Budizm Efsaneleri. Winifred Stephens Whale

Чтение книги онлайн.

1

Bkz. Renan, Nouvellea Etudes d’histoire Religieuse (1884), s. 159, Dr. L. D. Barnett, The Path of Light (Wisdom of the East Series), Introduction, s. 8.

2

Gautama, Aydınlanmış Olan adıyla da bilinen Buda’nın soyadıdır. (Bkz. Heinrich Kern, Der Buddhismua und seine Oeschichte in Indien, 1882, cilt. 1. sf. 313). Doğumunda (MÖ 560 civarları), “amacına ulaşmış kişi” anlamına gelen Siddhartha adını aldı. Takipçileri, onu daha başka birçok isimle andı, bu isimleri eserin sonraki sayfalarında göreceğiz.

3

Gautama’nın müritlerinin kurduğu dört büyük ekol vardı: Bunlardan birini oğlu Rahula tesis etmişti, diğerlerini ise Kasyapa, Upali ve Katyayana.

4

A.g.e., s. 400.

5

Babasının memleketi Kapilavastu’dan çok da uzak olmayan Lumbini Koruluğu civarındaki Sakya kabilesinde dünyaya gelmişti. Asoka’nın imparatorluğunun çıkış noktası, Ganj Nehri’nin hemen güneyinde bulunan Magadha Krallığı olarak kabul ediliyor. Lakin sonradan, hükümranlığını çok daha geniş topraklara yaydı; imparatorluğunun sınırlarını Kabil ovasından Ganj Nehri’nin ağzına, Himalayalar’dan Vindhya dağlarının güneyine kadar genişletti.

6

Rhys Davids, Manual of Buddhism (1894), s. 103-104.

7

Bkz. Sir William Wilson Hunter, Life of Brian Houghton Hodgson (1896).

8

Sri Lanka yazıtlarını temel alan bazı topluluklar, Gautama’dan yaklaşık yüzyıl sonra hüküm sürmüş öncül bir Asoka daha olduğuna inanıyorlar. Burnouf’un anlatıları ise Nepal’de muhafaza edilen ve Sanskritçe yazıtları temel alan Asoka Avadama’ya dayanıyor. Büyük hükümdar Asoka’yı konu edinen diğer anlatılar ise Sri Lanka’da muhafaza edilmiş Pali Mahavamsa’da ve Buddhaghosa’nın Vinaya üstüne yazdığı tefsirde karşımıza çıkıyor (Rhys Davids, Buddhist India, 1903, s. 276).

9

Edmund Hardy, König Asoka (1902), s. 30 ve Rhys Davids, Indian Buddhism, s. 298.

10

Günümüzde Putan.

11

L. Luzzatti, Liberte de Conscience et Liberte de Science, çev. J. Chamard (Paris, 1900), s. 11 ve devamı.

12

Bkz. A. Barth, Religions of India (1882), s. 133-138.

13

Bimbisara, Buda döneminde yaşamış krallardan biriydi.

14

15

Hoş kokulu, güzel bir çiçek.

16

İlahi üç ırktan biri. Diğer ikisi ise Yakşalar ve Nagalardır.

17

Buda’nın isimlerinden biri.

18

Nirvana ya da Dehoiana’ya giden sekiz aşamalı yolun dördüncü aşaması, varlıklar âlemini gerisinde bırakanlar tarafından yürünür; sekiz aşamalı yolun ilk üç aşamasını geçmek için keşiş olup olmamanın gerekliliği konusunda farklı görüşler vardır. Kişi, ilk aşama olan Srotapanna’yı aştıktan sonra 80.000 kalpalık (1 kalpa=16 milyon yıl) zamanı geride bırakmalıdır; bu zamanın sonunda kurtuluşa ermeden önce insan ve insanüstü varlıklar arasında yedi kez tekrar hayat bulmak zorundadır. Sekiz aşamalı yolun ikinci aşaması olan Sakridagamin’i de aştıktan sonra, bu sefer 60.000 kalpalık bir zaman dilimini geride bırakmalı, kurtuluşa ermeden önce insanlar ve tanrılar arasında bir kez daha hayat bulmalıdır. Üçüncü aşama olan Anagamin ise 40.000 kalpalık bir zamana tekabül eder; üçüncü aşamaya gelen varlık, kurtuluşa erip bir sonraki aşamaya ulaşmak için dünyevi arzuların tamamından arınmış olmalıdır. Dördüncü aşama olan Arhat’a ulaşmak içinse keşiş olmak gerekir. Arhatların her biri doğaüstü niteliklerle donatılır, 20.000 kalpalık zaman diliminden sonraysa kurtuluşa ererler ve bir sonraki aşamaya geçerler. Beşinci aşamayı tamamlamış Sravakalar ile altıncı aşamayı tamamlamış Pratyeka-Budalar, Buda’nın bilgeliğine, yani Bodi haline ulaşmışlar demektir. Lakin bu bilgeliği yalnızca kendileri için kullanabilirler, yani başkalarına aktaramazlar. Bu nitelik yalnızca nihai aşama Nirvana’dan önceki son durak olan yedinci aşamaya ulaşan kusursuz Budalara bahşedilmiştir.

19

Lat. Saraca asoca. (ç.n.)

20

Girika’nın ailesinden izin istemesi, Budist öğretilerindeki anne baba otoritesi kavramıyla uyum gösteriyor. Öyle ki kişinin Budist mezheplerine girebilmesi için dahi önce anne babasının iznini alması gerekiyordu.

21

Asoka efsanelerinde önemli bir rol oynayan bu manastır, muhtemelen Gaya’daki meşhur Budist tapınağının yakınlarında yer alıyordu.

22

Buda’nın öğretilerini ve sözlerini içeren metinler. (ç.n.)

23

Farklı dört işkence biçimini daha anlatan birkaç paragrafı, aralarında yalnızca çok küçük farklılıklar olduğundan metnin dışında bıraktım.

24

Kaşaya: Sade turuncu renkte genişçe bir üstlük, sağ omuz hariç bütün bedeni kaplar. Budist keşişler, tıpkı kaşaya gibi yine turuncu renkte iki içlik giyerler. Saçlarını kazıtırlar, ayrıca yedek tek bir kıyafetten fazlasına sahip olmaları yasaktır.

25

Budist keşişlerin dilenmek için kullandığı kahverengi toprak çanaklar, kapağı olmayan büyük çorba kâselerini andırırlar.

26

Buda’nın isimlerinden biri. “Sakya Kabilesinin Aslanı” anlamına gelir.

27

Budist psikolojisindeki beşli skandha, yani beşli kümeye atıf olabilir: (1) Madde, maddesel beden (2) Duyular, duygular, (3) Soyut fikirler (4) Eğilimler ve olasılıklar ki bunlar da elli iki maddelik bir sınıfa ayrılabilir, üç örnek olarak hafıza, ferdiyet ve hayatiyet verilebilir (5) Düşünce veya akıl. Karşılaştırınız: Rhys Davids, Buddhism (S.P.C.K.) s. 90-92.