Die beste verhale en humor van Herman Charles Bosman. Herman Charles Bosman

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ minder as vroeër dat hy ’n Rooinek is.

      Die eerste Sondag kom ons by Malopolole aan. Tydens die eerste deel van ons trek was die wêreld nog bosveld. Die doringbome was dieselfde as dié in die Marico, behalwe dat hulle al hoe minder geraak het hoe dieper ons die Kalahari in getrek het. Die grond het ook meer sanderig geraak, totdat dit oral woestyn was nog voor ons Malopolole bereik het. Maar heelpad was daar steeds hier en daar ’n doringboom. Daardie Sondag hou ons ’n kerkdiens. Gerhardus Grobbelaar lees ’n hoofstuk uit die Bybel voor en bid. Ons sing ’n paar psalms en daarna bid Gerhardus weer. Ek sal altyd daardie Sondag onthou, hoe ons op die grond langs een van die waens gesit en luister het na Gerhardus. Dit was die laaste Sondag wat ons almal saam was.

      Die Engelsman het langs Koos Steyn gesit en die kleine Jemima het voor hom gelê. Sy het met Webber se vingers gespeel en hulle probeer byt. Dit was snaaks om haar dop te hou. Webber het ’n hele paar keer afgekyk en vir haar geglimlag. Ek het gedink dat, hoewel Webber nie een van ons was nie, Jemima dit glad nie geweet het nie. Miskien is ’n kind wyser as ons wat so iets betref. Vir haar het dit geen verskil gemaak dat die man wie se vingers sy probeer byt in ’n ander land gebore is en ’n ander taal as sy praat nie.

      Daar is baie dinge wat ek onthou van daardie trek die Kalahari in. Maar een ding wat nou vir my vreemd lyk, is hoe ons, reg van die eerste dag af, Gerhardus Grobbelaar as ons leier aanvaar het. Wat ook al hy gesê het, het ons gedoen sonder om veel daaroor te praat. Ons het almal gevoel dit was reg, bloot omdat Gerhardus dit wou doen. Dit was ’n vreemde ding omtrent ons trek. Dit was nie net dat ons geweet het Gerhardus dra die Here in sy hart nie – want dít het ons geweet – maar eerder dat ons in Gerhardus sowel as in God geglo het. Ek dink, selfs al was Gerhardus Grobbelaar ’n goddelose man, sou ons hom steeds op dieselfde wyse gevolg het. Want as jy in die woestyn is en daar is geen water nie en die pad terug is lank, dan voel jy dis beter om ’n sterk man by jou te hê wat nie dikwels die Boek lees nie, as ’n goeie, godsdienstige man wat nie seker is hoe ver om elke dag te trek en waar om uit te span nie.

      Maar Gerhardus Grobbelaar wás ’n man van God. Terselfdertyd was daar iets aan hom wat jou laat voel het jy kan net slaag as jy doen wat hy voorstel. Ek het net een ander man geken wat mense so maklik kon laat doen wat hy wou hê. En dit was Paul Kruger. Hy was baie soos Gerhardus Grobbelaar, behalwe dat Gerhardus Grobbelaar minder skoorsoekerig was. Maar van die twee was Paul Kruger die groter man.

      Ek kan net een keer onthou wat Gerhardus sy humeur verloor het. En dit was met die Nagmaal by Elandsberg. Dit was ’n Sondag en ons het langs die Krokodilrivier kamp opgeslaan. Gerhardus gaan die oggend van wa tot wa en vra dat ons oorkom na waar sy wa staan. Die Here was goed vir ons in daardie tyd, ons het baie reën gehad en ons vee was vet. Gerhardus verduidelik dat hy ’n diens wil hou om die Here te bedank vir al sy goedheid, maar veral vir als wat Hy vir die boere van die noordelike deel van die Groot-Marico-distrik gedoen het. Dis ’n goeie idee, en ons kom almal met ons Bybels en gesangeboeke byeen. Maar een man, Karel Pieterse, bly by sy wa agter. Gerhardus gaan roep hom twee maal, maar Karel Pieterse lê op die gras en wil nie opstaan om die diens by te woon nie. Hy sê dis alles goed en wel om die Here te bedank noudat daar goeie reëns was, maar wat van al die jare toe daar droogte was en die diere gevrek het van die dors? Gerhardus Grobbelaar skud sy kop treurig en sê daar is niks wat hy kan doen nie, want dis Sondag. Maar hy bid dat die Here broer Pieterse se hart sal versag, en hy sluit sy gebed af deur te sê dat hy in elk geval môreoggend self sal help om die broer se hart te versag.

      Die volgende oggend stap Gerhardus met ’n sambok en ’n osriem oor na waar Karel Pieterse voor sy vuur sit en kyk hoe die kaffer koffie maak. Hulle is albei groot mans. Maar Gerhardus kry in die stoeiery die oorhand. Uiteindelik wen hy. Hy maak Karel met die osriem aan die wiel van sy eie wa vas. En toe kom hy hom met die sambok by terwyl Karel se vrou en kinders toekyk.

      Dit het jare gelede gebeur. Maar niemand het dit vergeet nie. En nou, in die Kalahari, wanneer Gerhardus ons na ’n diens oproep, is dit opvallend dat nie ’n enkele man wegbly nie.

