Dunyoning ishlari. O‘tkir Hoshimov

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ style="font-size:15px;">      Birov yo‘q, deydi, birovi yelka qisib eshikni berkitadi, bir xili eshikni umuman ochmaydi.

      Shu qadar charchadimki, oyog‘imni qimirlatishga madorim qolmadi. Xuddi, hov birda, uydagi opamga sovchi kelganida Qa’niga borganimizdek. Kelmasam bo‘larkan. Qaytaga uyda Xo‘ja bilanmi, Vali bilanmi maza qilib chillak o‘ynab yurgan bo‘lardim. Kun isib ketgan, suv ichgim kelardi. Oyimning o‘zi ham ko‘cha chetidagi vodoprovoddan ikki marta suv ichdi. Suv ichish oson bo‘lsayam mayli ekan. Odamlar paqirini ko‘tarib, qatorlashib navbat kutib turadi… Bayram bo‘lgani uchunmi, yasangan-tusangan o‘tkinchilar tuzuk-quruq gaplashmaydi. Hamma qayoqqadir shoshadi.

      Bir mahal paranji-chachvonli xotinga duch keldik. Oyim yana o‘sha yalinchoq ohangda so‘radi:

      – Hoy, baraka topgur, Bashoratxonni tanimaysizmi?

      Paranjili xotin to‘xtadi. Chachvonini yuzidan olgan edi, qo‘rqib ketdim. Bunaqangi cho‘tir xotinni birinchi ko‘rishim edi. Negadir xayolimga cho‘tirini berkitish uchun paranji yopinib yursa kerak, degan o‘y keldi.

      – Qanaqa Bashor? – dedi u ro‘molcha bilan ter bosgan yuzini artib.

      – Bashoratxon-da! – Oyim kuyib-pishib tushuntirdi.– Eri peravodniy. Ashxobodda yer qimirlaganda kasallarni poyezdda olib kelgan.

      – Uyini bilmaysizmi? – cho‘tir xotin achinib bosh chayqadi. – Dunyoda nima ko‘p, Bashor ko‘p.

      – Yo‘q. Egachim aytuvdilar, – deb oyim yana tushuntirdi. – Shundoq ko‘prikdan o‘tgandan keyin topasiz, devdilar.

      – Bu ko‘chada nima ko‘p, ko‘prik ko‘p, aylanay, – cho‘tir xotin yelkasini nochor qisdi.

      – Hayronman, – dedi oyim umidsizlik bilan. – Nechta eshikni taqillatdim, hech yerda yo‘q.

      Bo‘lmadi, cho‘tir xotindan ham ish chiqmadi. Tag‘in ikkita katta-kichik ko‘prikdan o‘tdik. Yurib-yurib, choyxona oldidan chiqib qoldik. Bayram sharofati bilan choyxona ayniqsa gavjum bo‘lib ketgan, so‘rilarda erkaklar chordana qurib, sabzi to‘g‘rab o‘tirishar, to‘rqovoqlardagi bedanalar avjiga chiqib sayrar, havoda jizza hidi kezar edi.

      – Bor, bolam, – dedi oyim yalinib, – erkaklarning oldiga men bormay qo‘ya qolay. So‘ragin, peravodniyni uyi qaysi, degin, Bashor degan xotini bor, degin, xo‘pmi?

      So‘ri oldiga bordim-u, to‘xtab qoldim. Har kim o‘zi bilan o‘zi ovora, qayrilib ham qaramaydi. Askiya.... Qiyqiriq… Sho‘ppayib turib-turib qaytib keldim. Oyim urishmadi. Yana ketaverdik.

      Kattakon tilla zirak taqqan, yalpoq gulli ko‘rpabop matodan ko‘ylak kiygan, qalin qoshli juvon duch kelganida oyim tag‘in so‘radi:

      – Hoy, opovsi, Bashoratxonni…

      – Man namedonam! – dedi ayol yelka qisib.

      Oxiri oyim ham holdan toydi. Ko‘cha chetidagi yapasqi xarsang ustiga o‘tirib, tugunini yechdi. Kecha yopgan arpa nonidan olib olgan ekan. Shundan bittasini ushatib, ona-bola yedik. Tag‘in chanqay boshladim.

      – Oyi, suv, – dedim hiqillab.

      – Shoshma, bolam, sabr qil. – Oyim yupatdi. – Topamiz. Hozir topib olamiz.

      Non quvvat berdimi, yana avvalgidek yo‘lga tushdik.

