Dunyoning ishlari. O‘tkir Hoshimov

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ g‘alvir bo‘lib ketgan yengni ushlagancha bo‘zrayib o‘tirar edi. Xo‘jani ko‘rdi-yu jazavasi qo‘zib ketdi.

      – Nima qilding?! – dedi g‘azab bilan.

      Xo‘ja, buzoq emas, o‘zi aybdordek ko‘zlarini javdiratgancha goh jo‘raboshiga, goh shinelga tikilib lol turardi.

      – Endi nima qilaman buni! – jo‘raboshi shinelni yerga uloqtirdi. – Moling ham o‘zingga o‘xshaydi! Xo‘jalar peshindan keyin aynaydi. Oying ham aynab, o‘ynashi bilan qochib ketgan!

      Oramizdan tikroq bolalar chekka-chekkadan piqillab kulib yuborishdi. Toy angraygancha burnini sekin tortib qo‘ydi.

      Ertalab dadamdan eshitgan gapni esladim-u qo‘rquv ichida Xo‘jaga qaradim. U bir zum hammaga javdirab qarab chiqdi-da, to‘satdan jo‘raboshiga tashlandi. Ammo o‘sha ondayoq chakkasiga tushgan musht zarbidan ancha nariga uchib ketdi.

      – Nega urasan! – dedim alam bilan chiyillab. Akalarim o‘rgatganidek, mushtimni iloji boricha qattiqroq qisib, jo‘raboshiga yugurdim, u bo‘lsa, urib ham o‘tirmadi. Kafti bilan jag‘imga bir turtgan edi, chalqanchasiga ag‘darilib tushdim. Og‘zim sho‘r bo‘lib ketdi. Ko‘zimni ochsam, tepamda Toy turibdi.

      – Tur, – dedi qo‘limdan tortib. – Yomon urdimi?

      – Ikkalang ham yo‘qol! – dedi jo‘raboshi do‘rillab. – Bugundan boshlab molingni jiydazorda boqasan.

      Birpasdan keyin Xo‘ja buzog‘ini, men echkimni yetaklab, qing‘ir-qiyshiq jiydalar orasiga kirib ketdik. Jiydazor etagida Qonqus oqar edi, qirg‘oqqa borib o‘tirdik.

      – Og‘zing qonayapti, – dedi Xo‘ja yuzimga tikilib.

      Kaftimni orqasi bilan artsam, qo‘lim qon bo‘ldi. Shu paytgacha bilmaganimga o‘zim ham hayron qoldim. Tupurib tashladim-u oldimdagi kurak tishim ilinib turganini payqadim. Qo‘lim tegishi bilan tishim sug‘urilib chiqdi.

      – Tishingni sindirdimi? – Xo‘ja ko‘zimga shunday javdirab tikildiki, og‘riq ham esimdan chiqib ketdi.

      – O‘zi liqillab turuvdi, – dedim tishimni tomosha qilib.

      Endi uloqtirib yubormoqchi edim. Xo‘ja qo‘limdan ushladi:

      – Shoshma! Mana bunday o‘tir. – U meni suvga teskari qilib o‘tqazdi. – Ko‘zingni yumasan-da, «Suyak tishimni ol, tilla tishimni sol», deb uch marta aytasan. Tishingni yelkangdan oshirib, anhorga otib yuborsang, yangi tishing tilla bo‘lib chiqadi.

      Men Xo‘janing aytganini qildim.

      – Endi og‘zingni yuvib ol, – dedi u ko‘zimga termilib.– Meni aytdi dersan, kuzgacha tilla tish chiqadi.

      Keyin ikkovimiz anhorga tikilgancha uzoq jimib qoldik. Suv unsiz oqar, narigi sohilda qamishlar qilt etmay turar, ora-chora qaldirg‘ochlar suvga tumshug‘ini tekizib, «viyt» etgancha, yana havoga ko‘tarilar edi. Xo‘ja jo‘raboshining boyagi gapini o‘ylab o‘tirganini bilardim-u, nima deyish, nima qilishga aqlim yetmasdi.

      – Juda katta-a? – dedim anhorga imo qilib.

      – Shuyam katta bo‘ptimi? – Xo‘janing ko‘zlarida birdan o‘t chaqnadi. – Chirchiqda shunaqa katta daryo borki, ichida akulalar suzib yuradi.

      – O‘zing ko‘rganmisan? – dedim ishonmay.

      – Bilaman-da! – Xo‘ja orzumandlik bilan xo‘rsindi. – O‘sha daryoning bu betidan u betiga bemalol suzib o‘taveraman.

      – Suzishni bilmaysan-ku?

      – Oyim o‘rgatadilar.

      – Akula yeb qo‘ysa-chi?

