Warunek. Eustachy Rylski

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Bogu dzięki.

      – Co to znaczy?

      – Że go nie dokończymy.

      Zbyt było ciemno, by Hoszowski mógł zobaczyć twarz kapitana, lecz sposób, w jaki ten się cofnął, o dwa kroki, nie tyle w noc, co w jakąś podległość, gotowość do pokory, tak obcą mu drugorzędność, sprawił, że porucznik na zasadzie sprzeczności, nic ze swej strony nie czyniąc, wyniósł się ponad szwoleżera. I tak wyniesiony poprosił, by nie zabierano mu krótkiego snu, jaki dostał w przydziale. Rangułt odpowiedział porucznikowi, że jest skłonny to zrozumieć.

      – Więc? – ostro zapytał Hoszowski.

      – Spór nasz zakończmy jak najszybciej – odrzekł Rangułt. – On mi ciąży.

      Nie zbliżył się już do Hoszowskiego, coraz bezbronniejszy wobec mroku, jakby jego atletyczna, wysoka sylwetka zaczęła się przenikać z nocą.

      Hoszowski przełożył sakwę z ramienia na ramię. Spojrzał za siebie na żołnierskie ogniska. Powiedział uprzejmie, lecz bezlitośnie:

      – To pana pewno zdziwi, ale ja nie przykładam do tego aż takiej wagi. Niewątpliwie zostałem przez pana obrażony, ale świadomość tego mnie nie zabija.

      – To sprawa honoru, Hoszowski.

      – Uległem wbrew sobie. To się czasami zdarza. Nie jestem bez winy. Dlatego kiedy mówię: puśćmy rzecz w niepamięć, nie mówię niczego, co mogłoby panu uchybić.

      Opuścił głowę i chowając ją swoim zwyczajem między wysoko podniesionymi ramionami, dał susa w bok, nie trafił w deskę i zapadł się w błoto do pół łydki. Rzekł zniecierpliwiony, że nie stanie ponownie do pojedynku, że pójdzie spać, a przed świtem opuści Arancewo. Raz na zawsze. Ruszył do oficyn. W przeciwieństwie do kapitana nie przenikał się z nocą, lecz się z niej wyróżniał, jakby obrysowany jakimś światłem.

      – Życzę dobrej nocy, hrabio! – krzyknął z oddali.

      – Hoszowski!

      Tembr głosu kapitana był tak wypełniony emocją, że nieczuły porucznik zatrzymał się jak wryty. Odwrócił się. Nie powodowało nim współczucie, lecz ciekawość. Człowiek, który tak krzyczy, musi być gotów na wszystko.

      – Będzie mi z tym trudno żyć – rzekł histerycznie Rangułt. – Bardzo trudno.

      Hoszowski zapytał z mroku:

      – Trudniej niż umrzeć?

      – Umrzeć? – Rangułt odparł nie od razu – Nie rozumiem...

      – Strzelam pewnie – wyjaśnił Hoszowski. – Nie chybiam. Na co pan liczy, hrabio?

      W przeciwieństwie do wojny nie wszystko jest konwencją. Zdarzają się rzeczy serio. Wydaje się, że to, co Rangułt, zaprawiony w bezkarności, nienawykły do odpowiadania za cokolwiek, bezgranicznie oddany swemu poczuciu niedostępności, wziął za kolejną, niczym w praktyce nieskutkującą swawolę, okazało się kategoryczne. Sygnał posłany przez szwoleżera, że nic nie jest na zawsze i do końca, razem z niecelnym strzałem, nie został przez porucznika właściwie odebrany.

      Ze stajen doszło prychanie koni. Odezwały się warty. Jakiś niepokój podniósł stado wron. Wiatr był przejmujący.

      – Na nic mi pańskie życie, hrabio – Hoszowski wrócił na skrzyżowanie ścieżki z bukszpanową alejką szybkim, rzeczowym krokiem. – Doprawdy na nic. Ale... – urwał w pół słowa.

