Тауарлар мен капиталдың халықаралық қозғалысы. Оқу құралы. Әсемгүл Бекмухаметова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ ұлттық өнім ғана қарастырылады. Осыған сай, егер де статистикадағы дәлсіздіктерді есепке алмай-ақ қойсақ, екі жағдайда да мөлшер біреу ғана болып шығуы тиіс. Мұның нәтижесінде біз фундаменталды теңгерім тепе-теңдігіне жетеміз:

C +I + G + (E – Z) = Y = C + S + T + NE, [3]

      Немесе, оң және сол бөліктерге ортақ С көлемін қысқартсақ, келесі теңдік шығады:

I + G + (Е – Z) = S+ T+NE. [4]

      Әрі қарай біз сыртқы экономикалық байланыстардан абстракцияланамыз, яғни көлемдер (Е – Z) мен NE-ні елемейтін боламыз. Бұл жағдайда [4] арақастынасы келесіге айналады:

I + G = S+ T [5]

      Осылайша теңгерім тепе-теңдігі, бір жағынан, жеке жиынтық инвестициялар мен мемлекеттік ағымдағы шығындар мен инвестициялар көлемінің тұрақты түрлерін, екінші жағынан мемлекеттік бюджетке жеке жинақтаулар мен таза салық төлемдерінің көлемін білдіреді.

      Теңгерім тепе-теңдігі постфактумды, яғни өндіріліп қойылған және жүзеге асырылған ЖҰӨ қатынастарын анықтайды.

      Экономикалық агенттердің шешім қабылдауы және жиынтық сұранысты қалыптастыру сатысында бұл тепе-теңдік рыноктік экономика үшін өндіріс және тұтыну саласындағы тепе-теңдіктің өмірлік маңызы бар шартына айналады.

      К. Маркстің «Капиталының» екінші томында келтіретін өндіріс саласындағы тепе-теңдік шарттарымен салыстырғанда IS-LM моделі өндіріс пен тұтыну арасындағы функционалдық байланыстарды талдау құралы болып, өзінің тікелей тағайындалған мақсатында қызмет етеді, түпкі өнімді сатуды жүзеге асыру саласында тепе-теңдік шартын негізге алады.

      Маркстік қоғамдық өндірістің екі бөлімшесінің арасындағы тепе-теңдік шарты алдын ала орындалады деп болжанады. Осы арқылы модель өндірістік сектор ішіндегі құрылымдық диспропорцияларының мүмкіндіктерінен абстракцияланады.

      IS-LM моделі екжей-текжейлі сараптама жүргізуді талап ете алмайды және К. Маркстің өндірістік схемаларын ауыстыра алмайды, бұл, асылы, экономикадағы тепе-теңдіктің тағы бір шартына көңіл аудару үшін ғана қызмет ететінге ұқсайды.

      IS-LM толық моделінде, соған сәйкес, тепе-теңдік шарты келесі түрге енеді:

S + T + Z = I +G + E. [6]

      Бұл шарт халықшаруашылығы айналымы моделінен келіп шығады, оны логикалық жолмен де негіздеп дәлелдеуге болады.

      Біз ағымдағы тұтынуға қанша қажет болса, сонша игіліктер өндірілетін экономика туралы елестетіп көрейік. Осылайша, ұсыныстың барша көлемі тұтынушылық тауарлардан құралады. Егер де үй іші шаруашылықтары барлық қол жеткізілген факторлық кірістерді тұтынуға бағыттайтын болса, онда бұл тауарлар тұтынылатың болады, яғни мына теңдік сақталынуы тиіс:

C(AS) = C(AD). [7]

      Бұдан әрі, үй іші шаруашылықтары қолда бар кірістің бір бөлігін жинақтауға шешім қабылдады деп болжайық. Алайда мұндай әрекет тепе-теңдіктің бұзылуына алып келеді, себебі факторлық кірістердің бір бөлігі игіліктер нарығынан алып кетіледі де, жиынтық сұраныс ұсыныстан азайып қалады.

      Тепе-теңдікті қалпына келтіру үшін не ұсынысты қысқарту СКАЧАТЬ