Dunyoning ishlari. O‘tkir Hoshimov

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ yo‘q. Kechqurun allaqayoqdan horib-charchab qaytdi.

      Ertasiga ertalab Xo‘jani kutib o‘tirgan edim, oyim negadir jerkib berdi.

      – Xo‘ja bilan kindiging bittami! Boraver maktabingga.

      Indamadim. O‘sha kuni Risolat opa ham Xo‘jani yo‘qlama qilmadi.

      Qaytib kelsam, oyim haliyam jahlidan tushmabdi. Xo‘janing buzog‘ini hovlidagi bodomga arqonlab, hadeb kimnidir qarg‘ayapti.

      – Uyiga oborib ber, manavi harom o‘lgurni! – dedi arqonning uchini uzatib.

      Yomon bir narsani his qilib, bo‘shashib ketdim:

      – O‘zi-chi? O‘zi qani?

      – Xo‘ja ketdi, bildingmi! – Oyim yana jerkib berdi. – Oyisi bilan ketdi.

      Talmovsirab qoldim. Xo‘janing buzog‘ini yetaklab borarkanman, uni judayam yaxshi ko‘rishimni ilk bor anglab yetdim. Ularning darvozasiga yaqin kelishim bilan yuragimni qo‘rquv bosdi. Darvoza oldida Egamberdi aka o‘tin yorar edi. O‘rik shoxini bir uchidan ushlab, to‘nka ustiga surib qo‘yadi-da, yerda yotgan boltani olib, cho‘nqaygancha zarb bilan uradi, shunda chap qo‘li tayoqdek osilib, yerga tegib ketadi. Keyin boltani yerga tashlab, sog‘ qo‘li bilan shoxni yana to‘nka ustiga suradi-yu qaytadan boltani olib, tag‘in chopadi… Qo‘rqa-pisa to‘xtab qoldim.

      U qaddini rostlagan edi, menga ko‘zi tushdi.

      – N-nima gap? Xo‘ja q-qani? – dedi goh menga, goh buzoqqa qarab.

      – Xo‘ja ketdi. – Qo‘rquvdanmi, alamdanmi, ovozim titrab chiqdi. – Chirchiqqa ketibdi.

      Uning qo‘lidan boltasi tushib ketdi. Bir zum lablari titrab, tikilib turdi-yu ko‘zlariga yosh qalqib chiqdi.

      – N-nega? N-nega ketadi? – dedi ingrab. Keyin kafti bilan yuzini to‘sgancha, to‘nka ustiga o‘tirib qoldi. Chap qo‘li hamon tayoqdek osilib turar, o‘ng yelkasi esa dir-dir titrar edi.

      Katta odamning yig‘lashini birinchi ko‘rishim edi. Kecha Xo‘jani urganini eshitganimda qanchalik yomon ko‘rgan bo‘lsam, hozir unga shunchalik rahmim kelib ketdi. Buzoqning arqonini qo‘yib yubordim-da, uyga yugurdim. Yugurib borarkanman, yig‘lardim, nimaga yig‘layotganimni o‘zim bilmasdim-u, hech o‘pkamni tutolmasdim.

      Keyin Xo‘jani boshqa ko‘rmadim. U ora-chora tushimga kirib qolar, nuqul ko‘zlarini javdiratib turgan bo‘lardi. Bahor paytlari kunchiqar tomondagi tog‘lar yaraqlab ko‘rinar, ularni har ko‘rganda xayol surar edim. O‘sha tog‘lar orasida Chirchiq degan shahar bor. Shunaqa katta shaharki, Toshkent uning oldida hech gapmas. U yerda shunaqangi katta daryolar borki, ichida akulalar suzib yuradi. O‘sha shaharda Xo‘ja degan bola bor. Dunyoda undan yaxshi bola yo‘q. Xo‘ja o‘sha daryolarda bemalol suzadi. O‘sha tog‘lar ustiga chiqib, butun dunyoni tomosha qiladi. U meni ham ko‘rib turibdi. Faqat men uni ko‘rolmayapman…

      Ancha yillardan keyin, o‘ninchi sinfni bitirayotganimda Xo‘janing daragini eshitdim. Kechki ovqatdan keyin dadam oyimga gapirib qoldi:

      – Egamberdi bechora kuyib adoyi tamom bo‘pti. Chirchiqdan kelyapman, deydi. O‘g‘li cho‘ntak kesayotganda qo‘lga tushganmish.

      Oyim: «A?» dedi-yu qo‘lidan piyola tushib ketdi.

      Men karaxt bo‘lib qolgan edim. Yo‘q, ishonmayman. Yolg‘on, bu gap yolg‘on! Dunyoda Xo‘jadan yaxshi bola yo‘q. Xo‘ja yomon bo‘lishi mumkin emas… Tag‘in kim biladi deysiz, hayot qonunlari har doim ham bizning xohishimizga bo‘ysunavermaydi…

      OY QUYOSHDAN NUR OLADI

      Ataladan suyak chiqibdi, degandek, ayni saratonda shamollab yurganimni qarang. Dalaga chiqqandim, anhorda cho‘mildim. Qaytishda mashinaning to‘rttala oynasini tushirib qo‘yganim uchunmi, kechasi bilan isitmalab, hammayog‘im qaqshab chiqdi.

