Donkermaan. André P. Brink

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ asof sy daar hoort, asof sy van altyd af daar was, ’n kind in die huis.

      Ek het in my ou leunstoel gaan sit – verweerde leer, vroeër donkerrooi, aangepas by die kontoere van my lyf – en gesien hoe sy my stip aanstaar oor haar opgetrekte knieë.

      “Dit moet lonesome wees in so ’n groot huis?”

      In ander omstandighede sou die opmerking ongevraag geklink het. Maar dis so spontaan, en die halfdonkerte om ons so intiem, en ek ineens so oorbewus van dié onvoorspelbare, mooi mens met die suggestie van ongepeilde dieptes agter haar pront oë (hoe naarstig probeer ek nou, agterna, regverdig wat gebeur het!), dat ek daar op dié oomblik niks ergerliks of ongewoons in vind nie. En toe ek dáárop antwoord, was die kans om wal te gooi eintlik verby.

      “Ek is gewoond daaraan.”

      “Is dit hoekom jy loseerders soek?”

      “Dit was nie ek nie. Dis my kinders wat aangedring het.”

      “Waar bly hulle?”

      “Een seun in Australië. Nog een in Johannesburg, maar sy kop staan Kanada toe. Hulle het klaar begin opruim.”

      “G’n dogter nie?”

      “G’n dogter nie. Maar eenkeer …” Ek bly stil en kyk af na die glas tussen my bakhande.

      “Eenkeer wat?”

      “Sommer niks.”

      “Is sy dood?”

      “Nee.” Ek het my eers teëgesit, maar na ’n rukkie verby haar in die donker kamer in gepraat. “Sy’t nooit gelewe nie. Sy is voor haar geboorte al dood.”

      “En jy het nooit weer probeer nie?”

      “My vrou kon nie. Nie na die miskraam nie. Dit het … skeefgeloop.”

      “Is jy geskei? Of is jou vrou dood?”

      “Sy’s dood. Lankal. Elf jaar.”

      “Jy nie weer gedink aan trou nie?”

      Ek het my kop geskud.

      “Wat doen jy vir seks?”

      Hier kom nou eers ’n onderbreking te pas. NOTA OOR SEKS EN DIE BEJAARDE WEWENAAR. Daar’s maniere, kon ek vir haar gesê het. Maar natuurlik het ek nie. Wat sou sy daarvan verstaan, dié onaanraakbare jong vrou uit die onstuimige nag, dié vreemdeling met haar stompgeknipte hare, dié meisie wat wegkruip in haar lelike ou trui waaronder net haar tone uitsteek soos die pienk snoetjies van klein katjies? – Die eensame gestommel in jou bed. Die verbeeldings wat jy aangryp, die ontoereikende herinnerings, af en toe die beskamende reëlings, na ure van wik en weeg, om ’n bietjie verligting te bewerkstellig, al weet jy vooruit daar wag net teleurstelling, mislukking en afsku: die laatnagse oproep na ’n agentskap uit die koerant se advertensiekolomme. Die vernederende katalogus, antwoord ja of nee: blond of donker of rooikop, groot of petite, dominerend of inskiklik, eksoties of plaaslik, noem maar op. Nooit twee keer na mekaar dieselfde nie. Soos om pizza of pasta te bestel. Die terugoproep om te bevestig. Die wag in die donker huis, die motor wat voor die hek stilhou, die skarminkel wat saam voordeur toe kom, die broederlike knipoog, hier’s die bestelling, teken hier dat dit in goeie toestand ontvang is, terug oor ’n uur, bel maar as dit nodig is. Die kortstondige instroom van stadsgeluide – brandweer, ambulans, polisie – en dan weer uitgesluit met die toemaak van die swaar kiaathoutdeur. Net die bedliggie aan, 60 watt en gedemp, eerder stowwerig-dof as romanties. Die eerste opsommende deurkyk, die gemeenplase en kamma-vertoon van wêreldsheid, ’n glasie sjerrie miskien, dan die vinnige uittrek, met af en toe ’n meer bekoorlike, meer persoonlike afwyking van die roetine – ’n broekie wat vashaak aan ’n hoëhakskoen, ’n haarknippie wat losglip – en dan die immer-onoortuigende vertoon van begeerte. Goddank die ou staatmaker weer op aandag (maar eendag gaan hy my in die steek laat, haha); tegelyk die renons in dié koppige selfstandigheid van die vlees. Daarna die afstroop van die kondoom, ’n vinnige draai in die badkamer, die toilet wat spoel, ’n handsak wat toeknip soos ’n vagina dentata. En wat nou? Nog ’n glasie? – Moenie my alleen laat nie, ek sien nie daarvoor kans nie. Loop in godsnaam net, maak dat jy wegkom. – Die enkele toet in die donker straat. Pete is terug. Of Joe, of Stan, een van die monosillabiese broederskap. Die deur wat toeslaan, die motor wat om die hoek ry. Donkerte wat oor my toesak, laag op laag. Die huis roer beskuldigend in sy slaap. Antje van Bengale sluip onsigbaar deur die leë kamers, altyd net-net buite bereik. My bleek gesig in die badkamerspieël, onthutsend oud en naby, maar afstandelik deur die gevlekte glas. Ek doen my Lady Macbeth-ding in die donker. Die spookagtige skynsel van my wit hare, maag wat begin hang, benerige kniekoppe, Don Quixote op pad na die een of ander hertogin wat op die kritieke oomblik in ’n kru boermeisie gaan verander. Teen dié tyd is sy klaar weer by ’n volgende afspraak, waar alles van voor af begin. En ek hier van aangesig tot aangesig met wat ekself behoort te wees maar nooit is nie. Terug bed toe. En eers nou, by die terugdink, sypel daar ’n bietjie hartstog uit die herinnering, meer genadig as die professionele vertoning deur ’n liggaam wat so kortstondig voorgegee het om hier te wees. Veronderstel om mens vaak te maak; maar al wat dit bring is wakkerlê, met die akute besef van wat alles verkeerd geloop het, wat nooit gebeur het nie. Hierdie vlees wat mens so teen die mure uitja, so veeleisend, so vol hartstog en teleurstelling. Probeer weer, oë toegeknyp om te onthou, om te hou, ja, ja, klou aan die vervlugtige herinnering, die rose-naakte lieflikheid soos die digter gesê het, nee, nee. Inderdaad, ja: wat doen jy vir seks?

