Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego. Отсутствует

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ czasie wysiłku przepływ krwi przez nerki spada (p. wyżej). Mimo to początkowo objętość filtratu nie ulega zmianie, a nawet może wzrosnąć. Przyczyną tego jest skurcz tętniczki odprowadzającej kłębuszka (autoregulacja przepływu). W czasie przedłużonego wysiłku zmniejsza się produkcja moczu. Dochodzi do jego zagęszczenia (wpływ ADH). Zmienia się też jego skład. Wzrasta wydalanie jonów potasu i zmniejsza się wydalanie jonów sodu. Jest to skutek zwiększonego wydzielania aldosteronu przez korę nadnerczy.

      W trakcie długotrwałych wysiłków często w moczu pojawia się białko (białkomocz). Przyczyną białkomoczu jest wzrost przepuszczalności filtra kłębuszkowego. Białkomocz wysiłkowy ustępuje po 1–2 dniach. Po długotrwałych wysiłkach u znacznej części zawodników w moczu pojawiają się krwinki czerwone (erytrocyturia), hemoglobina (hemoglobinuria) i mioglobina (mioglobinuria). Zwykle ustępują po 1–2 dniach. Przyczyną hemoglobinurii jest prawdopodobnie mechaniczne niszczenie krwinek w następstwie urazów ściany pęcherza w okolicy trójkąta moczowo-płciowego. Mioglobina pochodzi z uszkodzonych włókien mięśniowych.

      Trening wytrzymałościowy nie wpływa na czynność nerki.

      1.13. Wpływ wysiłku na czynność przewodu pokarmowego

      1.13.1. Wprowadzenie

      W skład przewodu pokarmowego wchodzą następujące struktury: jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i jelito grube. W przewodzie pokarmowym zachodzi trawienie pokarmu do składowych prostych (glukoza i inne monocukry, aminokwasy i kwasy tłuszczowe). Cukry i aminokwasy są wchłaniane do krwi, tłuszcze zaś do limfy. W procesie trawienia bierze udział żółć produkowana przez wątrobę oraz sok trzustkowy wytwarzany przez zewnątrzwydzielniczą część trzustki. Czynność przewodu pokarmowego, wytwarzanie i wydzielanie żółci oraz soku trzustkowego znajduje się pod kontrolą autonomicznego układu nerwowego oraz hormonów wydzielanych przez różne odcinki przewodu pokarmowego (gastryna, sekretyna, cholecystokinina, wazoaktywny peptyd jelitowy i inne).

      1.13.2. Wpływ wysiłku

      Zaznaczyć należy, że zagadnienie: wysiłek a czynność przewodu pokarmowego jest przebadane słabo, a część badań przyniosła sprzeczne wyniki. Natomiast znajomość tego zagadnienia jest niezmiernie ważna nie tylko ze względów poznawczych, lecz także praktycznych. Chodzi tu zwłaszcza o przyswajanie pokarmów i płynów w czasie wysiłku. Do głównych czynników, które mogą wpłynąć na czynność przewodu pokarmowego w czasie wysiłku, należą: wzrost napięcia układu współczulnego i spadek napięcia układu przywspółczulnego, spadek przepływu trzewnego (czyli przez obszar przewodu pokarmowego, trzustkę i wątrobę), zmiana równowagi humoralnej i odwodnienie. Dotychczas najwięcej uwagi poświęcono wpływowi wysiłku na opróżnianie żołądka oraz wchłanianiu w jelicie cienkim. Istnieje zgodność poglądów co do tego, że wysiłki o obciążeniu poniżej 70–80% V̇O_2max, nawet długotrwałe, nie wpływają na szybkość przesuwania się treści pokarmowej z żołądka do dwunastnicy. Ulega ona zwolnieniu w czasie wysiłków o większym obciążeniu. Istnieją dane wskazujące, że rodzaj wysiłku może wpłynąć na szybkość opróżniania żołądka, a mianowicie wysiłek na ergometrze (rowerze) miałby ją zwolnić, na bieżni zaś (lub w terenie) – przyspieszyć. Z tym że i w tym przypadku uzyskano sprzeczne dane.