      Ertalab rayon poliklinikasiga bordim. Qarasam, odam tirband. Tor yo‘lakning ikki chetidagi qator kursilarda biri boshini changallagan, biri bo‘ynini o‘rab olgan bemorlar. Oradan turtinib o‘tib kerakli eshik yaqiniga borsam, odam ayniqsa tiqilinch. Boshim sirqillagancha devorga suyanib ancha turdim. Nihoyat, menga ham joy tegdi. Liqillab turgan kursining bir chekkasiga omonat o‘tirdim. Mendan oldingi o‘rindiqda quralay ko‘zlari katta-katta, qisqa kesilgan sochi tiniq yuziga xo‘p yarashgan ko‘hlik juvon o‘tirar, yonidagi ro‘mol o‘ragan o‘rta yashar xotin bilan gaplashardi. U boshini har chayqaganda sochlari chiroyli silkinib-silkinib ketardi. Tiqilishib o‘tirganim uchun beixtiyor ularning suhbatini eshitishga majbur bo‘ldim.

      Ko‘hlik juvon barmog‘i bilan bo‘ynidagi nafis oltin zanjirni asabiy o‘ynar ekan, uf tortdi:

      – O‘lsin, kech qolib ketdim. Murodjon akam mashina yuboraman, deb edilar. Kutib qolgandir…

      – Murodjon… o‘rtog‘ingizmi? – dedi ro‘molli ayol inqillab.

      – O‘rtog‘im? – ko‘hlik juvon nordon narsa yeb qo‘ygandek burnini jiyirdi. Hatto oydek yuzi ham xunuklashib ketganday bo‘ldi. – Avval avtobusga osilib yurishni eplasin! Mashina yuborish yo‘l bo‘lsin unga!

      Ro‘molli ayol bir zum hayron qarab turdi. Baribir ayollarga xos qiziquvchanligi ustun keldi chog‘i, qayta so‘radi.

      – Bo‘lmasa kim?

      – Murodjon akammi? – ko‘hlik juvon jilmaydi. Quralay ko‘zlari suzilib ketdi. Chehrasida: «Nahotki shundoq odamni tanimasangiz?» degan ifoda paydo bo‘ldi. – Boshlig‘imiz-da! – dedi ovozi tovlanib. – Shunaqa yaxshi odam, shunaqa yaxshi odam! Anovi ahmoq bo‘lsa Murodjon akamni ham yomon ko‘radi. O‘z ko‘ngillarida rashk qilar emishlar. Murodjon akamning slujebniy mashinasida dachalariga borganimni odamlar ko‘rganmish. Qo‘ling bilan ushladingmi, dedim! Avval o‘zingni epla, piyonista!

      – Eringiz ichadimi? – ro‘molli ayol hamdardlik bilan bosh chayqadi. – Ichkilik o‘lsin! Boshida surishtirmagan ekansiz-da!

      – Oldin unaqa emasdi, hozir itdek ichadi. Alamlaridan icharmishlar! – chiroyli juvon qo‘l siltadi. – Murodjon akamga aytuvdim, jahllari chiqdi. «Bolang ko‘paymasidan yig‘ishtir, razvodga beraver, o‘zim senga kooperativniy kvartira olib beraman», dedilar.

      Ro‘molli ayol sergaklandi:

      – Bolangiz bormi?

      – Qizim bor…

      – Bolangiz bo‘lsa, unaqa qilmang, singlim, – deya ro‘molli ayol nasihat qildi. – Har qalay, umid bilan bir yostiqqa bosh qo‘ygansiz, bolani tirik yetim qilmang, opovsi aylansin.

      – E! – ko‘hlik juvon tilla zanjirini yana asabiy o‘ynay boshladi. – Murodjon akam…

      Bo‘lmadi. O‘z erini bemalol tuproqqa qorishtirib «Murodjon aka»sini og‘zidan bol tomib maqtayotgan ko‘hlik juvon ko‘zimga xunuk ko‘rinib ketdi. «Ehtimol, ering seni deb ichkilikka ruju qo‘ygandir, balki rostdan ham alamidan ichar!» Yana birpas o‘tirsam, shu gaplar og‘zimdan chiqib ketishini bilib, o‘rnimdan turdim. Avvalo, birovning gapiga aralashish odobsizlik. Qolaversa, o‘zgalarning shaxsiy hayoti bilan necha pullik ishim bor? Lo‘qillayotgan chakkamni barmog‘im bilan bosgancha nari ketdim. Chekkim keldi.

      Anchadan keyin qaytib kelsam, vrach eshigidan СКАЧАТЬ