      Of anders sou ek kon gesê het: Ek lees boeke. Dalk sou dit nader aan die waarheid gewees het. Die bevrediging wat lê in die sublimasie van ’n reisondervinding. Want ’n boek stel jou nooit teleur nie, sê nooit nee nie, laat jou nooit in die steek nie. Wat nie wil sê dat boeke “maklik” is nie. Hulle kan meer veeleisend wees as enige minnares, hulle kan verseg om saam te speel tensy jy bereid is om jou hele self op die spel te plaas. Maar as jy die uitdaging aanvaar, dan kan niks anders daarmee vergelyk nie. En dan het jy die vermetelheid om my te vra wat ek doen vir seks?

      “Dis ’n baie persoonlike vraag, dink jy nie?” Ek was nog half oorbluf deur die buitensporigheid daarvan. Ek behoort haar net daar te gesê het om te trap. Maar waarom het ek nie? Ek het dit al soveel keer oordink, maar sonder om regtig ’n oortuigende verskoning te kry. Wou ek dalk op ’n perverse manier beledig word, gekrenk word, uitgedaag word? Maar wat was daar dan in my wat so iets sou wou hê? Of was dit eenvoudig die soort nag waarin al die opgehoopte eensaamheid van maande en jare ’n punt bereik het waar ek op naasteby énige oproep van buite sou reageer? Dit was die eerste keer sedert Johnny MacFarlane se dood dat ek kans gesien het om my vir enigiemand oop te maak. Teenoor Cathy, moet ek toegee, was ek getempteer, maar toe het my agterdog oor verborge agendas my teëgehou. En vir ten minste ’n week voor dié aand het ek met geen lewende mens behalwe Magrieta (en die kafeebaas in Newlands Avenue) ’n woord gewissel nie. Nie dat mens dit altyd mis nie: jy raak gewoon daaraan om hardop met jouself te praat, soos jy begin om te dirigeer op maat van die musiek op ’n plaat. Maar dié aand was ek bewus van ’n soort honger in my om te praat met enigiemand wat bereid was om te luister; en te luister na enigiemand wat met my wou praat. Maar selfs dit is nog nie genoeg van ’n rede nie. Dit was die meisie self, dié onwaarskynlike meisie, ingewaai deur die storm, gewetenloos, verregaande, vermetel, pragtig. (Dit gee my minstens kans om die toonlere van my adjektiewe te oefen.) Daardie manier waarop sy die mees onhebbelike dinge kon sê sonder om my werklik te kwets; asof sy regtig gretig was om antwoorde op haar vrae te kry; asof my antwoorde vir haar saak gemaak het. (Maar wanneer ek dan, soos dié keer, geweier het om te antwoord, het sy dit tog net so laat links lê en met iets anders begin.)

      Ek het gewag dat sy ekskuus moet vra, maar sy het niks gesê nie. Waarskynlik het dit nie eens by haar opgekom dat ek СКАЧАТЬ