Krzyżacy. Henryk Sienkiewicz
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz страница 71
Название: Krzyżacy
Автор: Henryk Sienkiewicz
Издательство: Public Domain
Жанр: Зарубежная классика
isbn:
isbn:
43
któren — dziś popr.: który.
44
przedziać (daw.) — przeszyć, przebić; por. „nadziać”.
45
brzeszczot — ostrze, tu: miecz.
46
przymawiać — czynić zarzuty a. wymówki.
47
Saraceni — Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów. Tu ogólnie o poganach.
48
sąd boży — w średniowieczu pojedynek sądowy, mający dowieść racji jednej ze stron i uważany za dowód.
49
zrok (daw.) — umówione miejsce i czas spotkania.
50
Wacław IV Luksemburski (1361–1419) — król niemiecki 1378–1400 i czeski 1378–1419, nazywany tu „rzymskim” przez wzgląd na tradycję Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.
51
kasztelan — średniowieczny urzędnik, odpowiedzialny za ściąganie podatków, obronę i sądownictwo na terenie kasztelanii, to jest jednostki administracyjnej średniego szczebla.
52
chrobry — dzielny, odważny.
53
zali (daw.) — czy.
54
Saraceni — Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów. Tu ogólnie o poganach.
55
każden — dziś popr.: każdy.
56
gdy diabła w katedrze w Płocku na ziem zrzucono, kazał mu ogarek postawić — anegdota dotyczy udziału Jagiełły w misterium wielkanocnym, w trakcie którego zrzucano na ziemię postać pokonanego diabła. Wzięło się stąd przysłowie „Stawiać Panu Bogu świeczkę, a diabłu ogarek”.
57
kniaź — książę.
58
sparszeć — nabawić się grzybicy głowy, zwanej parchem.
59
drzewiej (daw.) — dawniej.
60
numa — litewska chata z ziemi i nieociosanych bierwion.
61
ninie (daw.) — teraz.
62
tęskności — dziś popr.: tęsknoty.
63
mecher — pęcherz.
64
jarzębowym — jarzębinowym.
65
przedaż — dziś popr.: sprzedaż.
66
skojec — średniowieczna moneta, 1/24 grzywny.
67
trefić — układać w loki.
68
jedle — dziś: jadle, jedzeniu.
69
człeku — dziś popr.: człowiekowi.
70
jafer — borówka (wzięte z gwary podhalańskiej, za pomocą której Sienkiewicz naśladował język staropolski).
71
żywot (daw.) — brzuch.
72
Ryngałła — (ok. 1367–ok.1430), córka księcia trockiego Kiejstuta oraz Biruty, siostra Witolda.
73
pochutnica — kobieta lekkich obyczajów.
74
Witoldowa — dziś popr.: Witolda.
75
Henryk — najmłodszy syn księcia mazowieckiego Ziemowita III, miał niższe święcenia kapłańskie. Dla małżeństwa z Ryngałłą zrezygnował z godności biskupa płockiego.
76
książę mazowieckie — w dawnej polszczyźnie wyraz ”książę” był rodzaju nijakiego.
77
dyspensa — wydawane w szczególnych przypadkach zwolnienie z obowiązku СКАЧАТЬ