Fizjologia żywienia. Коллектив авторов

Чтение книги онлайн.

      Każdy rodzaj adipocytów ma zdolność do komunikacji międzykomórkowej i wykazuje ekspresję wielu różnych receptorów. Spośród nich największe znaczenie dla fizjologicznej funkcji komórek tłuszczowych mają receptory β-adrenergiczne, a zwłaszcza receptory β₃, które przeważają liczbowo nad receptorami β₁ i β₂, zarówno w białej, jak i brązowej tkance tłuszczowej. Mimo podobnego wzorca ekspresji kluczowych receptorów występują jednak różnice w zdolności adipocytów do odbierania sygnałów zewnątrzkomórkowych. Między tkankami obserwuje się bowiem dysproporcje w gęstości unaczynienia oraz unerwienia współczulnego i czuciowego – ze skąpo zaopatrzoną białą tkanką tłuszczową, a zdecydowanie lepiej ukrwionymi i unerwionymi podtypami brązowej tkanki tłuszczowej.

      Co istotne, przedstawione różnice morfologiczne przekładają się również na odrębności fizjologiczne.

      2.2. Biała tkanka tłuszczowa

      Biała tkanka tłuszczowa stanowi zdecydowaną większość wszystkich depozytów tłuszczu w organizmie. Będąc obecną w tkance podskórnej, współtworzy barierę mechaniczną organizmu i bierze pasywny udział w termoregulacji. Otaczając narządy w fizjologicznych ilościach, np. w postaci tłuszczu okołonerkowego, amortyzuje je i chroni przed urazami, ustalając jednocześnie ich położenie anatomiczne. Białe adipocyty spotykane są również wokół naczyń krwionośnych, stanowią wypełnienie pustych przestrzeni ciała, a także zastępują tkanki degenerujących narządów, jak w przypadku inwolucyjnej grasicy. Niezależnie od umiejscowienia komórki białej tkanki tłuszczowej magazynują lipidy, głównie triglicerydy, gromadząc w ten sposób ponad 90% zapasów energetycznych organizmu. Biała tkanka tłuszczowa wydziela też wiele substancji o działaniu auto-, para- lub endokrynnym, zwanych adipokinami lub adipocytokinami, co wraz z faktem, że pula triglicerydów białej tkanki tłuszczowej odnawia się co 2–3 tygodnie, dowodzi jej wysokiej aktywności metabolicznej.

      Nadmierna ekspansja rezerwuarów białej tkanki tłuszczowej, zarówno poprzez hipertrofię (powiększenie się rozmiarów istniejących komórek), jak i hiperplazję (proliferacja komórek) adipocytów, stanowi nieodłączny element etiopatogenezy wielu chorób. Wśród nich prym wiedzie otyłość, która jest ogniwem łączącym naczelnych schorzeń cywilizacyjnych. Myśląc o otyłości, należy pamiętać o jej układowych powikłaniach, do których zalicza się m.in.: dyslipidemię, miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2, obturacyjny bezdech senny czy chorobę zwyrodnieniową stawów, a pośrednio także niealkoholową chorobę stłuszczeniową wątroby.

      Poza otyłością jako pierwszoplanowym rezultatem, rozprzestrzenianie się białych adipocytów może stać się przyczyną otłuszczenia1 narządów wewnętrznych, takich jak serce czy wątroba. W efekcie prowadzi to do zaburzenia funkcji danego narządu. Z kolei odkładanie się tłuszczu trzewnego zakłóca homeostazę nie tylko przyległych tkanek, lecz także całego ustroju, ze względu na wydzielanie przez tłuszcz wisceralny dużych ilości adipokin o niekorzystnym działaniu.

      Co więcej, również infiltracja tkanek i zastępowanie ich prawidłowego utkania przez białe adipocyty występują w historii naturalnej niektórych chorób, np. w genetycznie uwarunkowanej arytmogennej kardiomiopatii prawokomorowej.

      2.2.1. Metabolizm lipidów

      Biała tkanka tłuszczowa jest miejscem, w którym stale odbywają się procesy lipolizy i reestryfikacji, a w warunkach dodatniego bilansu energetycznego lub po posiłku zachodzi również lipogeneza (zob. ryc. 2.3, s. 29). Wszystkie wymienione procesy są ściśle kontrolowane, a w ich regulacji bierze udział wiele substancji, spośród których kluczową rolę odgrywają hormony. Z tej przyczyny biała tkanka tłuszczowa jest uznawana za bufor regulujący stężenie wolnych kwasów tłuszczowych СКАЧАТЬ