Cengiz Han'ı Aramak. Анонимный автор

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ olarak bilinmektedir. Tüm çocuklar ikişer yıl ara ile dünyaya gelmişlerdir.38 İlk evladı Temüçin’in doğum tarihi ile ilgili çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Ancak onun 1162 yılında doğduğu varsayımı daha doğru gözükmektedir.39 Bu tarihte Yesügey Bagatur, Kabul Kağan’dan sonra başa geçen Ambagay’ın40 Tatarlar41 tarafından esir edilip, Kin İmparatorluğu’na42 (1115-1234) yollanarak öldürülmesi sonrasında çıkan savaşlar kapsamında bir Tatar beyi olan Temüçin Üge’yi esir etmiştir. Bu olaya istinaden Yesügey’in, Onon Nehri kenarı Deligün Bolduga mevkiinde avucunda aşık kemiği büyüklüğünde kan pıhtısı ile doğan çocuğuna Temüçin adı verilmiştir.43 Temüçin, Yesügey Bagatur’un ilk erkek evladı olması hasebiyle onun gözdesi durumundadır.

      Börte Üçin

      Temüçin bazı kaynaklarda dokuz44 bazılarında on üç45 yaşına geldiğinde babası Yesügey Bagatur ona evlenecek bir eş bulmanın zamanının geldiğini düşünmüştür. Ona en uygun eşin, annesi Ögelün’ün mensubu olduğu Olhunud boyunda bulunabileceğine karar vermiştir. Böylece oğlu Temüçin’i de yanına alarak dayılarının yanına gitmek için yola çıkmıştır. Ancak yolda Ongirad46 boyundan Dei Seçen’e47 rastlamışlardır. Sohbet sırasında niyetlerini anlayan Dei Seçen kendisinin de güzel bir kızı olduğunu söyleyerek onları evine davet etmiştir. Bu sırada gece görmüş olduğu rüyayı anlatmaya başlamıştır. Rüyasında bir Aksungur’un güneş ile ayı tutarak getirip Dei Seçen’in avucuna koymuştur. Görmüş olduğu rüyayı da Yesügey’in oğlunu peşine takarak kendi yanına getirmesine yormuştur. Böylece Dei Seçen’in evine giden Yesügey onun kızını görmüş ve beğenmiştir. Oğluna uygun bir eş olduğuna karar vermiştir. Kızın adı Börte48 olup Temüçin’den bir yaş büyüktür. O gece orada kalan Yesügey sabah kızı istediğinde Dei Seçen onlara, “Defalarca isteyip de verdin mi değerlenir, az istemeyle verdin mi kıymetsiz olur. Kız çocuğunun töresi doğduğu evde yaşlanmak değildir.” diyerek kızını vermiştir. Böylece Börte ve Temüçin nişanlanmıştır. Yesügey Bagatur da oğlu Temüçin’i yanında getirdiği hediyelerle damat olacağı aileye bırakıp kendi yurduna dönmek için yola koyulmuştur.49

      Yesügey Bagatur dönüş yolunda iken uzun yıllar savaş verdiği Tatar boyundan bazı kişiler ile karşılaşmıştır. Onlar, Yesügey’i tanıyıp ilk başta ona saygı gösterir gibi davrandılar. Bu nedenle Yesügey onların samimiyetine kanıp yanlarına oturmakta bir beis görmedi. Ama Tatarlar ikram ettikleri yiyeceklere zehir katarak onu öldürmek istediler. Zehrin etkisi uzun vadede ortaya çıktığı için Yesügey, Tatarlardan ayrıldıktan sonra rahatsızlansa da üç gün daha yoluna devam edebilmiştir. Zira üçüncü gün iyice fenalaşarak artık öleceğini anladığında Çerke Koca’nın oğlu Mönglig’i çağırarak oğlu Temüçin’i geri getirmesini ve ailesine sahip çıkmasını isteyerek hayata veda etmiştir.50 Yesügey’in ölümü sonrasında Dei Seçen’in yanına giden Mönglig, babasının Temüçin’i çok özlediğini ve görmek istediğini söyleyerek onu oradan alıp ailesinin yanına getirmiştir. Ancak Yesügey’in ölümünden sonra Temüçin ve ailesine yanlarında bulundukları Tayiçiguud51 boyu onlara eskiden verdikleri değeri göstermemeye başlamışlardır. Tayiçiguud boyunun ileri gelenleri tarafından Temüçin, annesi, kardeşleri ve yanlarında kalan birkaç kişi ile birlikte öylece terk edilmişlerdir.52