      Przy obciążeniach powyżej 70–80% V̇O_2max występuje dość często zarzucanie treści żołądkowej do przełyku (tzw. refluks żołądkowo-przełykowy). Towarzyszą temu odbijania, wzdęcia, zgaga, pieczenie i dolegliwości bólowe, zwłaszcza za mostkiem. Stopień wytrenowania nie wpływa na częstość występowania tych dolegliwości. Występowaniu refluksu sprzyja wzrost napięcia mięśni ściany brzusznej (tłoczni brzusznej). Łagodny wysiłek, np. spacer, nawet długotrwały, nie wywołuje refluksu. Dodać tu należy, że refluks występuje również w spoczynku. Długotrwałe wysiłki (maraton, wielokilometrowe wyścigi narciarskie i rowerowe) powodują dość często występowanie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takich jak np. skurcze jelit, biegunka czy też krwawienie (najczęściej ukryte – krew w kale). Zjawisko krwawienia z przewodu pokarmowego występuje głównie u biegaczy, zwłaszcza długodystansowych. Natomiast rzadko występuje u kolarzy.

      Większość badań zdaje się wskazywać, że wysiłek o obciążeniu do 75% V̇O_2max nie upośledza wchłaniania w jelicie. Przy większych obciążeniach (80–90% V̇O_2max) stwierdza się zmniejszenie wchłaniania w jelicie cienkim wody, elektrolitów i glukozy.

      Wyniki badań nad wpływem wysiłku na motorykę jelita cienkiego są całkowicie sprzeczne: opisano jej zwiększenie, zmniejszenie, jak również brak zmian. Większość badań wskazuje, że długotrwały wysiłek przyspiesza przesuwanie się mas kałowych w jelicie grubym. Natomiast u osób z zaparciami regularny wysiłek sprzyja normalizacji wydalania kału. Regularny wysiłek jest uznawany także za ważny czynnik przeciwdziałający występowaniu nowotworów oraz uchyłków jelita grubego.

      Wydaje się, że trening wytrzymałościowy nie wpływa na czynność przewodu pokarmowego.

      1.14. Wpływ wysiłku na układ odpornościowy

      1.14.1. Wprowadzenie

      Układ odpornościowy zapobiega infekcjom i zwalcza infekcje powodowane przez drobnoustroje, zwalcza toksyny, komórki obce oraz komórki nowotworowe. Tradycyjnie układ odpornościowy dzielimy na wrodzony i nabyty. Oba te układy współdziałają ze sobą. Układ wrodzony jest układem niespecyficznym (nieswoistym), w tym sensie, że nie jest nakierowany na poszczególne drobnoustroje, komórki, toksyny itd. Na układ wrodzony składają się część zewnętrzna i część wewnętrzna. Część zewnętrzną tworzą skóra i błony śluzowe, a także obecne na ich powierzchni związki przeciwbakteryjne, a część wewnętrzną – granulocyty, a zwłaszcza granulocyty obojętnochłonne, monocyty, makrofagi tkankowe (komórki układu siateczkowo-śródbłonkowego) i limfocyty NK. Granulocyty, monocyty i makrofagi fagocytują (pochłaniają) drobnoustroje i niszczą je. Usuwają też martwe komórki i inne struktury. Limfocyty NK to duże limfocyty, które niszczą komórki zainfekowane wirusami i komórki nowotworowe. Do układu nieswoistego należą również związki przeciwbakteryjne występujące we krwi i w limfie (układ dopełniacza, interferon i inne).

      Układ odpornościowy nabyty jest układem immunologicznym, który rozpoznaje obce komórki i toksyny. Układ ten tworzą limfocyty T i B. Limfocyty T i B są tworzone w węzłach chłonnych. Limfocyty T to limfocyty cytotoksyczne, które niszczą komórki mające na błonie odpowiedni antygen. Zwalczają wirusy, grzyby, niektóre bakterie i komórki nowotworowe. Limfocyty B wytwarzają przeciwciała (immunoglobuliny, w skrócie Ig), które niszczą obce komórki, głównie bakterie. Przeciwciała neutralizują lub niszczą również toksyny. Wyróżniamy pięć klas immunoglobulin, a mianowicie: IgA, IgD, IgE, IgG i IgM.

      1.14.2. Wpływ wysiłku

      Uzyskano przekonujące dowody na to, że wysiłek wpływa na układ obronny ustroju. W czasie wysiłku o umiarkowanej intensywności rośnie zarówno liczba granulocytów obojętnochłonnych, jak i limfocytów. Jeśli chodzi o limfocyty, to najbardziej wzrasta liczba limfocytów NK, w mniejszym stopniu liczba limfocytów T, a w najmniejszym – limfocytów B. Przyczyną wzrostu liczby limfocytów jest ich przechodzenie do krwi z węzłów chłonnych СКАЧАТЬ