Dunyoning ishlari. O‘tkir Hoshimov

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ o‘rtasida to‘xtab qoldim. O‘zi kalta yengli ko‘ylak kiygan bo‘lsam, tag‘in nimani yechaman?

      – Yechining! – vrach asabiylashib boshini ko‘tardi. Ko‘zoynagini yiltiratib bir lahza tikildi-yu o‘rnidan turib ketdi.

      – Iye, domla, bormisiz! – dedi dilkashlik bilan. – Televizorda uncha-muncha ko‘rib turamiz-u o‘zingizni hech topolmaymiz. – U chayir, uzun barmoqlari bilan qo‘limni mahkam siqib ko‘rishdi. – Bir xil odamlarga hayron qolasan. Hozir bittasi kirib yarim soat boshimni qotirdi. Tayinli kasali yo‘g‘-u byulleten berasan, deydi. U yog‘ini ishxonadagilari bilan o‘zi kelisharmish. – U jilmaygan edi, ko‘zoynak ortidagi mitti ko‘zlari yanayam kichrayib ketdi.– Tanimadingiz-a? Men – Orifman.

      Hech baloni eslay olmasam ham, odob yuzasidan bosh silkidim:

      – Ha, bo‘ldi-bo‘ldi… Qalay, yaxshi yuribsizmi?

      – Yolg‘on gapirmang, tanimadingiz! – U samimiyat bilan yelkamga qoqdi. – Men Risolat opaning o‘g‘liman. O‘qituvchi opa bor edilar-ku!

      Endi esladim! Axir, bu o‘zimizning Orif-ku! Risolat opaning o‘g‘li-ku! O‘shandayam ko‘zoynak taqardi. Jo‘raboshimiz unga «Shapko‘r» deb laqab qo‘ygan edi.

      – Dunyo shunaqa ekan, – dedi u o‘yga tolib. – Bu yoqda poshsha xolamlarni ham berib qo‘yibsizlar, ma’rakada bormoqchi bo‘ldim-u hovlinglarni topolmadim. Hammayoq o‘zgarib ketibdi.

      – Shunaqa bo‘ldi, – dedim sekin. Risolat opam tuzukmilar, deb so‘ragim kelsa-da, qanday surishtirishni bilmasdim. Mabodo onasi vafot etgan bo‘lsa nima qilaman yarasini yangilab. U ko‘zimdagi savolni uqdi.

      – Bizdayam shundoq bo‘lgan. Uch yil ilgari… – dedi bir nuqtaga tikilib. – Oyim: «Hech bo‘lmasa, bitta bolangni ko‘rsam, armonim yo‘q», derdilar. Bir emas, uchtasini opichlab katta qildilar… Keyin yana Toshkentga kelib qoldik. Qorasuvda turamiz.

      Kasal bir yoqda qolib o‘zimizning suhbatimizga berilib ketdik. Asakaga ko‘chib borishgani, onasi Orifning vrach bo‘lishini orzu qilgani, Orif Andijon medinstitutida o‘qigani…

      Gapimiz cho‘zilib ketdi shekilli, hadeb yo‘talayotgan soqolli kishi eshikni ikki marta ochib ichkariga ma’noli mo‘raladi. Suhbatimiz chala qoldi. Orif yozib bergan dori qog‘ozlarni olib chiqib ketarkanman, bolalik xotiralari tag‘in yodimga tushdi.

      …O‘sha yili qish qattiq keldi. Tuf desa, tupuk yaxlaydi. Dadam menga birinchi marta piyma olib berdi. Yaxmalak o‘ynashga yaramasa ham, yaxshi, issiqqina. Biroq qor shunchalik qalin yoqqanki, iz tushmagan joyda yursam, piymamning qo‘njidan bemalol kirib ketaveradi. Risolat opalarning hovlisi biznikidan narida bo‘lgani uchun deyarli har kuni darsdan o‘qituvchim bilan birga qaytamiz. U kalish-mahsi kiyib olgan. Yo‘l ochib ketaveradi. Men ketidan ergashaman.

      Qahraton tonglardan biri edi. Tanchaga tiqilib yotibman. Akalarim o‘qishga ketgan. Men peshindan keyin boraman. Chopon kiygan dadam to‘rda sandalga tiqilib yarim mudrab o‘tiribdi. Bir tomonda boshiga qalin ro‘mol o‘ragan oyim. Uning yonida samovar. Samovarning qorniga g‘alati tasvirlar tushirilgan. Oyimning aytishiga qaraganda, bular eski zamonda chiqqan tangalar emish. Jo‘mrak ostiga qo‘yilgan tovoqqa samovar tumshug‘idan muttasil suv tomadi: chik-chak, chik-chak… Derazalarga «Qorbobo rasm chizib ketgan». Tashqari ko‘rinmaydi. Hatto eshikni ham qirov bosgan. Ammo-lekin tancha maza. Odam bir yotgandan keyin turgisi kelmaydi. Sandal ustidagi eski dasturxonda uch-to‘rt bo‘lak qora non, jiyda, turshak…

      Bir mahal tashqarida gurji kuchugimning akillagani eshitildi. Dadam bir ko‘zini ochib oyimga savol nazari bilan qaradi. Oyim endi o‘rnidan turayotgan edi, eshik shaxt bilan ochildi. Uyga avval ammam, ketidan sovuq g‘urullab kirdi. Ammamning qalin tivit ro‘moli, qora baxmal paltosi, hatto kipriklarigacha qirov qo‘ngan edi. Oyim ildam borib, uning qo‘lidagi katta tugunni oldi.