      Bir mahal onam to‘xtab qoldi.

      – Voy, o‘lsin, tag‘in Beshyog‘ochga chiqib qolibmiz-ku.

      Qarasam, rostdan ham Beshyog‘och! Bundan chiqdi, aylanib-aylanib yana shu yerga kelib qolibmiz-da. Bozor oldidagi maydonda odam ko‘p edi. Yasangan qizlar, papiros tutatgan yigitlar… Daraxt soyasida bir oyoqli kishi qo‘ltiqtayoqqa suyanib turibdi. Oldida eski kursi, kursidagi savatda obaki. U ingichka bo‘ynining tomirini o‘ynatib, ovozi boricha baqirardi:

      – Obaki dandon

      Lablari xandon

      Chaynama, shimi,

      Chaynama-a-a!

      Birpasda chanqoq ham esimdan chiqib ketdi.

      – Obaki obering, – dedim yalinib.

      Oyim bir zum ikkilanib turdi-da, qo‘limdan yetakladi:

      – Yur.

      Parvardaga o‘xshatib kesilgan obakini og‘zimga soldim-u maza qilib so‘ra boshladim. Saqichga o‘xshagan yumshoq, ammo juda shirin.

      – Siz shu yerlikmisiz, amaki? – dedi oyim qandolatchiga termilib.

      Qandolatchi qo‘ltiqtayog‘iga suyanib, cho‘ntagidan papiros olarkan, shubhalanib oyimga qaradi:

      – Nima edi?

      – Bashoratxonni qidirib keluvdik. Eri peravodniy, Ashxobodda yer qimirlaganda kasallarni olib kelgan. O‘qchida ko‘prikning oldida turadi, deyishuvdi.

      – Nomeri nechchi? – dedi qandolatchi papiros tutatib.

      – O‘shanisini so‘ramabman. – Oyim aybdor qiyofada yerga qaradi.

      – Iya, qiziq ekansiz-ku, singil! – cho‘loq qandolatchi ovozi boricha shang‘illadi. – Afandi eshagi yo‘qolganida bir qo‘lida yantoq, bir qo‘lida tezak ko‘tarib, bozor aylangan ekan, buni yeb, buni anaqa qilganni ko‘rgan bormi, deb. Siznikiyam shundan bo‘ldi-ku.

      Atrofdagi hangomatalab tomoshabinlar xaxolab kulishdi. Oyim mulzam bo‘lib sekin burildi.

      – So‘rab-so‘rab Makkani topgan ekan, amallab topib olarmiz.

      Ikkovlashib yana o‘sha zaxkash, ikki chetida qop-qora suv jilg‘a bo‘lib oqayotgan ko‘chaga kirdik. Oyoqda zo‘rg‘a tursam ham, dam olaylik deb oyimga xarxasha qilishga qo‘rqar edim. Boyagi odamning gapi oyimni xafa qilganini bilib turardim. Yurib-yurib yana o‘sha omonat panjarali yog‘och ko‘prikdan o‘tdik.

      Oyim ro‘paradan kelayotgan, sumka ko‘targan xotinni to‘xtatdi.

      – Jon singlim, bir narsa so‘rasam maylimi? Shu yerlikka o‘xshaysiz. – Oyim uning qo‘lidagi sumkasiga, bayram bo‘lsayam yasanmasdan eskiroq qarg‘ashoyi ko‘ylak kiyganiga qarab, shu yerlik deb gumon qilgan bo‘lsa ehtimol.

      Xotin shoshilib turgan ekan shekilli, «gapingizni ayting» degandek qoshini chimirdi.

      – Bashoratxonni tanimaysizmi? – dedi oyim shosha-pisha. – Eri peravodniy. Ashxobodda…

      – Nimaga edi? – dedi ayol oyimning gapini bo‘lib.

      Oyim uning ko‘ziga tikilib qaradi-da, ko‘nglida umid uyg‘ondi shekilli, ovozi dadillashdi:

      – Kerak edi-da. Ertalabdan beri qidiramiz, aylanay. Bilmagan joyning ko‘chasi ko‘p, deb shuni aytar ekan-da.

      Ayol oyimga tikilib turib negadir ovozi titrab ketdi.

      – Siz… Siz kimi bo‘lasiz? – dedi sekin.

      – Onasiman, aylanay, onasiman!

      Ayolning qo‘lidan sumkasi tushib ketdi.

СКАЧАТЬ