      Temüçin’in çocukluğu ailesinin geçimini sağlamak ilgili sorunlar ve kendilerini ölüme terk eden Tayiçiguud boyunun saldırılarıyla mücadeleyle geçmiştir. Ancak gençlik dönemine ulaştığında ilk işlerinden biri nişanlısı Börte’yi aramak olmuştur. Bu nedenle kardeşi Belgütey’i de yanına alarak Kerülen Nehri boylarında Dei Seçen’i aramaya koyulmuşlardır. Dei Seçen onları gördüğünde, Temüçin’in onca badireye rağmen hayatta kalmayı başardığına çok sevinmiştir. Geçen süreye rağmen kızını ona vermeyi kabul ederek hazırlanması için haber yollamıştır. Dei Seçen’in eşi Şotan, kızı Börte’ye refakat ederek onu getirmiştir. Temüçin ve Börte’ye evlilik hediyesi olarak kara samur kürkü hediye etmiştir. Böylece yola koyulan Temüçin ve Börte, babası Yesügey’in andası53 Kereyit54 hanı Tuğrul’un yanına gitmişlerdir. Bu durumu vurgulayarak Temüçin, Tuğrul’a Börte’nin çeyizi kara samur kürkünü hediye etmiştir. Bu hediyeye çok sevinen Tuğrul, Temüçin’i himayesine almıştır.55 Böylece Temüçin, eşi Börte’nin çeyiz olarak getirdiği kara samur kürkü kullanarak ilk önemli siyasi müttefik bulmuş olmanın sevinciyle ailesin yanına dönmüştür.56

      Temüçin ailesinin yanına döndükten bir süre sonra Merkit boyundan birçok bey toplamış oldukları atlı birliklerle onu yakalamak ve obasını dağıtmak için gelmiştir. Amaçları Yesügey’in yıllar önce Ögelün’ü Yeke Çiledü’den kaçırmasının intikamını almaktır. Ama kalabalık bir güruhun obaya doğru geldiğini anlayan Temüçin derhal herkesi uyararak Burhan Haldun dağına kaçmalarını sağlamıştır. Ancak Börte geciktiği için herkes atları alıp gitmiş, ona at kalmamıştır. Yaşlı Süçigel Ana’nın yün yüklü arabasına saklanmaya çalışsa da Merkit askerleri tarafından yakalanarak esir edilmiştir. Böylece götürülerek intikam amaçlı Börte’yi, Yeke Çiledü’nün kardeşi Çil-ger Bögüt’e eş yapmışlardır.57 Temüçin kaçanlar arasında Börte’yi göremeyince onu aramaya koyulmuştur. Börte’nin Merkit kuvvetleri tarafından esir edilip götürüldüğünü öğrenince çok üzülmüştür. Onu kurtarmak için çareler aramış ve Kereyit hanı Tuğrul’un yanına gitmiştir. Tuğrul ona iltifat ederek gönlünü ferah tutmasını söylemiştir. Börte’yi kurtarmak için elinden geleni yapacağının teminatını vermiştir. Ayrıca Temüçin’in on bir yaşından beri tanıdığı andası Cadaran58 boyundan Camuha’yı da desteğe çağırmışlardır. Bu sırada Tuğrul Han’ın kardeşi Caka Gambu’da59 onlara katılmıştır. Bu sayede toplamış oldukları ordu ile birlikte Merkit yurdunu basarak Börte’yi kurtarmayı başarmışlardır. Merkit boyunu da büyük bir yenilgiye uğratarak yurtlarını yağmalamışlardır.60 Bu savaş Temüçin’in gençlik yıllarında bozkır boyları ile girişmiş olduğu ilk mücadele ve onun bozkırda yükselişini sağlayan dönüm noktalarından biri olarak görülebilir.

      Reşîduddîn Fazlullah, Börte’nin kaçırılması ve kurtarılması olayından yukarıda verdiğimiz Gizli Tarihçe rivayetinden biraz farklı bahsetmektedir. Esere göre, Merkit beyleri Temüçin’in efradının genişlemesinden çekinerek bir an önce durdurmak için harekete geçmişlerdir. Onun hanesini yağmalayarak eşi Börte’yi yakalamışlardır. Bu sırada Börte hamiledir. Kereyit hanı Tuğrul ile Merkit beyleri dost oldukları СКАЧАТЬ