Samet Vurgun. Ali Kafkasyalı
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Samet Vurgun - Ali Kafkasyalı страница 15
Название: Samet Vurgun
Автор: Ali Kafkasyalı
Издательство: Elips Kitap
isbn: 978-625-6981-64-5
isbn:
Vurgun, kendi ifadesiyle, son zamanlarda “Azerbaycan” adlı büyük bir epopeya yazmıştır. Azerbaycan’ın iki bin yıllık tarihinin esas merhalelerini ve ona azatlık getiren Sovyet Dönemi aksini bulmuştur. Bu epopeya birbiriyle bağlı otuz poemadan ibarettir. 1936 yılında ülkenin en yüksek mükâfatı ile taltif edilmesine izafeten yazdığı “Ordenli Kahraman” poemasıyla tamamlamıştır (Vurğun, 2005: V/20).
“Ordenli Kahraman” poemasının son bölümü şöyle:
Tarix! Bu ixtiyar gəncliyinle sən
Mənim sözlərimin ilk şahidisən.
Dünya dəğişecek atlas donunu34
Əzəldən qaydadır bilirəm bunu.
İnsanlar gələcək, gedəcək bir-bir
Sular məcrasını dəyişəcəkdir.
Özgə rəng alacaq çiçəklər, otlar
Yaracaq göyləri uçqun buludlar.
Düşəcək sulara ay da, ulduz da
Açacak sirrini bahar da, qış da
Mehriban yağacaq qar da, yağış da.
…
Mənim də sevdiyim bu əziz Vətən
İlhamlar alacaq gələcəyindən.
…
Elçilər gələcək Misirdən, Şamdan,
Günəşli gündüzdən, aylı axşamdan.
Daşacaq Bakıda insanın sayı
Şuralar Şərqinin ilk qurultayı
Burda başlanacaq! O gün ixtiyar
Bir mədən işçisi alnında vüqar
Başının üstündə bir qızıl bayraq
Türkcə səlam verib iclas açacaq.
Ömrü az olsa da bu dastanımın
O gün bilirəm ki, qəhrəmanımın
Burda yüksələcək bir tunç heykəli
Şərqi göstərəcək uzanan əli. 1935, Aprel
(Vurğun, 2005: I/197)
3.5. İnanç
Müasir ədəbiyyat xalq idrakından, xalq mənəviyyatından danışdığı zaman, onun mənəvi keçmişinə böyük bir hörmət və məhəbbətlə yanaşmalı, tariximizin həyat və mübarizə səhifələrini ilham və ürəklə vərəqləmalidir. Tarixə “olub keçmiş şeylər”, “çağırılmış bayatılar” kimi baxanlar idrak və zövqü mahdud insanlardır.
Dönükdür dövranın hökmü, sən öz simanı saf saxla! Səadətdən, məhəbbətdən danışma hər bir alçaqla! Bir “Allah” adlanan eşqi sən öz qəlbində axtarsan, Özün öz hüsnünü tapsan – ölüb getsən də sən varsan!
Samet Vurgun’un manevi değerlere münasebetini incelemeye geçmeden o devri idrak eden ve o devrin sosyal seyrini titizlikle kaleme alan Mirza Alekber Sabir, Mehmet Âkif, Adil Hikmet Bey, Rıza Sarraf gibi ediplerin anlatımlarını gözden geçirmek gerekir. Mehmet Âkif, “Şark” dediği “İslâm âlemi”nin durumunu pek çok manzumesinde ele almıştır. Görevli olarak gittiği Arap ülkelerini gezdikten sonra 1918’de yazdığı “Şark” adlı şiirine – Batı’nın kanlı kâbusu, asırlardır İslâmın beynini ve gücünü kullanılamaz hâle getirmiş ve peşini bırakmamaktadır – tespiti ile başlar:
Musallat, hiç göz açtırmaz da Garb’ın kanlı kâbûsu,
Asırlar var ki, İslâm’ın muattal, beyni, bâzûsu.
“Ne gördün, Şark’ı çok gezdin?” diyorlar. Gördüğüm: Yer yer,
Harâb iller; serilmiş hânümanlar; başsız ümmetler;
Yıkılmış köprüler; çökmüş kanallar; yolcusuz yollar;
Buruşmuş çehreler; tersiz alınlar; işlemez kollar;
Bükülmüş beller; incelmiş boyunlar; kaynamaz kanlar;
Düşünmez başlar; aldırmaz yürekler; paslı vicdanlar;
Tegallübler, esâretler; tehakkümler, mezelletler;
Riyâlar; türlü iğrenç ibtilâlar; türlü illetler;
Örümcek bağlamış, tütmez ocaklar; yanmış ormanlar;
Ekinsiz tarlalar; ot basmış evler; küflü harmanlar;
Cemâ’atsiz imamlar; kirli yüzler; secdesiz başlar;
“Gazâ” nâmıyle dindaş öldüren bîçâre dindaşlar… (Ersoy, 1992: 413)
Âkif, Osmanlı Müslümanlığı için “Yazık ey millet-i merhûme!” dedikten sonra Türk ellerine ümit yolculuğuna çıkar. Yönünü Türkistan’a döner. Türkistan’ın durumunu “Süleymaniye Kürsüsünde” şöyle anlatır:
“Yazık ey millet-i merhûme!” dedikten sonra;
Atladım Rusya ya gitmekte olan bir vapura.
O zaman Rusya´da hâkimdi yaman bir tazyik…
Zulmü sevdirmek için var mı ya bir başka tarik
Düşünen her kafanın mutlak ezilmekti sonu!
Medenî Avrupa, bilmem, niye görmezdi bunu
…
Sanıyorlar kafa kesmekle, beyin ezmekle,
Fikr-i hürriyyet ölür. Hey gidi şaşkın hazele!.
Daha kuvvetleniyor kanla sulanmış toprak:
Ekilen gövdelerin hepsi yarın fışkıracak!
…
Yolu tuttum yalınız doğruca Türkistan´a.
Gece gündüz yürüdüm bulmak için Taşkent´i;
Geçtiğimiz yerleri ta´dâda mahal yok şimdi.
Uzanıp sonra Buhârâ´ya, Semerkant´a kadar;
Eski dünyâda bakındım ki ne âlemler var
Sormayın gördüğüm âlemleri, hiç söylemeyim:
Yâdı temkînimi sarsar da kan ağlar yüreğim.
O Buhârâ, o mübârek o muazzam toprak;
Zilletin koynuna girmiş uyuyor müstağrak!
İbn-i Sînâ´ları yüzlerce doğurmuş iklîm,
Tek çocuk vermiyor âguşuna СКАЧАТЬ
Şiirin yazıldığı 1948 yılında Güney Azerbaycan’ın nüfusu 5 milyon, İran Türklerinin tamamı ise 8 milyon civarındadır. 2022 yılı itibariyle Güney Azerbaycan’da 25 milyon, İran’ın tamamında ise 40 milyondan fazla Türk yaşamaktadır.
İnkvizitor: Engissisyon, işkence, zulüm.
Atlas donunu: İpek kaftanını.