Бир хат топдим ва уни кечаси ухламай ёд олиб чиқдим:
“Устод, омонмисиз? Бир ой бурун Олмонияда ўқиш истаги билан куну тун ёнаётганим ҳақида ёзиб юборгандим. Ҳозир бу олов яна кучайди, оташи тунлари ухлатмайдур. Ота-онам бошида кўнмаган, аммо бу истак мени қай ҳолга солганини кўриб “Ўзинг ҳал қилсанг боравер” деб, рўйхушлик кўрсатмоқда. Ёлғиз умидим сиздан, устод! Бандаи ожизингиз ҳам илгидан келгунча туну кун уриниб ётибди. Тўрт ойдан бери қилмаган паст-баланд юмушим қолмади, дўстларим Тошкандан олис қишлоқларга бориб гадойлик қилди, мен учун, ўқишим учун! Аллоҳ улардан рози бўлсин! Натижада анча-мунча маблағ йиғилди. Аммо сиз марҳамат қилмасангиз, тежаб жамлаганим Олмония учун сариқ чақа ҳам бўлмайди, деб қўрқаман. Азиз устод, сиз элимизнинг маърифат ила юзага чиқмоқлигини истайсиз! Мен-да шу ўй билан ёнаман, ўқишни, дунё ажойиботларини кўргим, сўнг улардан миллатимни-да баҳраманд қилгим келади. Олмонияга тезроқ кетсаму, ўқиб келиб, элнинг оғир кунига ярасам.
Олмонияга кетиш учун паспорт лозим бўлурмиш. Бу борада сизнинг кўмагингиз жуда зарур. Не умидки, тез фурсатда паспорт олиб, Бухоро ҳукумати Берлинга жўнатадурғон талабалар рўйхатига каминанинг номи ҳам қўшилса, бошим кўкка етган бўларди. Қай кун ва қай тақдир ёқамдан олмасин, не азоблар интизор қаршиламасин, ҳаммасига мардона чидаб, ота юртга қайтиб келишга онт ичаман. Бу сўзим туну кун танамда иссиқ қон янглиғ айланиб юргувчи. Ҳар юрак зарби ани эслатувчи, ажалим-да онтим сабаб фақирни айланиб ўтгувчидир, иншааллоҳ!
Сизнинг жавобингизни интиқ кутгувчи ўқувчингиз…
1922 йил. Тошкент”.
Бухоро ҳукумати амирдан қолган-қутган бойлигу қоракўл териларини сарф этмаганда талабаларнинг Олмониядаги таҳсили хомхаёллигича қоларди. Талабалар орасида замона бойларининг болалари ҳам кўп бўлиб, улар ҳиммати хўп қўл келди.
Йигит-қизлар кетаётиб миллат учун туну кун ўқишга қасамёд этдилар:
“Миллат учун, миллат учун, миллат учун ўқиймиз!”
Отаси, боласи, хотини учун эмас, севги, бойлик, мансаб ё президентлик учун эмас, шу миллат учун ўқишни исташ – нақадар гўзал, нақадар гўзал, нақадар гўзал!
Қишки таътил – “Янги йил” байрами яқин!
Қуруқ қайтмай қишлоққа деб, иккита юмшоқ нон оламан.
Бобом билан кунора телефонлашиб турсак ҳам, доим хавотирдамиз. Улар ўқишимдан, мен эса ўлиб қолишларидан қўрқаман.
Ўлимни жуда ёмон кўраман!
Йиғлай олмаганим учун икки карра кўпроқ.
Қуруқ овоз чиқаришга мажбур бўласан, йиғлашни билмаганингдан сўнг нима ҳам қилардинг – ё куласан, ё қуруқ бақириб-бақириб, ҳаммага мазах бўласан азадор қон йиғлаётган пайт.
Ҳар Янги йил келиши билан: “Худога шукурлар бўлсин, неварамиз бу йил ҳам ўқишдан ҳайдалмади!” – дерди етти ўғли ўқишдан қувилиб оғзи куйган момом.
Мен эса “Худога шукурлар бўлсин, бу йил ҳам ўлиб қолишмади!” дея улардан СКАЧАТЬ