      – Ale? – Rangułt pochylił się w jego stronę.

      – Nie będę ukrywał, że przydałyby mi się pańskie pieniądze.

      – Pieniądze?

      Hoszowski potwierdził skinieniem głowy.

      – Jakie pieniądze?

      – Wszystkie. Wszystkie, które były na stole, gdy oddawaliście się hazardowi.

      – Nie wiem, o czym pan mówi, poruczniku.

      – Chcę o nie zagrać.

      – W co?

      – W kości. Pan stawia wszystkie pieniądze. Ja strzał. Pan wygrywa, tracę strzał. Ja wygrywam, zabieram pieniądze, a losy niedokończonego pojedynku pozostają w mojej dyspozycji. To nie jest może wyjście honorowe, ale zawsze wyjście.

      – Pan jest dziwnym człowiekiem, Hoszowski – rzekł Rangułt, tak jakby propozycja porucznika poszła bokiem lub dotyczyła kogoś innego.

      Porucznik odrzekł, że nie ułatwia mu to życia.

      – W armii?

      – Nie, w ogóle.

      Szerokie ramiona Rangułta zadrżały od nerwowego chichotu, który przeszedł po chwili w spazmy śmiechu, przerywane kaszlem. Któryś z żołnierzy zbudził się przy ognisku na majdanie, uniósł się na ramieniu i usiłował wypatrzyć źródło tej wesołości. Lecz źródło wyschło i został tylko jadowity, nieustępliwy kaszel. Nim ustąpił, Hoszowski znikł w ciemnościach i deszczu, który znów wrócił.

      13

      To, co porucznik usłyszał o Rangułcie od wschodniego oficera, było jedynie pierwszą prawdą. Drugą zamierzał opublikować Honoré Raivallac w „Militaris” i tak by się pewno stało, gdyby eseju nie wstrzymał inspektor Lamont, uruchamiając swoje wpływy w cesarskim wydziale prasowym. Oskarżył Raivallaca o złą intencję, wypominając jego sekretarzowanie w Dyrektoriacie i zażyłość z Saint-Justem. Zarzucił mu niechęć do polskiej kawalerii, która podobno zbyt ostentacyjnie celebrowała ziemiańskie rytuały, w pogardzie mając republikańskie cnoty i cały ten snujący się po armii jakobiński smród. Nie było to niemożliwe. Raivallac, zubożały i do spodu zdegenerowany potomek jednej z najstarszych prowansalskich rodzin, z gorliwością neofity afirmował pomylone hasła wolności, równości i braterstwa i w tej gorączce zapędził się w nienawiść do wszystkiego, co nie było republikańską brednią.

      Nikczemny karzeł o spotworniałej głowie wielkości dyni, dyndającej na wiotkiej jak łodyga szyi, która z kolei brała swój początek z piersi od dzieciństwa zakutej w żelazny gorset, nie mógł polubić wybujałego Rangułta, z taką naturalną lekkością noszącego apolińską głowę, kiedy po raz pierwszy zobaczył go na Polach Marsowych, przed zauroczonym nim Bonapartem. Być może Raivallac do końca życia zapamiętać miał tę upalną sierpniową niedzielę i zdradę pierwszego konsula.

      Powody, dla których Prowansalczyk mógł nie lubić polskiej jazdy, coraz bardziej zresztą Francji potrzebnej, można by sypać jak z rękawa, każdy czyniąc prawdopodobniejszym od poprzedniego.

      Nawet ten, że nierosłość i wodnista bladość, solidaryzująca go, jak przypuszczał, z brygadierem, konsulem, a wreszcie cesarzem, zostały podczas paryskiej parady wystawione na próbę, której nie przeszły.

      Ale to i wszystko inne, co można przeciw Prowansalczykowi użyć, nie wychodziło poza rozległą, СКАЧАТЬ