Орта ғасырлар тарихы. Рыскелді Мырзабекова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Готтарға құрметті атақтар, бай сыйлықтар мен қызметтер таратылып берілді.

      Готтар қаупі империяға зіл батпан болып батты, бұл қауіптен құтылу мақсатымен Зинон (476-491) готтарға Италияға бірлесіп жорық жасауды, ондағы Одоакрдың орнына Теодерихтың таққа отыруын ұсынды: 488 жылдың күзінде готтардың негізгі күші Балқанды тастап шықты. V ғасырдың екінші жартысында Персиямен арақатынас жақсара түсті. Персияға ғұн-қидандар, ғұн-эфталиттер шабуыл жасағанда оларды ортақ жау санап, Византия көршісіне қаржылай көмек көрсетті. Зинон эфталиттерге тұтқынға түскен Пероз шахты (459-484) құтқарып алды.

      Анастасийдің (491-518) сыртқы саясаты барлық шекараларда қорғанушылық саясат болды. Шығыста едәуір уақытқа созылған бейбітшіліктен кейін Персиямен соғыс басталды. Иран Каспий жақтан варварлар шабуылын тежеп тұру үшін Византиядан қаржы сұраған болатын. Анастасий ол қаржыны беруден бас тартқан соң парсы әскері шабуылға шықты. Басты соғыс қимылы 502 жылы Амида қаласы маңында болды. Парсылықтар қаланы басып алды, бірақ көп ұстап тұра алмады. 506 жылы бұрынғы шекараларды сақтап қалу жөнінде келісім жасалды. Парсылықтардың келешектегі шабуылынан қорғану үшін византиялықтар жаңа бекініс – Дару қамалын салды.

      V ғасырдың соңында болгарлар тарапынан қауіп күшейді. Олар империяға 493, 499, 502 жылдары шабуыл жасады. 497 жылы византиялықтар «геттер» деп атаған славян тайпасы империяға шабуылға шығып, Фракияны шапқыншылыққа ұшыратты. Император оларға көп ақшалай салық төлеп, әрең құтылды.

      Аграрлық қатынастар. V ғасырға қарай ыдырай бастаған құлдық қоғам негізінде ауылшаруашылығында феодалдық қатынастар қалыптаса бастады. Ерте ортағасырлық Византияда жерге меншіктің үш түрі болды: мемлекеттік, жеке меншік және шаруалардың қауымдық меншігі. Жеке меншік иеліктері ірі болды. Онда құлдар мен колондар жұмыс істеді. Византиядағы аграрлық қатынастардың ерекшелігі – ерікті шаруалардың сақталуы, колонаттың кең таралуы, ұзақ мерзімді «эмфитевсистің» қанат жаюы болды. Сондай-ақ Батысқа қарағанда құлдарға жердің жедел үлестірілуі көрініс алды. Ол «пекулий» деп аталды. Батыс Рим империясына қарағанда мұнда ерікті шаруалар әлдеқайда көп болды.

      Византиялық деревняда бұрынғы ірі жер иелігінің орнына шаруалардың қауымдық жер иеліктері орнай бастады. Ірі жер иеліктеріндегі колондар мен құлдар еңбегі біртіндеп ерікті шаруалар еңбегімен ығыстырыла бастады. Колондар еріктілер және есептегілер «энапографтар» болып бөлінді. Ерікті колондардың ірі жер иесінен алған үлесімен қатар өзінің шағын жеке меншік үлесі және еңбек құрал-жабдықтары болды. Бірақ колондардың көпшілігі өзіне тиісті шағын үлестерінен айырылып қалып, энапографтар қатарына түсіп қала беретін.

      Жер үлесі үшін колондар салық төледі. Ол көбінесе натуралды түрде, яғни жиналған өнімнің белгілі бір мөлшерінде (1/5, 1/3) төленетін. Колондар жер жырту, егін егу, жинау кездерінде еңбекпен өтеу міндетін атқаратын: аптаның 2-3 күнінде қожайынның шаруашылығында тегін СКАЧАТЬ