Dunyoning ishlari. O‘tkir Hoshimov

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Arpa non unchalik oppoqmas. Ammo juda mazali. Ana, non isi kelyapti. Oyim menga atab ataylabdan kulcha yasagan. Kulcha nondan oldin pishadi: kichkina-da! Ana, oyim rapidani qo‘liga kiyib, to‘nkarilgan zambil ustiga chiqdi. Bo‘lmasa tandirning tepasiga bo‘yi yetmaydi. O‘sha yerdan turib buyurdi.

      – Do‘ppingni och!

      Do‘ppimni boshimdan yulib oldim-u tutib turdim. Shu ondayoq cho‘g‘dek issiq, qip-qizil non do‘ppiga tushdi. Jiyaklari titilib ketgan do‘ppimni changallagancha ko‘chaga yugurdim.

      – Hoy, sekinroq, yiqilasan! – deb qoldi oyim chirqillab.

      Nega yiqilar ekanman! Orqamdan kuchugim ham yugurgilab qoldi. Biladi-da, o‘ziniyam ulushi borligini. Ikkalamiz oldinma-ketin chopishib, Shirin arig‘ining bo‘yiga keldik. Issiq nonni suvga tashladim-da, o‘zim pastga qarab chopib ketdim. Gurji kuchugim ham oyog‘imga o‘ralashib yugurdi. Ellik qadamcha yurgandan keyin qoqigullar ochilib yotgan qirg‘oqda kutib o‘tirdim. Ana, bizning non oqib kelyapti! Tandirdan yangi chiqqan nonni oqizoq qilib yemagan bo‘lsangiz, yeb ko‘ring. Meni aytdi dersiz, maza qilasiz!

      Bir oyoqlab suvga tushib, nonimni tutib oldim-u ushatib yedim. Ana rohat-u mana rohat! Usti muzday, ichi issiq. Bir burdasini o‘zim yeyman, bir burdasini kuchugimga beraman. Kuchugim nonini mendan oldin yeb bo‘ladi. Yeb bo‘ladi-da, boshini goh u tomonga, goh bu tomonga tashlab mo‘ltirab qo‘limga qaraydi. Dumini likillatib-likillatib qo‘yadi. Ikkalamiz maza qilib ovqatlandik. Keyin shundoq sohilga yotib, tip-tiniq suv ichdim. Kuchugim ham oldingi oyoqlari bilan cho‘kka tushib qip-qizil tili bilan shapillatib rosa ichdi.

      Uyga qaytsak, dadam bodom tagida turib, endi xaltasini ochayotgan ekan. Urre!

      – Manavi senga! – dedi dadam oyimga qarab. Xaltadan poshnasi past yaltiroq amirkon kavush chiqdi. Oyim eski kalishini yechib, kiyib ko‘rgan edi, kavush lop-loyiq keldi. U yoq-bu yoqqa yurib ko‘ruvdi, kavushi g‘archillab ketdi.

      – Iya, g‘archiyam bor ekan, – dedi oyim yosh boladek quvonib. – Baraka toping, anchadan buyon shunaqasini orzu qilib yuruvdim.

      – Qizing qani? – dadam g‘olibona qiyofada yana xaltaga qo‘l suqdi.

      Tutundan bo‘g‘ilgan opam oshxonadan ko‘zini ishqalab chiqdi.

      – Manavini o‘rab ko‘r-chi! – Dadam guldor shoyi ro‘molni opamga uzatdi. Opamning ko‘zlari quvonchdan porlab ketdi.

      – Rahmat, – dedi uyalinqirab.

      Katta akamga yo‘l-yo‘l ko‘ylak, kichik akamga chiyduxoba shim tegdi. Endi bizning navbat! Yo‘q, dadam xaltasiga qo‘l suqqan edi, bu safar ukamning sovg‘asi chiqdi. Dengizchilar kiyadigan ko‘ylak! Chetida tasmasiyam bor.

      – Menga-chi? – dedim hovliqib.

      – Sengayam bor, o‘g‘lim! – deb dadam xaltasidan qizil duxoba do‘ppi chiqardi. Ko‘zim yonib ketdi. – Qani,– dedi u do‘ppini boshimga kiygizib. – E-e, boshdan ham bergan-da, senga, o‘g‘lim!

      Rostdan ham do‘ppi boshimni bir chekkasida qolib ketdi.

      – Ziyoni yo‘q! – dadam do‘ppini tizzasining ko‘ziga kiygizib, bir chetidan tortdi. Allanima «tirr» yetdi. Qo‘rquv ichida do‘ppiga qaradim. Yo‘q, yirtilmabdi. Dadam qaytadan kiygizgan edi, boshimni xiyol qissayam, loyiq kelgandek bo‘ldi. – Boshdan ham bor-da, o‘zi, o‘g‘lim. – Dadam yana kuldi.

