Фирмалар қаржысы. Баян Купешова

Чтение книги онлайн.

      Мұндағы О₁ – жоспарлы жылдың басындағы өткізілмей қалған өнімдердің өндірістік өзіндік құны бойынша қалдықтары; ТП – жоспарлы жылдағы өткізу құны бойынша тауарлы өнім; О₂ – жоспарлы жылдың соңындағы өткізілмей қалған өнімдердің өндірістік өзіндік құны бойынша қалдықтар; С – өндірістен тыс шығыстар.

      Бірінші формуладағы көрсеткіштер өткізу құны бойынша, ал екінші формуладағы көрсеткіштер өзіндік құны бойынша есептелгенін байқауға болады. Баға мен өзіндік құнның айырмашылығы пайданы беретіні белгілі. Осыдан пайданы есептеудің келесі формуласы шығады:

      Мұндағы П₁ – жоспарлы жылдың басындағы өткізілмей қалған өнім қалдықтарындағы пайда; П_тп – жоспарлы жылдағы тауарлы өнімдегі пайда; П₂ – жоспарлы жылдың соңындағы өткізілмей қалған өнім қалдықтарындағы пайда.

      Табыстар – қаржымен тығыз байланысты күрделі экономикалық категория. Табыс – бұл шығын құралдарымен байланысты (оларды жүзеге асыру уақытына байланыссыз) белгілі бір жұмыстың нәтижесі. Табыс өндірістік, коммерциялық, делдалдық және басқа да мақсаттарға бағытталған қызмет нәтижесі болып табылады. Сонымен қатар жаңадан қызмет және өнім шығарылғанда бөлу кезеңінде пайда болады. Табыстар аралық сипатта болуы мүмкін. Яғни өзінің қалыптасуынан кейін жаңа бөлу кезеңіне қадам жасайды немесе айырбастау (ақырғы табысты жинақтауға және тұтынуға қолданылатын табыс деп түсінеміз) деген жаңа өндірістік кезеңге өту кезінде ақырғы табыс ретінде қызмет етуі мүмкін. Табыстың аралық сипаты бір шаруашылық субъектісінің табысы басқа шаруашылық жүргізуші субъектісінің шығыстары есебінен қалыптасқан кезде көрінеді. Мысалы, кәсіпкерлік сектордың табысқа салынатын салық төленген шығыстары мемлекеттің табысы немесе мемлекеттің әлеуметтік мақсаттарға арналған шығыстары жеке топ халықтың табысы болып табылады [11].

      Нарықтық экономикада кәсіпорын табысының рөлі оның атқаратын функцияларымен анықталады. Экономикалық нарықтық қатынастардың маңызды категориясы ретінде табыс бірқатар маңызды функцияларды атқарады.

      Біріншіден, табыс – кәсіпорын қызметінің тиімділігін білдіретін көрсеткіш. Басқаша айтар болсақ, кәсіпорынның табыстылығы деген деректің өзі оның қызметінің тиімділігінің айғағы болып табылады. Алайда бұл көрсеткіш кәсіпорын иелері мен кредиторлары үшін нақты бір қолайлы жағдайдың дәлелі бола ала ма? Әрине, жоқ, себебі кәсіпорынға кез келген бір табыс қажет емес, оның барлық мүдделі тұлғалардың (кәсіпорын иелерінің, қызметкерлердің, кредиторлардың) қажеттіліктерін қанағаттандырарлық мөлшері қажет. Табыс мөлшері көптеген факторлармен анықталады, олардың кейбіреулері кәсіпорынның өзіне байланысты болса, кейбіреулері кәсіпорынның қолынан келмейтін шаралар болып табылады.

      Екіншіден, табыс ынталандырушы қызмет атқарады. Кәсіпорындардың қорытынды қаржылық-экономикалық нәтижесі бола отырып, табыс нарықтық шаруашылық өмірде шешуші рөл атқарады. СКАЧАТЬ