– sam z trzema towarzyszami, we czterech; samopiąt – sam z czterema towarzyszami, w pięciu; samoszóst – sam z pięcioma towarzyszami, w sześciu itd. [przypis edytorski]
95
wyjaśniła się – tu: rozjaśniła się, rozpogodziła. [przypis edytorski]
bliźniaki – tu: gliniane naczynie złożone z dwóch połączonych ze sobą dzbanów, w którym noszono jedzenie pracującym w polu itp.; dwojaki. [przypis edytorski]
105
Kupała – święto pogańskie ludów słowiańskich, bałtyckich, niektórych germańskich, celtyckich i ugrofińskich, przypadające na najkrótszą noc roku (przesilenie letnie, z 21 na 22 czerwca). Święto ognia, wody, słońca i księżyca, urodzaju, płodności, radości i miłości; jego obchody skupiały całą lokalną społeczność. [przypis edytorski]
106
kolada – święto obchodzone w okolicach Nowego Roku (a właściwie najdłuższej nocy kalendarzowej). [przypis edytorski]
107
się był podniósł – daw. forma czasu zaprzeszłego używana dla mówienia o czynności poprzedzającej inną, również przeszłą. [przypis edytorski]
108
za jeden dzień – dziś: w jeden dzień; w ciągu jednego dnia. [przypis edytorski]
109
frasować się – martwić się. [przypis edytorski]
110
chiżyna (z ukr.) – chata, chałupa. [przypis edytorski]
111
gęśla a. gęśle – ludowy instrument strunowy, smyczkowy. [przypis edytorski]
112
pieje – tu: śpiewa. [przypis edytorski]
113
Chorbate Góry – Karpaty. [przypis edytorski]
114
horodyszcze – miejsce, na którym stał dawniej gród. [przypis edytorski]
115
żalnik (daw.) – cmentarz. [przypis edytorski]
116
poczestny – będący oznaką czci wobec kogoś; godny, naczelny, najważniejszy. [przypis edytorski]
117
sioło – wieś. [przypis edytorski]
118
Wisznu – w hinduizmie bóg przenikający wszystko i wszystko w sobie zawierający, związany ze światłem, ogniem i Słońcem. [przypis edytorski]
119
nie nada (z ros.) – nie wolno (w domyśle: czynić). [przypis edytorski]
120
dysze – dziś popr. forma 3 os. lp: dyszy. [przypis edytorski]
umorzyć – tu zabić; sprawić, żeby ktoś umarł. [przypis edytorski]
123
miesiąc (daw.) – księżyc. [przypis edytorski]
124
coć rzekę – co ci mówię. [przypis edytorski]
125
żmij – tu ogólnie: gad. [przypis edytorski]
126
rozpukł – rozpękł; pękł; por. wyrażenie: śmiać się do rozpuku. [przypis edytorski]
127
wyżenie – wypędzi (na pastwisko). [przypis edytorski]
128
tryzna – stypa; starosłowiański uroczysty obrzęd pogrzebowy obejmujący ucztę, wspomnienie zmarłego oraz urządzone na jego cześć igrzyska. [przypis edytorski]
129
obiata – ofiara składana bogom u daw. Słowian. [przypis edytorski]
130
miasto (daw.) – zamiast. [przypis edytorski]
131
zasiek – tu: rodzaj ogrodzenia z gałęzi, nie łączonych ze sobą, lecz luźno rzuconych. [przypis edytorski]
132
pałka nasiekiwana – pałka drewniana ponacinana tak, aby z jej głowicy sterczały ostre drzazgi. [przypis edytorski]
133
kneziów gród – daw. forma D. lp; dziś: gród knezia. [przypis edytorski]
134
hać – grobla z pni i gałęzi drzew. [przypis edytorski]
135
wnijście (daw.) – wejście. [przypis edytorski]
136
czeladź – służba we dworze. [przypis edytorski]
137
kołpak (z tur.) – wysokie, spiczasto zakończone nakrycie głowy bez daszka, obszywane futrem. [przypis edytorski]
138
oznajmywać – dziś: oznajmiać a. znamionować. [przypis edytorski]
wystawa – tu: ganek; zadaszona przybudówka przed wejściem. [przypis edytorski]
141
on się (…) sądzi kneziem – uważa się za kniazia. [przypis edytorski]
142
synowiec – syn brata. [przypis edytorski]
143
sadząc – tu: wsadziwszy. [przypis edytorski]
144
pacholę – starsze dziecko (najczęściej chłopiec), którego jeszcze nie można zaliczyć do młodzieży. [przypis edytorski]
145
Turyngia – kraina w środkowej części dzisiejszych Niemiec (obejmująca m. in. Weimar, Jenę, Erfurt i Eisenach); od V w. księstwo plemienia Turyngów, w połowie VI w. podbite przez Franków, schrystianizowane w VIII w., od początku w. IX (ok. 804 r.) jedna z marchii państwa Karola Wielkiego. [przypis edytorski]
