Dunyoning ishlari. O‘tkir Hoshimov

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ kuyib har kuni uch marta qatnaydilar. Qirq kun shunday qildilar. Bir ko‘kragini siz emasiz, bittasini – Toyirjon. – Niso xola hiqillab qoldi. Yosh g‘iltillagan ko‘zini ro‘molining uchi bilan artdi.– Qandoq xotin edilar-a! Nima bilan rozi qilishimni bilmayman. So‘rasam, urishib berdilar. «Voy, gapingiz qurmasin, ovsin, ona sutiyam sotiladimi», deydilar. «Birovga yaxshilik qilib, ketidan tama qilgan odamning savobi gunohga aylanadi», deydilar… Qandoq edilar-a!

      Niso xola ro‘molining uchini g‘ijimlagancha o‘yga toldi. Men ham, shu paytgacha o‘zim bilmagan ko‘kaltosh ukam Toyirjon ham bir nuqtaga tikilib qolgan edik. Har qaysimiz o‘z o‘yimiz bilan band edik, biroq hammamiz bir odamni– onamni o‘ylardik.

      QANOAT

      Otamning jahli yomon edi. Badjahl bo‘lib aka-ukalardan, birontamizni chertgan emas. Biroq onam: «Hoy, ehtiyot bo‘l, adangning jahllari yomon», deb shunchalik uqtirib qo‘yganki, otamizni ko‘rishimiz bilan hammamiz yuvosh tortib qolardik.

      Tirikchilik vajidan bo‘lsa kerak, otam kechalari soat tuzatardi. Qo‘ni-qo‘shni, mahalla-ko‘yda kimning soati buzilsa, biznikiga olib kelar, otamning hujrasida katta-kichik soatlar muttasil chiqillab turar edi. Onam bizni bu hujraga hech yo‘latmasdi. Bir kuni ukam ikkalamiz u yerga kirsak, stol ustida kichikroq piyolaning og‘zidek keladigan zanjirli cho‘ntak soati yotibdi. Qopqog‘i, oynasi ochilgan, murvatlari bir chekkaga tartib bilan terib qo‘yilgan. Aka-uka o‘zimizcha «ustachilik» qildik. Soatning yurishidan darak yo‘q. Bir mahal narigi uyda onamning sharpasini sezib qoldigu sekingina sirg‘alib chiqib ketdik.

      Kechqurun otam hujraga kirishi bilan xunob bo‘lib qichqirdi:

      – Soatga kim tegdi?

      – Hech kim kirgani yo‘q-ku! – dedi onam hayron bo‘lib.

      – Hammasini sochib tashlabdi-ku! – otam jahl bilan chiqib keldi. Qo‘lida biz «tuzatgan» soat. – Mili yo‘q. Egasiga nima deyman!

      Ukam ikkalamiz churq etmay mo‘ltirab o‘tiribmiz. Yaxshi hamki akalarimiz ko‘chada, bo‘lmasa, hamma ayb o‘shalarga tushishi aniq.

      Ko‘p o‘tmay ovqat keldi. Ukamga yog‘och qoshiq, menga temir qoshiq tegdi. Ikkalamiz qoshiq talashib qoldik. Ukam u yoqqa tortadi, men bu yoqqa. Ikki orada kosa dumalab, dasturxonga sho‘rva to‘kildi. Boyagi xunobgarchilik ustiga bunisi ham qo‘shildi-yu, biz bir yoqda qolib otam onamni tushirib qoldi. Aka-uka pildirpis bo‘lib, in-inimizga kirib ketdik. Onam sho‘rlikning qovog‘i ko‘karib chiqdi. Achindik. Ammo nachora?..

      Ertalab tursam, otam ishga ketgan, hovli tomondan ayol kishining shang‘illagani eshitilyapti. Ovozidan tanidim: qo‘shnimiz Mo‘min akaning xotini. Mo‘min aka– ketmonchi. O‘zi ham mo‘mingina odam. Xotini boshqacharoq. Katta-yu kichik hamma uni Kelinoyi deb chaqiradi. Kelinoyining qiziq odati bor. Ichida gap yotmaydi. Uyida qaysi sholchaga xokandozdan cho‘g‘ tushib, qancha joyi kuygani, qaysi o‘g‘li sholg‘omni yomon ko‘rishi, qaysi qizining sochiga sirka oralagani – hammasini birpasda mahallaga yoyib chiqadi.

      – Ketaman! – dedi u ovozini baralla qo‘yib. – U qo‘ymasa, mana man qo‘ydim! Ketaman! Ketgandayam uyini vayron qilib ketaman!

      Tushundim. Bundan chiqdi, Kelinoyi eri bilan urishgan. Uyida sal janjal chiqsa, albatta oyisinikiga «ketadigan» bo‘lib qoladi. Tomosha ko‘rish uchun asta mo‘raladim.

      – Nima bo‘ldi o‘zi, ovsinjon? – dedi onam sekingina.

      – Kecha mani shundoq so‘kdi, shundoq so‘kdi, yigitgina o‘lgur! – Kelinoyi ikki qo‘li bilan sharaqlatib soniga shapatiladi. – Onamni so‘kdi-ya, bo‘yginang go‘rda chirigur.

