PEDAGOGIKA. J. Hasanboyev

Чтение книги онлайн.

      1.1. Kadrlar tayyorlash milliy modeli: shaxs, davlat va jamiyat, uzluksiz ta’lim, fan, ishlab chiqarish

      1997-yil 29-avgustda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining IX sessiyasida yangi tahrirdagi O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida» gi Qonuni va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» qabul qilindi.

      Qonunlarga muvofiq milliy tajribaning tahlili va ta’lim tizimidagi, jahon miqyosidagi yutuqlar asosida tayyorlangan hamda umumiy va kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda moMjalni to‘g‘ri ola bilish mahoratiga ega bo‘lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga yo‘naltirilgandir. Bizda 221 ming nafar kishini qamrab olgan 442 ta o‘quv yurti, shu jumladan, 209 ta kasb-hunar maktabi, 180 ta kasb-hunar litseyi va 53 ta biznes maktab faoliyat ko‘rsatdi.

      Boshlang‘ich kasb-hunar ta’lim o‘quv yurtlarida qariyb 20 ming o‘quvchi va malakali mutaxassislar o‘quvchilarga kasb-hunar sirlarini o‘rgatib bormoqdalar.

      Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimida ham islohotlar amalga oshirilib, bu borada 23 ta institut, 16 ta fakultet, 4 ta markaz va 14 ta malaka oshirish kurslari pedagog kadrlar malakasini oshirish, ularni fan va texnika yutuqlari, ta’lim-tarbiya sohasidagi yangiliklardan boxabar etib bordi.

      Fan va ta’lim sohasida xalqaro aloqalar yo‘lga qo‘yildi hamda bu borada muayyan yutuqlar qo‘lga kiritildi.

      Shunga qaramay, sodir etilgan o‘zgarishlar kadrlar tayyorlash sifatini oshirish, mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish talablariga muvofiq bo‘lishini ta’minlay olmadi.

      Mutaxassislar tayyorlash hamda ta’lim-tarbiya tizimi jamiyatda olib borilayotgan islohotlar, yangilanish jarayoni talablari bilan bog‘lanadi.

      Majburiy to‘qqiz yillik ta’limga asoslangan o‘n bir yillik o‘rta ta’lim mazmuni ilmiy jihatdan to‘laqonli asoslanmadi, o‘quvchilarni

      kasbga yo‘naltirish hamda mustaqil fikr yuritish, mehnat faoliyatini tashkil etish ko‘nikmalarini shakllantirishni ta’minlay olmadi.

      Har yili tayanch maktablarini 100 ming nafarga yaqin bitiruvchisi ishlab chiqarish sohasi yoki kasb-hunar ta’limini davom ettirish jarayoniga jalb etilmay qolaverdi.

      Hunar-texnika bilim yurtlaridan yangi tipdagi ta’lim muassasalariga ochish ko‘proq og‘izda bo‘lib, amalda esa ijobiy o‘zgarishlar ko‘zga tashlanmadi. Ularda ta’lim eskirib qolgan moddiy-texnika va o‘quv-uslubiy baza negizida tashkil etildi.

      Mazkur o‘quv yurtlarida pedagog kadrlar safi tegishli qayta tay- yorgarlikdan o‘tmagan o‘qituvchilar bilan to‘ldirilib borildi. Ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarning o‘rtacha voshi ulg‘ayib bordi. Respublika oliy o‘quv yurtlarida 40ga to‘lmagan fan doktorlari bu boradagi umumiy ko‘rsatkichning 0.9 foizi, 50 va undan katta yoshdagilar esa 79 foizni tashkil etishi aniqlandi.

      Fan doktori ilmiy darajasida tasdiqlanganlarning o‘rtacha yoshi 50da bo‘lsa, fan nomzodlarining o‘rtacha yoshi 36da ekanligi ma’lum bo‘ldi.

      Yuqoridagi kamchiliklarni bartaraf etish «Kadrlar tayyorlash milliy dasturbming maqsadi qilib belgilandi. Ya’ni, ta’lim sohasini tubdan isloh qilish uni o‘tmishdan qolgan mafkuraviy qarash va sarqitlardan to‘la xalos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida. yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga javob benivchi yuqori tnalakali kadrlar tayyorlash Milliy tizimini varatishdan iboratdir.