Oficer i szpieg. Robert Harris

Чтение книги онлайн.

      ROZDZIAŁ PIĄTY

      Dzięki dokumentom w teczce, ułożonym przez jakiegoś biurokratę w ściśle chronologicznym porządku, łatwo jest prześledzić, co działo się w ciągu czterech miesięcy od degradacji Dreyfusa. Dwanaście dni po tej ceremonii w środku nocy wywleczono go z celi w paryskim więzieniu, zamknięto w wagonie dla skazańców na gare d’Orleans i wyprawiono w dziesięciogodzinną podróż pociągiem przez zasypany śniegiem kraj na wybrzeże Atlantyku. Na dworcu w La Rochelle czekał już na niego rozjuszony tłum, który przez całe popołudnie łomotał pięściami w boki pociągu, wykrzykując groźby i obelgi: „Żydzi do piachu!”, „Judasz!”, „Śmierć zdrajcy!”. Dopiero po zapadnięciu ciemności strażnicy pilnujący więźnia odważyli się go zabrać. Dreyfus przebiegł przez szpaler opluwających go ludzi.

      Więzienie Île de Ré

      21 stycznia 1895 r.

      Kochana Lucie

      Tego dnia, kiedy mnie obrażano w La Rochelle, chciałem się wyrwać strażnikom, pokazać nagi tors wszystkim tym, którzy traktowali mnie jedynie jako obiekt do wyładowania swego oburzenia, i powiedzieć im: „Nie obrażajcie mnie, bo moja dusza, o której nic nie wiecie, jest czysta i bez skazy; ale jeśli sądzicie, że jestem winny, chodźcie, weźcie moje ciało, oddam je wam bez żalu”. A wtedy, kiedy pod wpływem nieznośnego fizycznego bólu krzyknąłbym „Niech żyje Francja!”, może uwierzyliby w moją niewinność!

      Wiesz, o co proszę całymi dniami i nocami? O sprawiedliwość! Tylko o sprawiedliwość! Czy żyjemy w dziewiętnastym wieku, czy cofnęliśmy się o sto lat? Czy to możliwe, że w dobie oświecenia i prawdy nie rozpoznaje się niewinności? Niech badają. Nie proszę o żadną łaskę, domagam się tylko sprawiedliwości należnej każdemu człowiekowi. Niech dalej badają sprawę; niech dysponenci potężnych środków śledczych oddadzą je w tym celu; bo jest to ich święty obowiązek wobec ludzkości i sprawiedliwości…

      Czytam ponownie ostatni akapit. Jest w nim coś dziwnego. Widzę, do czego zmierza Dreyfus. Na pozór pisze do żony. Ale wiedząc, że po drodze jego słowa przejdą przez wiele rąk, wysyła także wiadomość tym, którzy w Paryżu decydują o jego losie… czyli w gruncie rzeczy mnie, chociaż nigdy by się nie spodziewał, że zasiądę przy biurku Sandherra. Niech dysponenci potężnych środków śledczych… Nie zmienia to mojego przekonania o jego winie, ale ta sprytna taktyka daje mi powód do zastanowienia się: ten gość niewątpliwie nie składa broni.

      Paryż

      Styczeń 1895 r.

      Fred, najdroższy

      Na szczęście nie czytałam wczoraj porannych gazet – rodzina robiła wszystko, żebym nie dowiedziała się o tej haniebnej scenie w La Rochelle, bo pewnie bym oszalała z rozpaczy…

      Następny z kolei jest list Lucie do ministra, w którym prosi go o zgodę na widzenie z mężem na Île de Ré, by mogła się pożegnać. Dostała zezwolenie na odwiedziny trzynastego lutego, jednak obwarowane surowymi restrykcjami wymienionymi w piśmie. Więzień ma stać między dwoma strażnikami z jednej strony pokoju; madame Dreyfus ma siedzieć z drugiej strony, w towarzystwie trzeciego strażnika; pomiędzy nimi ma stać dyrektor więzienia; nie wolno im rozmawiać o niczym, co ma związek z procesem; nie mają prawa nawiązać kontaktu fizycznego. List Lucie, w którym proponuje, żeby skrępowali jej ręce na plecach, byleby mogła podejść nieco bliżej męża, jest opatrzony pieczęcią: „odmowa”.

      Fred do Lucie: Te krótkie chwile, które spędziłem z Tobą, sprawiły mi wiele radości, chociaż nie miałem jak Ci powiedzieć wszystkiego, co noszę w sercu (14 lutego). Lucie do Freda: Cóż za emocje, cóż za straszny szok przeżyliśmy oboje, widząc się znowu, ale dotyczy to zwłaszcza Ciebie, mój biedny ukochany mężu (16 lutego). Fred do Lucie: Pragnąłem wyznać Ci, jak wielkim podziwem przepełnia mnie szlachetność Twojego charakteru i godne podziwu oddanie (21 lutego). Kilka godzin później Dreyfus znalazł się na pokładzie okrętu wojennego Saint-Nazaire, płynącego pełną parą na Atlantyk.

      Do tej pory większość listów w teczce stanowiły kopie, prawdopodobnie dlatego, że oryginały dostarczono adresatom. Odtąd jednak kartki, które przewracam, są w przeważającej mierze napisane ręką Dreyfusa. Jego opisy podróży – w zimnej celi na górnym pokładzie, wystawionej na działanie żywiołów, w gwałtownych zimowych sztormach, kiedy w dzień i noc pilnowany był przez uzbrojonych w rewolwery strażników, którzy nie odzywali się do niego słowem – zostały skonfiskowane przez cenzorów z Ministerstwa Kolonii. Ósmego dnia zaczęło się ocieplać. Ale Dreyfus wciąż nie wiedział, dokąd go wiozą, a nikomu nie wolno było mu tego zdradzić. Przypuszczał, że płyną do Cayenne. Piętnastego dnia rejsu napisał do Lucie, że okręt nareszcie rzucił kotwicę w pobliżu trzech małych porośniętych roślinnością skał na środku przestworu oceanu: Wyspy Królewskiej, Wyspy Świętego Józefa oraz (najmniejszej z nich) Diabelskiej Wyspy. Ku swemu zdziwieniu przekonał się, że tę trzecią przeznaczono wyłącznie dla niego.

      Najdroższa Lucie (…). Moja kochana Lucie (…). Lucie, najdroższa (…). Ukochana żono (…). Kocham Cię (…). Pragnę Cię (…). СКАЧАТЬ