Кочасы иде дөньяны…. Магсум Хузин

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Фатих абый соң!

      Бер бәләкәй генә хикәя сөйлим әле сезгә. Хәер, Фатих абый Хөсни революциягә чаклы булган вакыйганы хәтерендә кадерләп саклаган да аны моннан илле бер ел элек сөйләгән инде. Сөйләп кенә дә калмаган, бу гыйбрәтле дә һәм күңелле дә вакыйганы хикәя итеп язган, матбугатта бастырып та чыгарган. Исемен гади итеп, «Сөйләнмәгән хикәя» дип куйган.

      …Маһруй җиңги коймак пешерергә җыена. Инде камыры да кабара. Их, бәхет инде ул, бәхет – тәмле коймакны туйганчы ашау. Таба исе Биктимерләрнең өендә сыеп калмас, бөтен авыл өстенә таралыр әле. Камыр кабара, тиздән мичтә табаны кыздырырга күмер дә төшәр. Әмма, карале, табалары юк икән бит Биктимерләрнең.

      Һәм әнисе сөйкемле сөяге Биктимерне Чат Җамалилардан таба алырга җибәрә. Аягы тигән җиргә тияр, очынып кына барганда, тимәгән төшләр дә булыр, табаны коймак камыры кабарып чыкканчы алып кайтып та җиткерер малай. И-и, тәмләп тә ашар соң аннары Биктимер әнисе пешергән тәмле коймакны.

      Тик, таба күтәреп кайтканда, бәхеткәме, бәхетсезлеккәме каршы, Биктимер тауда чана шуучы малайларны күреп ала. Рәхәтләнәләр малайлар шуып. Һе, рәхәтләнмичә, аларның чаналары бар шул. Чанасы булсамы, Биктимер барлык-барлык малайларны да әллә-ә кайларда калдырып шуар иде. Чанасы гына юк. Ә шуасы килә. Туктагыз әле, әгәр… Әгәр табага утырып шуса?

      Аңлыйсыздыр, Биктимер бураннар очыртып, малайларны кызыктырып, онытылып шуа да шуа. «Бәхет эченә күмелеп» рәхәтләнә нужа тәпәләп йөрткән Биктимер.

      Бәлки, тормышта мондый вакыйга булмагандыр да, шәт, булмагандыр. Чөнки сүз тыңлаучан малай әнисе кушкан йомышны җәһәт үтәр, әдәпле малай табага – ризык пешерү әйберсенә утырырга базмас. Монда хикмәт – Биктимернең үзенә үзе рәхәт таба белүендә. Нигә әле малай, култык астына таба кыстырып кайтканда, чаналы малайларның шууына кызыгуын үртәлүгә – ямьсез сыйфатка әйләндермәс өчен, таудан шуу рәхәтен хыялында тоймасын икән? Тоя, әлбәттә. Фатих Хөсни герое ич ул. Һәм Фатих абыйның, Биктимер исемле малайның изге хыялын чын вакыйгага тәңгәлләштереп, ышандырырлык итеп, безгә, укучыларга, сөйләве – язучының осталыгы ярылып ятуы лабаса, ягъни йөзеккә каш сала белүе. Биктимернең хыялы байлыгын сөйләп, Фатих абый безне, укучыларны, бәхеткә чумдырып рәхәтләндерә. Язучы иҗатының мәгънәсе дә шушы игелектән гыйбарәт ич.

      Мәктәпләрдә, авыл клубларында очрашуларда Фатих абыйның «Сөйләнмәгән хикәя» сен укуын күп тапкырлар тыңларга туры килде миңа. Язучының үз укучылары каршына басып имтихан тотуында мин һәр очракта сөенечле хәлне күрдем: хикәяне һәркайда да йотлыгып тыңлыйлар. Ә Тукай-Кырлай мәктәбендә, очрашу тәмамлангач, Фатих абый каләмдәшләреннән:

      – Хикәянең мәгънәсен төшендереп җиткерә алдыммы соң? – дип борчылып сорады да, җавап та көтмәстән: – Юк инде, сез, җанашларым, аңламадылар, дип шаяртып, минем кәефемне кырырга маташасыз, хикәяне яратуларын балакайларның күзләреннән күреп тордым, – ди.

      Бу мәктәптә хикәясен аеруча рухланып, онытылып укыган кебек иде ул. Тукайга бәйле төбәктә бөтен көченә тырышуы дип бәяләргә мөмкин моны. Гел дә шулай булуы үзе үк әйбәт. СКАЧАТЬ