Таатта оҕото Дьаралыктыйа Былатыан. Группа авторов

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ бүк тутуллубута биллибэт буолуор диэри имэрийэ, көннөрө олорооччу. «Тооруом, маннык гыммат буол, кинигэ лииһин бүк туппат куолу», – диэччи ол кэннэ. Түүнү быһа суруксуттаабыт кумааҕытыттан сылайан, уута кэлэн: «Чэ, бэйи, сарсыарда хомуйуом», – диэн, остуолугар биир лииһи хаалларбытын өйдөөбөппүн. Үлэлээн бүтээт, остуолун бэрээдэктээн, орун оннугар түһэрэн кэбиһээччи. Суох, ити бириинчигэ буолбатах, ити кини үөрэммит үгэһэ, өйүн-санаатын бэрээдэгэ этэ. Кини, бэйэтин бэйэтэ харана, бэйэтин бэйэтэ көрүнэ ол курдук үөрэнэн хаалбыт. Бириинчигэ эбитэ буоллар, бас билэрдии да миэхэ кыҥкыйдыа, саҥарыа эбитэ ини. Саараама, оннук түгэн биһиги олохпутугар суоҕа.

      «Таатта оҕото Дьаралыктыйа Былатыан» диэн 1917 с. биир хоһоонугар суруйан турардаах. Бу строкалары ааҕан баран сорохтор саныахтарын сөп: «Ок-сиэ, Ойуунускайдара диэн, быһыыта, олус да дойдумсах киһи эбит, «Таатта оҕотобун» дэнэн түһэн». Дьиҥэр, бу хоһоон норуот улуу ырыаһыт уолун дьиҥнээх өйдүүр өйүн, саныыр санаатын этэр диир сатаммат. Платон Ойуунускай бу боппуруоска сыһыанын дьиҥнээхтик билиэҕи баҕарар буоллахха, «Син-биир буолбаат?!» диэн кини М.К. Аммосовка анаабыт айымньытын үчүгэйдик сыныйан ааҕар сөп.

      Төрөөбүт ийэ буор сирбитигэр

      Төннөн өлбөтөхпүтүн даа! – диэммин

      Хомойорбун билбэппин

      Хоргутарбын көрбөппүн…

      Дьэ, бу баар Ойуунускай олоххо көрүүлэрин дьиҥнээх саҕыллыыта. Итиэннэ кинини «өтөхтөөҕүмсүйбүт», «алааһымсыйбыт» диэн хайдах этиэххиний? Платон дойдум диэн өрөспүүбүлүкэтин, Сэбиэскэй дойдутун бүтүннүүтүн ааттыыра, дьиҥнээх большевик, интернационалист быһыытынан арбааһыннаахтык, киэҥник көрөрө.

      Төрөөбүт оройуонун, өтөҕүн саныыр эбит да буоллаҕына, «сиргэ түспүт сэрэбиэй, окко түспүт оҥоһуу» быһыытынан, биирдэ эмэтэ сыл баһыгар-атаҕар, ордук саас от-мас тиллиитин саҕана, быктарара эбитэ дуу? Кини оччоҕо оннооҕор миигин, кыһыл оҕолоох дьахтары, кутугунатара: «Бардыбыт, тооруом, бардыбыт, тугу гына дьиэҕэ хаайтара олордохпутуй?» Хайыахпыный, сорох ардыгар барсабын. Барсан да, мин чугас ыалга хонобун, Платоннаах бэйэлэрэ саалана бараллар. Оттон сайын сир астыы соһор, мыраан кэтэҕэр тахсан сугуннуубут. Дьэ, бу кэмнэргэ төрөөбүт алааһын, кустаабыт-балыктаабыт ууларын ахтан ааһааччы этэ.

      Дойдулаахпын диэн оччо-бачча барбытын-кэлбитин, тиэстибитин да өйдөөбөппүн. Мин билэрбэр, депутат буоларыгар эрэ быыбардааччыларын кытта көрсө, Тааттаҕа биирдэ тахса сылдьыбыта. Онно эмиэ барыс диэбитин, Октябрина диэн кыыспыт ыалдьар буолан барсыбатаҕым.

      Кини арай биир бэлиэ тыллааҕа: ол ийэ таптала. «Ийэм Дьэбдьэкиэй уҥуоҕар» диэн хоһооно поэт дьиҥ чахчы дууһатыттан суруллубут хоһоон, дьиҥнээх олоххо баар суол. Ийэтин наһаа ахтара, туой Октябринатын: «Эбэтин курдук кыыс, Тэттэкиэй-Моттокуой», – диэн таптыыра.

      Платон саамай таптыыр, саамай харыстыыр мала диэн саата. Икки уостаах үс биһилэхтээх «зауэрдаах» этэ – ол.

      …Уохтаах СКАЧАТЬ