      Kichik akam hozirjavoblik bilan gap suqdi.

      – Boshi katta bo‘lgani bilan aqli yo‘q.

      Opam uning yelkasiga bir tushirdi.

      – Yoshi senga yetsa, sendan aqlliroq bo‘ladi.

      – O‘zingiz-chi? – Oyim dadamning ko‘ziga termildi. – O‘zingizga hech nima olmadingizmi?

      Dadam qo‘l siltadi:

      – Keyin… Keyin olinar. Nima, men yosh bolamidim…

      Aka-ukalar bir zumda ko‘chaga otildik. Bo‘lmasa-chi, qanaqa yasanib olganimizni hamma ko‘rib qo‘ysin-da.

      …Ertalab kimdir sekin yelkamga turtayotganini payqab uyg‘onib ketdim. Hali ko‘zimni ochmasimdanoq dimog‘imga o‘sma hidi urildi. Qarasam, tepamda oyim jilmayib turibdi. Qoshi qalin, qop-qora (oyim pardoz qilmas, ammo «qosh suv ichadi» deb o‘sma qo‘yardi).

      – Jim, – dedi u barmog‘ini labiga bosib. – Ukang uyg‘onib qolmasin. Tez yuvin.

      Tushundim. Demak, tog‘amnikiga boramiz. Ukamni tashlab ketamiz. Bo‘lmasa, oyimni qiynab yuboradi. Besh qadam yuradi-da, opiching, deb xarxasha qiladi. Yo‘l uzoq.

      Ukam, boshi devor tomonda, bir oyog‘i mening qornim ustida maza qilib uxlab yotibdi. Hali turgandan keyin «lo‘lilik» qilib opamning dodini beradi.

      Yuvinib kelib, apil-tapil choy ichdim.

      – Bolani ehtiyot qil, – oyim ayvon burchagida o‘tirib, to‘nkarilgan piyoladan o‘sma botirib qoshiga tortayotgan opamga tayinladi.

      – Xavotir olmang. – Opam boshini u yoq-bu yoqqa egib, bir cheti siniq ko‘zguga qiyo-qiyo qararkan, jilmaydi.– O‘zim qarab turaman.

      Opam juda mehribon. Oyim yo‘g‘ida hammamiz opamning pinjiga tiqilamiz…

      Guzarga chiqqanimizdan keyin, eng katta niyatimni sekin aytdim:

      – Oyi, kinoga tushsam maylimi? Tarzanga?

      U g‘archli kavushiga chang qo‘ndirmaslik uchun tuproq ko‘chadan avaylab borarkan, orqasiga qaramasdan so‘radi:

      – Kim bilan tushasan?

      – Sobir bilan.

      – Tog‘angnikiga bormaymiz.

      Hafsalam pir bo‘lib to‘xtab qoldim. Bundan chiqdi, ammamnikiga borarkanmiz-da. Ammamnikida men tengi o‘rtog‘im yo‘q.

      – Ammamnikiga ketyapmizmi? – dedim qovoq-tumshug‘im osilib.

      Oyim burilib qaradi:

      – Yo‘q, opangnikiga.

      –Opam uyda-ku? – dedim hayron bo‘lib. – Yana qanaqa opamnikiga boramiz?

      – O‘qchiga. Katta opangnikiga.

      Qiziq, qanaqa katta opam? O‘zi bitta opam bor-ku.

      – Yur, – dedi oyim shoshirib. – Kun isib ketmasidan Beshyog‘ochga yetib olaylik.

      Oyimga ergashib borarkanman, allanimani g‘ira-shira tushungandek bo‘ldim. Besh-olti kun oldin ammam kelgan edi. U oyim bilan pichir-pichir gaplashgan, «o‘gay… yig‘ladi… O‘qchi…» degan so‘zlar qulog‘imga chalingan edi. Demak, O‘qchi degan joyga ketyapmiz.

      O‘qchi degani ikki tomoni boloxonali uylar bilan o‘ralgan tor ko‘cha ekan. Bizning tomonlarda allaqachon hammayoq ko‘karib ketgan, bu yerda bo‘lsa ko‘cha zax, ikki chetda qop-qora suv jilg‘a bo‘lib oqib yotibdi. Ancha yurdik. Tez-tez temirchilik do‘konlari uchraydi. Bayram bo‘lsayam, ba’zilari ochiq. Devordagi mixlarga ketmon, tesha, xaskash ilib СКАЧАТЬ