego odpryskiem są Hamas i inne radykalne grupy islamskie – powstało na Bliskim Wschodzie w latach dwudziestych. A więc dwie dekady przed założeniem Izraela. Zachodni Brzeg, o którym pan wspomniał, zawsze był zaś bardziej zlaicyzowany niż Strefa Gazy. Odpowiedzią na działania Izraela był raczej nacjonalizm. A więc Organizacja Wyzwolenia Palestyny, laicki ruch kierowany przez Jasira Arafata. Ruch, który zwalczał radykalny islam. Zgadzam się jednak, że arabscy islamiści są znacznie bardziej zajadli niż nacjonaliści. W przeciwieństwie do tych ostatnich nie godzą się na żadne kompromisy.

      Prof. COLIN SHINDLER jest znawcą historii Izraela. Kieruje European Association of Israel Studies. Jest członkiem London Middle East Institute oraz Centre for Jewish Studies, wykłada na University of London. W Polsce ukazała się jego Historia współczesnego Izraela.

      Źródło: „Uważam Rze Historia”, 4/2012

      8

      Izrael woli zmarłych

      Icchak Laor, znany izraelski pisarz, wywołał skandal. W artykule opublikowanym na łamach prestiżowego dziennika „Haarec” oskarżył instytut Yad Vashem i elity intelektualne Izraela o próbę zawłaszczenia pamięci o Holokauście i manipulowanie historią.

      Do napisania tego tekstu zainspirowało go ujawnienie przez media tajnych izraelsko-ukraińskich negocjacji w sprawie malowideł ściennych Brunona Schulza, które w 2001 roku zostały skradzione z willi Landaua w Drohobyczu przy współudziale pracowników Yad Vashem. A następnie wywiezione potajemnie do Izraela.

      Zdaniem Laora ten moralnie naganny i sprzeczny z prawem czyn został podjęty i usprawiedliwiony w myśl aroganckiego przekonania, że wszystko, co jest związane z Holokaustem, musi należeć do Izraela. Że Holokaust – jak się wyraził Laor – „jest nasz”.

      Tymczasem według niego Bruno Schulz był pisarzem polskim. „Prawda jest taka, że hebrajski czytelnik nie miał pojęcia o Schulzu aż do 1979 roku, gdy wydawnictwo Schocken opublikowało przekład tomiku jego opowiadań. Polacy zaś już od lat trzydziestych uważali go za wielkiego pisarza” – napisał.

      I dalej: „W 1938 roku, w wieku 46 lat, Schulz został nagrodzony najważniejszą polską nagrodą literacką. Jego polskość była bezdyskusyjna. Nie podawał jej w wątpliwość ani on sam, ani jego środowisko intelektualne”. Zdaniem Laora debata na temat przynależności malowideł winna więc się odbywać co najwyżej pomiędzy Ukrainą i Polską, a Izrael nie powinien mieć z nią nic wspólnego.

      Według Laora sprawa ta wpisuje się w szerszy problem zaborczego stosunku Izraelczyków do żydowskiej spuścizny w Europie Wschodniej. W artykule zatytułowanym Wschód należy do nas dowodzi on, że jego rodacy starają się „wyczyścić” całą Europę z żydowskich pamiątek, a tym samym wymazać z pamięci to, że Żydzi niegdyś mieszkali na jej terenie.

      Na koniec Laor wyraża sprzeciw wobec poczucia wyższości, z jakim Izraelczycy podchodzą do Polaków, i przeciwko temu, że kreują ich na głównych odpowiedzialnych za Holokaust.

      Artykuł podważający wiele izraelskich świętości wywołał burzę. Do redakcji „Haarec” przyszło mnóstwo listów, a na łamach gazety Laorowi odpowiedział najbardziej szanowany izraelski specjalista od Holokaustu, były więzień Auschwitz, profesor Israel Gutman z Yad Vashem.

      W tekście Holokaust należy do nas zarzucił on Laorowi ideologiczne zaślepienie. Podkreślił, że Schulz tworzył w latach, gdy w Polsce wyjątkowo nasilił się antysemityzm, a jego rodzinny Drohobycz w XX wieku wielokrotnie przechodził z rąk do rąk i znajdował się w rozmaitych państwach.

      „Żydzi nie opuścili Polski i Ukrainy z własnego wyboru” – napisał Gutman. – „Ich rodziny wymordowano, domy odebrano, a własność zrabowano. Dlaczego Laor uważa, że nie mają prawa zabrać do Izraela chociażby małej cząstki swoich wspomnień o ich życiu, pracy i kulturze na tych terenach? Czy tylko Ukraińcy i Polacy, na których ziemi doszło do wymordowania ich żydowskich sąsiadów, mają prawo do zebrania osieroconych dóbr kultury i dumnego pokazywania ich w muzeach swoich krajów, gdzie już prawie nie ma Żydów? Niezmiennym, bolesnym faktem jest to, że Holokaust naprawdę należy do nas. Nawet jeżeli Laor nie chce przyjąć tego do wiadomości”.

      Rozmowa z ICCHAKIEM LAOREM, izraelskim powieściopisarzem, poetą i dziennikarzem

      Pański artykuł w „Haarec” wywołał w Izraelu burzę.

      Wiele ataków na mnie było wyjątkowo brutalnych, dzikich. Okrzyknięty zostałem nazistą. Oczywiście to, co mówię, nie dotyczy profesora Gutmana, którego mimo wszystko bardzo szanuję. On skrytykował mnie znacznie bardziej kulturalnie.

      Co spowodowało takie oburzenie?

      Każda ideologia produkuje pewne prawdy objawione. Cementuje się je przez lata za pomocą rozmaitych nadużyć i propagandy. Gdy próbujesz podjąć dyskusję, podważyć ich zasadność, jesteś piętnowany. Jesteś wariatem. Tak jest z Brunonem Schulzem i rzekomą przynależnością jego osoby i jego spuścizny do Państwa Izrael. Problem polega na tym, że pisarz ów, gdyby chciał, mógł w latach trzydziestych – tak jak wielu Żydów – wyemigrować do Palestyny. Nie zrobił tego, czuł, że jego miejsce jest w Europie, w Polsce. Gdy pisałem ten tekst, myślałem o moich dziadkach. Urodzili się niemal w tym samym miejscu co Schulz. Pochodzili z małych wiosek w pobliżu Lwowa. Po wojnie wyjechali do Niemiec. Dopiero gdy znaleźli się u schyłku życia, mój ojciec wymógł na nich, by przyjechali do Izraela. Takich sytuacji było wiele.

      Izrael nie dla wszystkich Żydów jest ziemią obiecaną.

      Nie, chociaż ci, którzy rządzą tym państwem, zupełnie jak niegdyś marksiści, wolą to przemilczeć. Dostaję teraz telefony od różnych ludzi, którzy mnie popierają. Zadzwonił do mnie między innymi pewien człowiek mówiący z bardzo silnym polskim akcentem. Okazało się, że Schulz był jego nauczycielem w Drohobyczu. „Słuchaj, masz rację” – powiedział. – „On był Polakiem”. Ten człowiek jest przewodniczącym organizacji skupiającej Żydów z Drohobycza żyjących w Izraelu. Spotkaliśmy się.

      Izrael jest jednak jedynym państwem żydowskim…

СКАЧАТЬ