Надбярэзінцы. Фларыян Чарнышэвіч

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ забег настаўнік і, убачыўшы, што дзеецца, пачаў заклікаць апамятацца і загадваць спыніць «гульню».

      – Васілеўскі, апамятайся! Ты ж такім ботам і забіць хлопцаў патрапіш! Апамятайся! Хопіць ужо, дзеці, у клас, у клас!

      – Ага, цяпер, як вашы рускія абгадзіліся, дык у клас! – роў Косцік. – Не, я яшчэ паваяваць з вамі, кацапы, хачу! Людарэзы! Свінапасы! Скуралупы! Ваданосы жыдоўскія! Тхары! Ну, хадзі сюды, паваюем!

      – Дзеці, у клас, – паўтарыў настаўнік. – Пакіньце яго, ён звар’яцеў. У клас!

      XI. На сваё

      Бойка з іншаверцамі нарабіла шмат шуму ў Вончы і клопату – Грывеню. Габрэйскі кагал праз адваката перадаў скаргу ў інспекцыю. Дзве польскія шляхецкія сям’і ініцыявалі справу аб збіцці сваіх сыноў у Дваранскім земстве. Праз тыдзень прыехала начальства, пачаліся «дапросы» і следства. Адчуваючы сваю віну, Грывень непакоіўся і баяўся, а іншаверцы цешыліся. Палякі прагназавалі, што яго не толькі звольняць з Вончы, але і зусім служыць забароняць. Габрэі – што ў кайданы закуюць і на Сахалін вышлюць, на катаргу.

      Але і тыя, і іншыя памыліліся. Следства скончылася, «начальства» з’ехала, а Грывень дзе быў, там і застаўся. Відавочна, яго хацелі перавесці, але руская грамада, папом падгавораная, не дазволіла. Большасць бацькоў рускіх вучняў сцяной стала перад «начальствам» і засведчыла, што палякі і габрэі самі хацелі біцца, што Грывень – выдатны настаўнік і выхаваўца, а таму вельмі прасілі пакінуць яго ў Вончы. Тое, што ён іхных сыноў біў, яны лічылі звычайным і нават пажаданым, бо мужык заўсёды ад начальства ў морду атрымліваў, а з нябітых дзяцей, на іхную думку, прыстойных людзей не выходзіць.

      З усяго трохтыднёвага следства вынік быў толькі адзін: Грывеню забаранілі біць дзяцей да крыві і вадзіць іншаверцаў у царкву, а папу – выкладаць апошнім Закон Божы.

      Габрэі былі такім паваротам падзеяў расчараваныя і сваіх дзяцей са школы пазабіралі. Некалькі палякаў таксама перастала хадзіць. Іншыя, што прагнулі вывучыць дзяцей любой цаной, паспяшаліся ўлагодзіць раз’ятранага настаўніка багатым паднашэннем.

      Косцік і Стах засталіся, але іх бацькі не прыходзілі ні скардзіцца, ні ласкі Грывеня потым прасіць.

      Менш за ўсіх сваім хлопцам цікавіліся Балашэвічы: акурат на той час у іх з’явілася настолькі важная справа, што для яе рэалізацыі яны былі гатовыя ахвяраваць нават будучым Стахавым святарствам. Яны куплялі зямлю. У Смалярні на продаж выставілі дзве сумежныя гаспадаркі, на валоку кожная, чые ўладальнікі перасяляліся ў горад. Балашэвічы ж ужо некалькі гадоў думалі з’язджаць з Рагоў і шукалі, дзе б купіць зямлі, але ўсё не маглі наважыцца і выбраць. А ў Смалярні купілі не думаючы. Глеба там была не найлепшая, але каля лесу, зручна. А побач – ажыўленая, чыста польская вёска, па якой яны, жывучы наводшыбе і б’ючыся з мужыкамі, заўсёды сумавалі.

      Цяпер яны прадавалі лішняе быдла, коней, збожжа і начынне. Плацілі, улагоджвалі фармальнасці, радаваліся і прагнулі пераехаць як найхутчэй.

      Стах у Вончы радаваўся не менш, калі пра гэта даведаўся: СКАЧАТЬ