      Dadam ham shoshib qoldi.

      – Iye, iye! – dedi chehrasi yorishib. Ammo boshqa gapirolmadi. Og‘zida nosvoy bor edi. U shosha-pisha sandal ko‘rpasining bir chetini ko‘tardi-da, tanchaga tupirdi.

      – Tuzukmisiz, opa? – dedi o‘rnidan turib.

      Ammam muzdek lablari bilan peshonamdan o‘pdi-da, qo‘lini tanchaga tiqdi.

      – Xah, o‘lsin-a! – dedi qaltirab. – Qo‘limga so‘zak kirib ketdi-ya.

      Oyim choyni yangilash uchun darrov samovarni ko‘tarib chiqib ketdi. Dadam ammamning ko‘ziga tikilib qaradi-yu xavotirlanib so‘radi:

      – Tinchlikmi, opa, nima bo‘ldi?

      – Dard bo‘ldi! Balo bo‘ldi! Sen bu yerda tanchaga ketingni tiqii-ib yotgin, xo‘pmi! Opamning ahvoli nima kechdi, demagin, xo‘pmi!

      – Nima bo‘ldi o‘zi? – dedi dadam murosaga chaqirgan ohangda.

      Ammam to‘satdan yig‘lab yubordi:

      – Ne umidlar bilan kutuvdim bu bolani! Mana, urush bitdi, bolam eson-omon keldi, endi yaxshi to‘ylar qilaman, degan umidim bor edi.

      Dadamning rangi o‘chdi:

      – Afzalxonga bir nima bo‘ldimi?

      Urushdan yaltiroq tugmali shinel kiyib kelgan, ammamning o‘ziga o‘xshash chiroyli Afzalxon akam ko‘z o‘ngimga keldi. Qaytib kirgan oyim ham dadamning xavotirli savolini eshitib uy o‘rtasida turib qoldi.

      – Tinchlikmi?

      – Bola emas, balo bo‘ldi bu! – Ammam ro‘molchasiga burnini qoqib piqilladi. – «Kelganingga ikki yil bo‘ldi, yoshing ham o‘ttizga qarab ketyapti, bilgan u deydi, bilmagan bu deydi», desam, pissayib yurganida gap bor ekan. Daraxtni bir tepsang, yuzta qiz yog‘iladi-yu, bu yigit o‘lgur mana shu juvonni olaman deydi! Orqasida tayloqday bolasi bo‘lmasayam go‘rgaydi.

      – Kimni? – dadam bilan oyim baravar so‘rashdi.

      – Kimni bo‘lardi. Risol degani bor ekan-ku! «Erga tegmasidan oldin ham yaxshi ko‘rardim», deydi. «Bolasiga o‘zim otalik qilaman», deydi. Voy, birovning itvachchasiga otalik qilmay tusingni yel yesin! – Ammam jahl bilan dasturxonni mushtlagan edi, jiydalar sochilib ketdi. – Loy qozonga oltin tuvoq bo‘lmay bo‘yginang lahatda chirigur!

      Endi ko‘z o‘ngimga Risolat opa keldi. Axir maktabdagi eng chiroyli, eng shirinso‘z o‘qituvchi shu – o‘zimizning Risolat opamiz-ku!

      – Ko‘zini suzib, qoshini qoqib jodu qilib olgan bolamni bu megajin! – ammam alam bilan yana yig‘lay boshladi. – Bo‘lmasa, Toshkentday shahri azimda qiz anqoning urug‘i bo‘ptimi! Hozir o‘n yetti yashar qizga er yo‘g‘-u qilichday bolam shu juvon o‘lgurning tuzog‘iga ilinib o‘tiribdi.

      – Yo‘g‘-e, – dedi oyim bo‘shashib. – Risolatxon unaqa juvon emas shekilli.

      Ammam «sen jim tur» degan ma’noda onamga o‘qraydi.

      – Afzalxon yoshlik qilmasin, – dedi dadam o‘ylanib. – Har qalay, umr savdosi-ya bu.

      – Ha, tiling bor ekan-ku! – ammam hammasiga dadam aybdordek bobillab berdi. – Gapir! Tog‘a bo‘lib nasihat qil. Oyda-yilda bir borsang, dumingni tutqazmaysan. Hech bo‘lmasa, uyingga kelganda gapirsang, og‘zing bichilib qolmaydi-ku.

      Afzalxon СКАЧАТЬ