      – Qo‘ying, xafa bo‘lmang, – deb onam uni yupatishga urindi.

      – Nimaga xafa bo‘lmas ekanman? – Kelinoyi yana ham qattiqroq shang‘illay boshladi. – Kechqurun o‘sma ezib qo‘yuvdim. Shu savil qurib qolmasin, deb qoshimga qo‘ya qoluvdim. Ha, moshkichiri jindak tagiga olib, qotib ketibdi. Shungayam ota go‘ri qozixonami? «Pardoz-andoz qilgandan ko‘ra ovqatingga qarasang o‘lasanmi!» deydi-ya, go‘rso‘xta! Ha, pardoz qilsam, o‘ynashimga qipmanmi, qirchiningdan qiyilgur! Qirmochmi, balomi, zahringga yeyavermaysanmi, yergina yutgur! Xah, onamni so‘kkan tillaring tanglayingga yopishgur! Tag‘in nima deydi, deng? Aybni menga to‘nkaydi: tiling bir qarich, deydi. Voy, tilimni gapirgan tillaring jodida qiyma-qiyma bo‘lsin-a. Yeldek kelib, seldek olmasa aslo rozimasman!

      – Qo‘ying, ovsinjon, – onam ma’yus jilmaydi. – Oshsiz uy bor, urishsiz uy yo‘q… Qarg‘amang bechorani.

      – Voy nega qarg‘amas ekanman? Og‘zi-burningdan laxta-laxta qoning kelgurni, nega qarg‘amas ekanman? Ketaman!

      – Olti bola bilan qayoqqa borasiz, ovsinjon? – dedi onam kulimsirab. – Jo‘jabirdek jonsiz. Shularning shukurini qilsangiz-chi.

      – E, oltita bolamni oydinda oyog‘im bilan boqib olaman. Oyiginamning tor qorniga siqqan keng uyiga sig‘maymanmi? Birov mani ko‘kragimdan itarmas. Mana shu ajalning tig‘i parroniga uchragur bilan turgandan ko‘ra…– Kelinoyi birdan jimib qoldi. Kipriklarini og‘ir-og‘ir pirpiratib onamga uzoq tikildi-yu, ovozi pasaydi. – Voy, yuzingizga nima qildi?

      – O‘tin tegib ketdi, – dedi onam sekingina. – Qarasam, o‘tin o‘lgur qolmabdi. Bolalar o‘qishda, adasi ishdalar. Ko‘zliroq sarjin ekan, tesha bilan urganimni bilaman…– Onam qovog‘ini silab qo‘ydi. – Adasi ishdan kelib juda xafa bo‘ldilar. «Birpas sabr qilmaysanmi, o‘zim yorib bermaymanmi», dedilar.

      Men turgan joyimda qotib qoldim. Onam yolg‘on gapirardi. Yolg‘on gapirardi-yu, negadir bu menga juda yoqar edi…

      –Ana! – Kelinoyi tag‘in shang‘illadi. – Sizning eringiz o‘tiningizgacha yorib beradi. Maniki bo‘lsa, bir paqir suv olib kelmaydi, qo‘lginang sinib akashak bo‘lgur. Uyim-joyim deb bo‘ynini egmaydi, bo‘yniginang kesilgur, eshshak! Xudoyo bo‘yniginang hazrati Alining qilichida kesilmasa, u dunyo-bu dunyo rozimasman-a!

      Ortiq qarab turolmadim. Negadir yig‘lagim keldi.

      …Hozir ham eri sal qovog‘ini solsa, «melisa» bilan qo‘rqitib, «o‘n besh sutkani» pesh qiladigan ba’zi xotinlarni ko‘rsam, onamning qanoatini, Kelinoyining qarg‘ishlarini eslayman.

      SOVCHILAR

      Ishdan charchab qaytdim. Bilamanki, bunaqa paytda televizor ro‘parasiga o‘tirsangiz, tamom! Bahona o‘zidan o‘zi topilaveradi. Bosh qurg‘ur toliqqani, yangi film boshlangani…

      Yaxshisi, kabinetga kirib ishlash kerak. Hech bo‘lmasa kitob o‘qish… Jurnalning yangi sonini varaqlab o‘tirsam, eshik taqillab, qassob qo‘shnimizning qizi – Guli kirib keldi.

      – Kel, Guli, – dedim jurnaldan bosh ko‘tarmay. – Yaxshimisan?

      Guli eshik oldida turib qoldi.

      – Ensiklopediya kerak edi, – dedi negadir qovog‘ini solib.

      – Ana, xohlagan tomingni olaver.

      Shunday dedim-u yana jurnalni o‘qishga tushdim.

      Ko‘p o‘tmay Guli ishini bitirdi shekilli, eshik oldiga bordi. Ammo chiqib ketmadi.

      – Menga qarang, – dedi eshik tutqichini ushlab. – Siz hayotiy problemalargayam aralashasizmi yo nuqul СКАЧАТЬ