      Net buite Malopolole is daar ’n modderige stroom wat ’n gedeelte van die jaar droog is en die res van die jaar ’n voet of so brakwater het. Ons is gelukkig om daar te wees juis toe dit water het. Vroeg die volgende oggend maak ons die waterdromme vol wat ons op ons waens gelaai het toe ons uit die Marico weg is. Ons trek die woestyn in en weet nie waar ons weer water sal kry nie. Selfs die Bakwena-kaffers kan ons nie vir seker sê nie.

      “Die Groot Dorslandtrek,” roep Koos Steyn uit toe ons regmaak om aan te beweeg. “Ten minste sal ons nie so sleg vaar soos die Dorslandtrekkers nie. Ons sal minder vee verloor as hulle, want ons het minder vee om te verloor. En aangesien ons net vyf families is, sal nie meer as ’n dosyn of so van ons van dors omkom nie.”

      Ek het gedink Koos tart die noodlot deur met die Dorslandtrek te spot, en ek dink die ander het dieselfde gevoel. Ons trek regdeur die dag, en dis heelpad woestyn. Teen sononder het ons steeds nie ’n teken van water teengekom nie. Teen skemer sê Abraham Ferreira dit sal dalk beter wees as ons teruggaan Malopolole toe en probeer uitvind presies wat die beste manier is om deur die Kalahari te trek. Maar die res sê dis onnodig om so iets te doen, want ons sal ongetwyfeld die volgende dag op water afkom. En, in elk geval, ons is Doppers en as ons eers ’n koers ingeslaan het, draai ons nie terug nie. Maar nadat ons die vee laat suip het, is daar nie baie water in ons dromme oor nie.

      Teen die middel van die volgende dag is al ons water op buiten ’n bietjie wat ons vir die kinders uithou. Maar steeds druk ons deur. Noudat ons so ver getrek het, is ons bang om terug te draai, oor die lang pad sonder water terug na Malopolole. Saans is ons baie angstig. Ons kniel almal op die sand en bid. Gerhardus Grobbelaar se stem klink diep en opreg wanneer hy God smeek om ons genadig te wees, veral vir die kleingoed se onthalwe. Hy noem Jemima by die naam. Die Engelsman kniel langs my, en ek let op dat hy bewe toe Gerhardus Koos Steyn se kind noem.

      Dis ’n maanligaand. Oral om ons strek die woestyn. Ons waens lyk baie klein en verlate; iets aan hulle lyk selfs droewig. Die vroue en kinders slaan hulle arms om mekaar en sit lank en huil. Ons kaffers staan ’n ent weg en kyk na ons. My vrou, Sannie, sit haar hand in myne, en ek dink aan die konsentrasiekamp. Arme vrou, sy het soveel gely. En ek weet sy dink aan dieselfde ding as ek: dat dit op die ou end dalk beter is dat ons kinders al destyds dood is.

      Ons trek so diep in die woestyn in dat ons vir mekaar begin sê ons moet naby die einde wees. Hoewel ons weet dat Duitswes ver is, en dat, soos óns trek, ons kwalik verder as die begin van die Kalahari kan wees, probeer ons nietemin vir mekaar lieg oor hoe naby die water waarskynlik is. Maar natuurlik vertel ons net vir mekaar daardie leuens. Elkeen weet in sy eie hart wat die waarheid is. Later hou ons selfs op om vir mekaar te lieg oor hoe goed ons kanse is om lewend anderkant uit te kom. Jy sal verstaan hoe sleg dit gegaan het as jy weet dat ons nie meer probeer het om ons situasie vir die vroue en kinders weg te steek nie. Party van hulle het hardop gehuil. Maar teen daardie tyd maak dit geen verskil nie. Niemand probeer die huilende vroue en kinders troos nie. Ons weet dat die trane vergeefs is, en tog, op ’n manier voel ons dat die vroue se troostelose gehuil nie meer vergeefs as die mans se moed is nie. Ná ’n tyd hou die gehuil in ons kamp op. Party van die vroue wat die ontberings van die daaropvolgende dae oorleef en veilig in die Transvaal aangekom het, het daarna nooit weer gehuil nie. Dit was asof die dinge wat hulle gesien het hulle hard gemaak het. In hierdie opsig het hulle soos mans geword. Ek dink dis die droewigste ding wat ooit op hierdie aarde kan gebeur, as vroue groot lyding deurmaak wat hulle soos mans laat word.

      Daardie nag slaap ons kwalik. Vroeg die volgende oggend vertrek die mans om na water te gaan soek. ’n Uur ná sonop kom Ferreira terug en deel ons mee dat hulle ’n modderpoel ’n paar myl verder gekry het. Ons gaan almal soontoe, maar daar is nie baie water nie. Nietemin kry ons ’n bietjie in, en dit laat ons beter voel. Dis eers toe dit tyd word om die vee na die moddergat toe aan te jaag dat ons ontdek dat ons kaffers in die nag gedros het. Hulle het weggesluip ná ons gaan slaap het. Party van die swakker vee kan nie opstaan om na die poel te loop nie. Ons laat hulle dus agter. СКАЧАТЬ