Қуёш барибир чиқаверади. Эрнест Миллер Хемингуэй

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ dedi: – U Nyu-Yorkka yolg‘iz o‘zi qaytib borishni, kitobi chop etilgach, qizlar orasida shuhrat qozonishni istayapti. U shuni xohlayapti.

      – U shuhrat qozonmasligi ham mumkin. Keyin, menimcha, judayam shuhratparast emas. Jiddiy yigit.

      – Siz uni menchalik bilmaysiz, Jeyk. U xuddi shuni istayapti. Men buni bilaman. Juda yaxshi bilaman. Xuddi shuni deb menga uylanishni istamayapti. Kuzda shon-shuhrati ne’matlaridan yolg‘iz o‘zi lazzatlanmoqchi.

      – «Selekt»ga qaytamizmi?

      – Ha, ketdik.

      O‘rnimizdan turib – stolga hech nima olib kelib qo‘yishmagandi – ko‘chani kesib o‘tdik-da, «Selekt» kafesiga kirdik. Kon marmar stol yonida bizni jilmayib kutib o‘tirardi.

      – Xo‘sh, nimadan xursand bo‘lyapsan? – so‘radi undan Frensis. – Bu olamdagi hamma narsadan mamnun ko‘rinasan?

      – Jeyk bilan pichir-pichir qilayotganing kulgimni qistatdi.

      – O, Jeykga aytganlarim sir emas. Yaqin orada bundan hamma xabardor bo‘ladi. Men faqat buni Jeykga silliqlab aytmoqchi bo‘luvdim.

      – Nimani? Angliyaga jo‘nab ketmoqchi bo‘layotganingnimi?

      – Ha, Angliyaga jo‘nab ketayotganimni. Ha-ya, Jeyk! Buni sizga aytishni unutibman. Men Angliyaga ketyapman.

      – Juda yaxshi bo‘libdi-da.

      – Ha, boadab doiradagilar hamma vaqt shunaqa qilishadi. Robert meni Angliyaga jo‘natyapti. U menga ikki yuz funt beradi va men do‘stlarim huzuriga mehmondorchilikka jo‘nab ketaman. Juda ajoyib ish bo‘ladi-da, to‘g‘rimi? Aytgandek, do‘stlarim hali bu haqda hech nima bilishmaydi.

      U Konga o‘girilib kulib qo‘ydi. Robert endi jilmaymasdi.

      – Menga atigi yuz funt bermoqchiyding, to‘g‘rimi, Robert? Lekin uni ikki yuz berishga majbur qildim. U judayam saxiy. To‘g‘rimi, Robert?

      Bunaqa dahshatli gaplarning Robert Konga aytilayotganiga aqlim bovar qilmasdi. Haqorat so‘zlarni yuziga aytib bo‘lmaydigan odamlar bor. Agar ularning betiga bunaqa so‘zlar aytilsa, tom ma’nosi bilan yer yoriladi-yu, chohga tushib ketayotgandek his qilishadi o‘zlarini. Ammo Kon bo‘lsa bu gaplarni churq etmay eshitib o‘tirardi. Mana shu voqea ko‘z o‘ngimda sodir bo‘layotganiga qaramay, Frensisni gapdan to‘xtatib qolishga maylim yo‘q edi. Lekin bu hali holva ekan.

      – Shu gaplarni aytgani uyalmaysanmi, Frensis? – uni to‘xtatmoqchi bo‘lib dedi Kon.

      – Yana so‘raydi-ya! Men Angliyaga jo‘nayapman. Do‘stlarimnikiga mehmondorchilikka ketyapman. Sizga ko‘zi uchib turmagan do‘stlaringiznikida hech mehmon bo‘lganmisiz? O, meni har qalay qabul qilishdan o‘zga choralari qolmaydi. «Ahvollaringiz qalay, azizam? Necha yildan beri diydor ko‘rishmadik-a! Muhtarama onangiz baquvvatmilar?» Ha, aytgandek, muhtarama onamizning ahvollari qalay edi? Ular bor-yo‘q mablag‘larini fransuz harbiy zayomiga qo‘ygandilar. Ha, ha. Bu olamda ul kishidan boshqa hech kim bunday qilmagan bo‘lsa kerak. «Robertning ahvoli qalay?» Yana shunga o‘xshagan betakalluf savollar berishadi. «Ehtiyot bo‘ling, u haqda og‘iz ochmang, azizim. Bechora Frensis judayam ko‘p azob chekkan». Qalay, Robert, shu kulgili ishmi? Sizningcha-chi, Jeyk, kulgilimi shu?

      Frensis o‘ziga xos g‘oyat mayin tabassumi bilan menga o‘girildi. Gapiga quloq tutadigan odam topilganidan nihoyatda mamnun edi.

      – Sen nima qilasan, Robert? Bilaman, o‘zim aybdorman. Hammasiga o‘zim aybdorman. Anavi qizchadan, jurnalning kotibasidan seni voz kechishga majbur qilganimda, vaqti kelib mendan ham voz kechishingni oldindan bilishim kerak edi. Bu voqeani Jeyk bilmaydi. Unga aytib beraymi?

      – Xudo haqi, ovozingni o‘chir, Frensis.

