Die ongelooflike onskuld van Dirkie Verwey. Charl-Pierre Naudé

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ se vernaamste belewenis was vasgebondenheid, vasgekeerdheid. In ons opnames ervaar sy dit in meer as een historiese gewrig. Sy ervaar … die gevangeskap der eeue, Verdomp!”

      “Gewrig?”

      “’n Tyd.”

      Sy woord “gewrig” het my aan rumatiek laat dink en ek het nog gereken, ja-nee, ons slim man dra swaar aan kennis.

      “Óf dit kan … mensstamherinneringe wees wat juis in spanning verkeer met die indiwidu se eie gees … Hierdie eenvoudige plaaskind het iemand in haar rondgedra soos … die snobistiese Lady Cartwright!” Die taalman het hieroor geglimlag asof dit ’n ligpuntjie is.

      “’n Bepaalde kollektief, soos die mensdom wat ons is, is ook nie die begin en die einde nie. Anders gestel: daar is baie byeneste en hulle bevat almal bye.”

      Dit was ’n agtermiddag van miere en bye.

      “En dit bring ons by hierdie dagboek van Maria wat jy sê in jou besit is. Soms onthou ’n bytjie die bye in ’n ander korf.” Die taalman se laaste woorde oor die onderwerp. Korreksie: tweede laaste.

      “Die menssyn werk soos tale,” het hy verduidelik. “Verskillende stelsels, verskillende kollektiewe wat betekenisse oor en oor herhaal, elke keer met verskille en ooreenkomste.” Ek het dit neergeskryf soos die taalman dit vir my gespel het: syn.

      “Dis nie die spoorwegterm nie, meneer Verdomp, al klink dit dieselfde.” Hy het fronsend van onder sy wenkbroue na my gekyk. “Meneer Verdomp?”

      “Ja?”

      “Nie skrik nie, hoor. Dis net ’n teorie.”

      * * *

      Hy was nie so ver verkeerd nie. Ek het hom gevra of hy daarin sou belangstel om Maria se dagboek te sien. En sy antwoord was nee, o nee, nee dankie, hy het nou afgetree.

      VOETNOOT

      Verdomp het in een van ons Skype-oproepe gesê hy het teen die einde van 1985 sy boek begin skryf. Volgens Rentia Melck is dit die jaar waarin sy en Hermanus hul jeugvriendskap hervat het. Ek het in 2016 en 2017 ’n e-poskorrespondensie met haar oor die manuskrip en oor Verdomp gevoer, en ek haal haar hieronder in skuinsdruk aan.

      Hermanus was sy ouers se enigste kind, wat laat in die huwelik gebore is, en was van vroeg op homself aangewese. Rentia vertel van hoe hy toe hy klein was verbeelde maatjies gehad het. Die gesin het gewoonlik elke jaar tydens die lang somervakansie op haar ouers se plaas in die Petrusville-distrik deurgebring want die pa’s was boesemvriende van skooldae af. Melck vertel van die heengaan van Hermanus se ouers, die een kort ná die ander, rondom die einde van haar laaste skooljaar. Hermanus so alleen soos ’n tak in die wêreld.

      Ek was sewentien, hy negentien. Hy het die Kersfees vir my kom kuier en het reeds ’n werk in Bloem gehad. Ons het elke middag op die kikoejoe gelê en na vervolgverhale op die radio geluister. Dan vryf ek sy rug onder sy hemp.

      Ná skool het sy lang jare niks van hom gehoor nie. Haar eie ouers is intussen oorlede en sy het die plaasbestuur oorgeneem. ’n Raps oor twee dekades later, in die laaste kwart van 1985, eind Oktober het hy by haar plaaslaning afgery gekom. Ek haal aan: Dit was so uit die bloute, in ’n tweedehandse diesel-Audi. En daar staan hy weer, met sy opgetrekte skouers en daai koei-oë van hom, al sy aardse besittings op die drarak van sy kar. Ek het net gedink: liewe mens, wáár wás jy?

      Hy het haar vertel van die Lyksovlakte. Dit was waar hy lank as koerantjoernalis gewerk het en die hele streek het effektiewelik, in sy woorde, “van die aardbol verdwyn” nadat ’n groot tragedie getref het.

