Название: Fizjologia żywienia
Автор: Коллектив авторов
Издательство: OSDW Azymut
Жанр: Медицина
isbn: 978-83-200-5879-6
isbn:
Tabela 3.2. Dobowy bilans wodny człowieka dorosłego
Źródło: oprac. na podstawie F. Kokot, Gospodarka wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa w stanach fizjologii i patologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998.
3.7.1. Przyjmowanie wody
Dobowe zapotrzebowanie na wodę dorosłego człowieka waha się w granicach 25–35 ml/kg m.c. w zależności od aktywności fizycznej, temperatury oraz wilgotności powietrza. Zaleca się wypijanie ok. 2000 ml płynów w codziennej diecie dla kobiet i 2500 ml dla mężczyzn. Woda przyjmowana przez człowieka składa się z:
● wody preformowanej – wypijanych płynów oraz wody zawartej w posiłkach stałych;
● wody metabolicznej (oksydacyjnej) – powstającej w czasie spalania tłuszczów (1,0 ml/g), węglowodanów (0,6 ml/g) i białek (0,4 ml/g); produktami w tej reakcji są woda i dwutlenek węgla.
Na rycinie 3.5 przedstawiono wchłanianie wody w jelitach.
Rycina 3.5. Wchłanianie wody w jelitach. Rozkład wchłanianych objętości wody.
3.7.2. Utrata wody
Straty wody w organizmie mają charakter ciągły. Różnią się w zależności od wieku, spożycia wody z dietą, poziomu aktywności fizycznej oraz warunków klimatycznych. Wyróżniamy następujące drogi utraty wody:
● perspiratio insensibilis (parowanie niewyczuwalne) – utrata wody przez płuca i skórę; ma charakter obligatoryjny i zachodzi również w stanach dużego odwodnienia; wzmaga się ze wzrostem temperatury ciała; nadmierne pocenie się stwarza ryzyko odwodnienia hipertonicznego; na wytworzenie 1 litra potu potrzeba 580 kcal;
● przez przewód pokarmowy – w stanach fizjologicznych jest niewielka, jednak w stanach patologii (biegunka, wymioty, niedrożność jelit) może być źródłem poważnych zaburzeń wodno-elektrolitowych;
● przez nerki – dzięki możliwości wytwarzania moczu o różnym stopniu zagęszczenia i składzie nerki są najważniejszym narządem regulującym izotonię i izowolemię płynów ustrojowych.
Obowiązkowe wydalanie wody oznacza minimalną dobową objętość wody niezbędną do wydalenia końcowych produktów przemiany materii (ok. 400 ml). Jest ona większa od ilości produkowanej wody metabolicznej!
3.8. Kliniczne postacie zaburzeń gospodarki wodnej i sodowej
Zaburzenia gospodarki wodnej są ściśle powiązane z gospodarką sodową organizmu. Oceniając stan gospodarki wodnej i sodowej, należy określić:
● stan bilansu sodowego;
● stan bilansu wolnej wody.
Na podstawie stanu uwodnienia ustroju oraz osoczowego stężenia sodu wyróżnia się sześć rodzajów zaburzeń (tab. 3.3).
Tabela 3.3. Kliniczny podział zaburzeń gospodarki wodnej i sodowej
3.8.1. Odwodnienie izotoniczne
Oznacza utratę wody i sodu w stosunku, który nie powoduje zmiany izotonii osocza. Dotyczy jedynie przestrzeni ECF. Klinicznie wyraża się objawami hipowolemii, takimi jak:
● obniżenie ciśnienia tętniczego;
● zmniejszenie diurezy;
● wzrost pragnienia;
● tachykardia;
● spadek sprawności ośrodkowego układu nerwowego.
Leczenie polega na podawaniu izotonicznego roztworu wieloelektrolitowego.
3.8.2. Odwodnienie hipotoniczne (zespół niedoboru sodu)
Charakteryzuje się nieproporcjonalnie większą utratą sodu niż wody, przez co dochodzi do przemieszczenia wody do komórek, prowadzącego do odwodnienia pozakomórkowego i przewodnienia komórkowego. Najczęstszą przyczyną jest utrata płynów izotonicznych wyrównywana podawaniem płynów bezelektrolitowych.
Objawy kliniczne są następujące:
● objawy hipowolemii z dużą skłonnością do zapaści;
● objawy mózgowe: majaczenia, drgawki, zaburzenia psychiczne.
Leczenie polega na podawaniu sodu i wody.
3.8.3. Odwodnienie hipertoniczne (niedobór wolnej wody)
Jest wynikiem niedoboru wolnej wody i zmniejszenia wielkości przestrzeni wodnej zarówno ECF, jak i ICF. Dochodzi do hipermolalności płynów ustrojowych. Najczęstsze przyczyny to:
● niedostateczna podaż wody;
● nadmierne poty;
● nadmierna podaż osmotycznie czynnych substancji.
Objawy kliniczne są następujące:
● silne pragnienie;
● suche błony śluzowe;
● skąpomocz;
● majaczenie, dezorientacja.
Leczenie: roztwory bezelektrolitowe, które nie zawierają substancji osmotycznie czynnych – 5% roztwór glukozy pozajelitowo lub czysta woda doustnie.
3.8.4. Przewodnienie izotoniczne
Charakteryzuje się powiększeniem przestrzeni ECF ze wzrostem zawartości sodu w ustroju w postaci roztworu izotonicznego. Najczęściej uwarunkowane jest przewlekłą niewydolnością krążenia, marskością wątroby, przewlekłą chorobą nerek. Klinicznie objawia się obrzękami.
Leczenie ma charakter przyczynowy i obejmuje podawanie leków moczopędnych.
3.8.5. Przewodnienie hipotoniczne (zatrucie wodne)
Jest wynikiem nadmiernej podaży płynów bezelektrolitowych u chorych wykazujących:
● zmniejszoną czynność wydalniczą nerek lub
● zwiększone wydzielanie wazopresyny albo СКАЧАТЬ