      – Yo‘q, unga hammasini aytib beraman. Tahririyatda Robertning kotibasi bor edi. U kishini chindanam maftun qiladigan qizcha bo‘lib, Robert uni g‘oyat go‘zal hisoblardi, lekin keyinchalik men paydo bo‘lib qoldim-u, shunda u meni ham barkamol go‘zallar ahliga qo‘shdi. Shunday qilib, men Robertni undan voz kechishga majbur qildim, u esa tahririyat ko‘chayotgan vaqtda qizchani Karmeldan Provinstaunga olib keldi va hatto unga qaytib ketish yo‘lkirasini ham to‘lamadi. Ko‘nglimni ovlash uchun shunday qildi. O‘shanda u meni jozibali ayol deb bilgandi. To‘g‘rimi, Robert?

      Behuda xayollarga bormang, Jeyk, u kotibasi bilan mutlaqo ma’naviy munosabatda edi. Hatto ma’naviy bo‘lmasligi ham mumkin. Buning ahamiyati yo‘q. Ajabtovur yoqimtoy qiz edi-da. Robert esa ko‘nglimni ovlash uchun shunday qildi. Nima ham derdim, kimki birovga choh qazisa, o‘zi yiqiladi. Haq gap, to‘g‘rimi? Navbatdagi kitobing uchun bu so‘zlarni yodda tutishni maslahat beraman, Robert. Xabaringiz bormi, Robert yangi kitobi uchun manba to‘playapti. Shunaqami, Robert? Mana shuni deb Robert meni tashlab ketyapti. Uning fikricha, men tasvirbop emasmishman. Bilasizmi, shuncha paytgacha birga yashabmiz-u, Robert o‘z kitobi bilan band bo‘lib ketib, oramizdagi munosabatlar haqida hech narsani eslab qololmabdi. Mana endi u yangi material to‘plash uchun jo‘nab ketyapti. Ha mayli, haddan tashqari qiziq biror narsaga duch kelib qolishidan umidvorman.

      Quloq sol, azizim Robert. Senga bir gap aytmoqchiman. Jahling chiqmaydimi? Yuragingdan urgan ayollar bilan hech qachon janjallashma. Shunga harakat qil. Chunki sen janjallashishni bilmaysan. Keyin hecham yig‘lama, yig‘lagan paytingda g‘ariblarga o‘xshab ketasan, raqibingning gaplarini eslab qololmaysan. Birorta so‘zini ham eslab qololmaysan. Hecham hayajonlanma. Bilaman, bu juda qiyin. Lekin yodingda bo‘lsin: bu adabiyot manfaati uchun kerak. Biz hammamiz adabiyot manfaati yo‘lida qurbonlar berishimiz kerak. Mana, masalan, meni olib ko‘ring. Men Angliyaga jo‘nab ketyapman, bunga e’tiroz bildirayotganim yo‘q. Adabiyot manfaatini ko‘zlab. Yosh yozuvchilarga yordam berish hammamizning burchimiz. To‘g‘ri emasmi, Jeyk? Ammo siz yosh yozuvchi emassiz. Sen-chi, Robert? Yoshing o‘ttiz to‘rtda. Aytgandek, buyuk yozuvchi uchun bu unchalik katta yosh emas. Gardini eslang. Anatol Fransni eslang. U yaqinginada vafot etdi. Ammo Robert Anatol Fransni shunchaki, bir o‘rtamiyona yozuvchi, deb hisoblaydi. Buni unga fransuz do‘stlari aytishgan. O‘zi fransuzchani yaxshi o‘qiyolmaydi. U senchalik talantli emasdi, to‘g‘rimi, Robert? Seningcha, unga ham yangi materiallar to‘plash uchun jo‘nab ketishga to‘g‘ri kelganmikan? Ma’shuqalariga uylanishni istamaganda, ularga, sening-cha, nima deganiykin? Qiziq, uyam yig‘laganmikan? Eh, miyamga bir fikr kelib qoldi! U qo‘lqopi bilan labiga urib qo‘ydi. – Menga uylanmasligining chin sababini endi bildim, Jeyk. Hozir miyamga kelib qoldi. «Selekt» kafesida ko‘zim moshdek ochildi. Haqiqatdan qanchalar yiroq, to‘g‘rimi? Vaqti kelib bu yerga taxtacha qoqib qo‘yiladi. Xuddi Lurddagi kabi. Aytaveraymi, Robert? Bo‘lmasa, quloq sol. Bu juda oson. Agar bilgilaring kelsa, Robert hamma vaqt xushtori bo‘lishni xohlardi, bas, menga uylanishni istamayotgan ekan, demak, uning xushtori bor ekan-da. «Bilasizlarmi, ikki yildan ko‘p vaqt mobaynida o‘sha xonim Robertning xushtori bo‘lgan». Tushunyapsizmi? Qalay fikrim? Agar u doim va’da qilib kelganidek, menga uylansa – unda har qanday ishqiy sarguzashtlarga chek qo‘yilgan bo‘lardi. Qoyilmaqom xulosa, to‘g‘rimi? O‘zi ham xuddi shunday. Robertga bir qarang-da, noto‘g‘ri, deb ko‘ring-chi! Qayoqqa ketyapsiz, Jeyk?

      – Barga kirib, Xarvi Stoun bilan uchrashmoqchi edim.

      Barga kirib ketayotganimda Kon boshini ko‘tarib qaradi. Uning rangi bo‘zarib ketgandi. Bu yerda nega o‘tiribdi? Nega bu gaplarni eshitib toqati toq bo‘lmayapti?

      Men peshtaxtaga suyanib deraza orqali ularni kuzatib turdim. Frensis o‘zining mayin tabassumi bilan «To‘g‘rimi, Robert?», deb so‘rayotgandek, uning yuziga tikilib hamon so‘zlamoqda edi. Balki endi so‘ramayotgandir. Balki biror boshqacha СКАЧАТЬ