      – Akulang nima bo‘pti! Dadamga aytaman, to‘pponcha bilan otib tashlaydilar. – U shunday dedi-yu birdan noto‘g‘ri gapirganini payqagandek, jimib qoldi. Ko‘zlari javdiragancha teskari qaradi. Bir zum suvga tikilib o‘tirdi-da, xo‘rsindi. – Yur, mollarga qaraylik. Chakalakka kirib ketmasin…

      Ertasiga akalarim jo‘raboshining ta’zirini berib qo‘yishdi shekilli, echkimni o‘tloqda boqishga ruxsat tegdi.

      – Lekin anovi Xo‘jangga aytib qo‘y, yalmog‘iz buzog‘ini yana olib kelsa, jig‘ini ezib qo‘yaman! – dedi jo‘raboshimiz ko‘kargan qovog‘ini silab.

      O‘zimga qolsa echkimni jon deb o‘tloqda boqardim-u Xo‘janing bir o‘zini jiydazorda qoldirgim kelmadi. Nima qipti, bu yerda ham o‘t ko‘p. Har kuni o‘ynaydigan futbol bilan chillakdan mahrum bo‘ldik. Ammo Xo‘ja bilan sira zerikmasdim. Shunaqangi narsalarni biladiki! Bu yerdan olisda, judayam olisda, tog‘lar orqasida Chirchiq degan shahar bor. Shunaqa katta shaharki, uning oldida Toshkent nima bo‘pti! U yerda shunaqangi katta daryo oqadiki, ichida uydek-uydek kemalar suzib yuradi. Xo‘janing oyisi qachon xohlasak bizni o‘sha kemalarga olib chiqaveradi. Xohlasak, baland tog‘larga chiqamiz. U yerdan butun dunyo ko‘rinadi. Bizning uyimiz ham, Xo‘jalarniki ham, Xo‘janing dadasi ham, hamma-hamma!

      Bular hammasi yaxshi-yu, Xo‘janing bir odatini tushunolmasdim. Gapirib turadi-turadi-da, birdan jimib qoladi. Anhorga tikilgancha bir narsalarni o‘ylab o‘tiraveradi, o‘tiraveradi. Shunaqa paytlarda zerikib ketaman.

      Bir kuni uni yo‘qotib qo‘ydim. Jiydazor ichkarisiga kirib ketgan echkimni qaytarib kelguncha terlab ketdim. U yoqdan haydasam, bu yoqqa qochadi. Chakalak ichiga kirib oladi-da, masxara qilgandek, dumini likillatib, qisqagina ma’rab qo‘yadi. Oldiga boray desam, jiyda tikanlari hammayog‘imni tirnab tashlaydi. Alam ustida kesakbo‘ron qilib yaydoq joyga olib chiqqunimcha kun botdi. Qarasam, Xo‘janing buzog‘i daraxtga bog‘loqlik turibdi-yu, o‘zi yo‘q. Yugurib, ikkalamiz o‘tiradigan suv bo‘yidagi do‘nglikka bordim. Yo‘q, u yerda ham ko‘rinmaydi.

      – Xo‘ja-a-a! – dedim baqirib.

      Oqshom zulmati bostirib kelayotan jiydazor orasida «a-a-a» degan sado keldi. Birdan yuragimni vahima bosdi. Akalarim jiydazorda ajina bor, deyishar edi. Xo‘jani ajina chalib ketgan bo‘lsa-chi?! Ovozim boricha chinqirib yubordim:

      – Xo‘ja-a-a!

      Yana o‘sha sado keldi. Akamning allaqaysi kitobida olti qo‘lli odamning rasmini ko‘rgan edim. G‘ira-shirada jiydalar xuddi o‘shanaqa vahimali maxluqlardek qing‘ir-qiyshiq «qo‘llari»ni cho‘zib turishar, yugurgan sayin ustimga bostirib kelayotanga o‘xshar edi. Qo‘rqib ketganimdan tikanlarni bosgancha jonholatda yugurdim. Jiyda tikanlari yuz-ko‘zimni timdalar, oyog‘imga yantoqlar kirayotganini bilardim-u, ammo to‘xtay olmasdim.

      Bir mahal ro‘paramda Xo‘ja paydo bo‘ldi.

      – Qayoqda yuribsan? – dedim ovozim qaltirab.

      Xo‘ja qo‘limdan mahkam ushlab oldi. U ham qo‘rqib ketgan bo‘lsa kerak, nuqul titrar edi.

      – Aytmaysan-a? – dedi sekin. – Hech kimga aytmaysan-a?

      Shundagina nariroqda, jiydaning panasida turgan qora ko‘ylakli ayolni ko‘rdim.

      – Oyi! – dedi Xo‘ja sekin, iltijoli ohangda.

      Shunda hammasini tushundim. Xo‘janing oyisi hamon qimirlamay turar, xuddi sehrlanib qolganga o‘xshar edi. Xo‘ja ko‘zimga termilib, tag‘in yalindi:

СКАЧАТЬ