      Rentia skryf: Ek het gewonder hoekom daar niks in die nuus oor was nie. Dit was seker maar deur die regering gesensor. Toe vra hy my of hy op die plaas kan kom loseer om ’n boek daaroor te skryf. Hy het nie meer ’n plek gehad om te bly nie. Hy was haweloos en pynlik reguit oor sy verknorsing, gebroke eintlik.

      Sy het die vriendskap met hernieude oorgawe ’n plek in haar lewe gegee en Hermanus laat verstaan dat haar huis ook syne is. My reisiger was weer terug! en: Ek het nog gedink hy moes gehoor het ek het onlangs ’n weduwee geword.

      Die volgende brok moet ook vermeld word. Ja, ek onthou ons eerste Kersfees in ons nuwe lewe saam, C-P, natuurlik. Noudat jy vra. Daar het ’n kaartjie in die pos aangekom wat Hermie baie ontstel het. Dit het baie oor sy geheime verklap. “Ek en Miems is so bly dat jy vir ons hier op Redelinghuys kom kuier het, meneer Verdomp. Dankie en seënwense. Ludwig Matthias, jou taalman.” Daar was ’n NS by. “Al ons dae gehad om jou regte adres op te spoor!” Hermie was wit geskrik toe hy dit lees. Witwortelwit! Ek het opgepak van die lag en gevra maar wat’s dan fout, Hermie. En al wat hy sê, sedig soos môre heeldag, is: “Ek dag dit was Reddersburg.” Ek het my natgemaak, C-P. Dit was ons eerste nuwe Kersfees saam, siende dat jy vra. Boundless happiness. Ek was só dankbaar ek is ’n weduwee.

      Ek haal aan uit:

      Emmerentia Melck <[email protected]> Subject: Green green grass of home; <[email protected]> Subject: Re: Re: Green green grass of home; <[email protected]> Subject: Re: Moments in time, soos jy gevra het

4

      14

      EDEN SE LUISLANGE

      Julie 1973, eerste weke

      Daar is geskiedenisse agter die geskiedenisse.

      Is gedagtes óók ’n manier van gebeur? Is blote moontlikhede ’n vorm van gebeur? Veral as dit ’n groter invloed op lewens uitoefen as die sogenaamde werklikheid? My besoek aan die taalkundige was die eindpunt van ’n lang ondersoek wat gehelp het om my te gee wat ek nou weet.

      Hoe is dit dat sekere mense dinge kan onthou wat niemand rondom hulle ooit gesien gebeur het nie? Gebeur daardie dinge in ’n soort geestelike wêreld?

      Ek het baie tyd vir daardie stowwerige ou nasie, die gelowiges. Sommiges, in elk geval, die éintlike gelowiges, sal ek maar sê. Ten minste neem hulle nie hierdie lewe te ernstig op nie. Hulle gryp weliswaar dinge uit die lug, maar die alternatief is om met jou neus teen die grond te loop.

      Wat met Maria en Dirkie Verwey gebeur het, twee mense wat mekaar glad nie op die aardse manier geken het nie, was ’n voorskou tot nog meer verbluffende dinge verderaan in my storie. Ek dink die maatskaplike versteurings is wat gemaak het dat hierdie ánder lewens tussen die krake begin wys.

      En nou moet die leser ’n rukkie saam met my op die sendingstasie van Maria en vader Appel vertoef. Nie die minste nie omdat dit hul joernale is wat my uiteindelik die lont raak laat ruik het.

      * * *

      Ek kan dit voor my geestesoog sien. Vader Appel wat oor sy boude stryk en sy kantsome vasknyp voordat hy gaan sit. Dié manier van hom kan aan ’n dame s’n herinner.

      “Jy word al hoe allener deesdae,” sê vader Appel vir Maria, en hy skink vir hulle nog tee in die weerkaatsende staalbekers wat hy saamgebring het. “Vertel my waarom.”

      Die hemelkoepel bokant hulle was ligblou en wolkloos eensaam. Soms het ’n donkiekar in die verte teen die heuwel uit gekruie. Aan die oorkant van die droë loop, hier voor hulle, troon ’n muur van rotsblokke. СКАЧАТЬ