Xiyabani. Панахи Макулу
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Xiyabani - Панахи Макулу страница 7
Название: Xiyabani
Автор: Панахи Макулу
Издательство: Hadaf Neshrleri
Серия: Milli ədəbiyyat
isbn:
isbn:
Qonşu qızları və gəlinləri Qasımağanın “Cangülüm” suyu gətirəcəyini sanki əvvəldən bilirdilər. Su dolu kuzə ağacdan asılan kimi, hardansa beş-altı qadın peyda oldu. Qa-sımağanın əmisi arvadı ilə bacıları da onların arasında idi. İndi altı-yeddi yaşında bir qız uşağı lazım idi ki, “Cangü-lüm” mərasiminə başlasınlar. Qonşu qadınlardan biri dərhal küçəyə qaçdı və o qədər keçmədi ki, əli-ayağı xınalı balaca bir qızın əlindən tutub gətirdi. Suyu böyük bir badyaya tö-küb ortalığa qoydular. Qızı suyun yanında oturtduqdan son-ra başına bir çarşab atdılar. Sonra hərə üzükdən, iynədən, mis puldan çadranın altına uzatdı. Qız da həmin şeyləri alıb, bir-bir suya saldı.
Qasımağanın əmisi arvadı cibindən çıxardığı bir açarı çarşabın altına uzadaraq qıza verəndə hamı bir səslə oxu-mağa başladı:
“Məscidin bucağında – can, gülüm, can.
Şam yanar ocağında – can, gülüm, can.
Allah muradın versin – can, gülüm, can,
Bir oğlan qucağında – can, gülüm, can”.
Ondan sonra saçlarına təzəcə dən düşmüş, lakin üzü gözəlliyini hələ də itirməmiş qonşu qadın yerdən bir şey gö-türüb, əlini çadranın altına uzatdı. Yenə xor dilə gəldi:
“Tut ağacıdı pıtraq – can, gülüm, can,
Məskən salaq, oturaq – can gülüm, can.
Qürbətdən tez qayıt gəl – can, gülüm, can,
İntizardan qurtaraq – can, gülüm, can…”
Qasımağanın iyirmi yaşlarında olan bacısı əlini çad-ranın altına uzadaraq cibindən çıxardığı iynədanı badyaya salanda xor oxudu:
“Armud ağacı haça – can, gülüm, can.
Əlim dolaşdı saça – can, gülüm, can.
Bir oğlan istərəm – can, gülüm, can.
Məni götürə qaça – can, gülüm, can…”
Mərasim qurtarandan sonra qız salınan şeyləri çıxa-rıb qadınlara payladı. Öz verdiyi şey özünə qismət olmuş qadınlar, guya muradlarına çatacaqları üçün sevinirdilər. Bəxti düz gətirməyənlər isə pərt oldular.
“Cüngülüm"dən sonra qadınlar həyətin o biri tərə-findən tüstüləyən ocağın başına gəldilər. Ocağın üstündə ye-kə bir qazan asılmış, yan-yörəsinə çoxlu odun yığılmışdı. Bir qadın əlindəki kürək sapına oxşar ağac ilə qazanı qarışdıra-qarışdıra oxuyurdu:
“Səməni, çaldım səni,
Saxla məni,
İldə göyərdərəm səni..”.
Bunu deyən kimi, o biri qadınlar da ona qoşuldular. Şənlik axşamadək davam etdi…
Üç gün sonra bayram idi. Yaz girəcək, il təhvil olacaq, təbiət diriləcək, dağ-dərə güləcək, adamlar köhnə ili sağ-sa-lamat başa vurduqları üçün bir-birinə gözaydınlığı verəcək-dilər.
Balaca Məhəmməd də təzə ildən məktəbə gedəcəkdi.
4
Böyük şəhərlərdə Novruz bayramı çox uzun sürür. Lakin Xamnə kimi qəsəbələrdə üç gündən artıq çəkmir. Bi-rinci gün qəsəbənin hakimi, xanı, molla və seyidləri evlərin-dən bayıra çıxmır, camaat onların görüşünə gedir. İkinci, üçüncü günlər isə qəsəbə əhli bir-birinin evinə gedir, bir-bi-rinin təzə ilini təbrik edir.
Bayramın birinci günü idi. Xan sübh tezdən çiyinlə-rini, sinəsini ata-babasından miras qalmış nişanlarla bəzəyib, qızıldan qayrılmış şir-xurşid ordenli qara papağını başına qoymuşdu. O, pəncərə qabağında oturub sulu qəlyan çəkir-di. Təxminən günortaya yaxın onun bayramını təbrik etməyə gələnlərin qabağı açıldı. Əyan-əşrəf, qəsəbənin ağsaqqalları, tacirlər hamıdan qabaq xanın qapısından içəri keçdilər. Son-ra qəsəbə camaatı, böyükdən kiçiyə xanın evinə tərəf axış-mağa başladı. Günorta vaxtı xanın həyətində böyük bir iz-diham yarandı…
Məhəmməd də təzə paltar geymiş, atasının göndər-diyi çəkmələri dizə kimi çəkib qapı ağzında dayanmışdı. Uzaqdan Qasımağa göründü. Məhəmməd onun qabağına yüyürdü. Qolundan tutdu.
Çəkə-çəkə evə gətirdi. Zəhra xanım qardaşı oğlunun bayramını təbrik etdi, üzündən öpdü və ona bir dənə qırmızı yumurta verdi. Əyninə geydiyi təzə abı məxmər arxalığının cibini yemişlə doldurdu. Uşaqlar sevincək həyətə düşdülər.
– Xanlıq evini görmüsən? – deyə Qasımağa Məhəm-məddən soruşdu.
– Yox, görməmişəm.
– Onda gedək. Bu saat camaat oradadır, xanın təzə ilini mübarəkə gediblər.
Onlar atıla-atıla xanın evinə tərəf getməyə başladılar.
…Xanın böyük darvazalı qapısının qabağındakı mey-dan sulanıb süpürülmüşdü. Çoxlu adam durmuşdu. Bəzisi silahlı idi. Qapının o tərəf-bu tərəfində duran iki nökər xanın görüşünə gəlmiş köhnə, cırıq paltarlı adamları kənara itələ-yir, içəri buraxmırdı. Bu arada bir dəstə kəndli gəldi. Qa-baqda gedən kəndxudadan başqa hamısı keçə papaq qoyub, çarıq geymişdi. Boynundan üç-dörd qumrov asılmış bir ağ qoçu, onlar əlvan rənglərlə boyayıb gətirmişdilər. Qara pa-paqlı bir kişi qoçun xaltasından çəkirdi. Qapı qabağında da-yanıb, adamları içəri buraxmayan nökərlərdən biri onu gö-rüncə, kənara çəkilib baş endirdi:
– Fərəc kəndxudanın bayramı mübarək olsun, – deyə əlini ona tərəf uzatdı. Kəndxuda da ciblərini araşdırıb nə isə çıxardı və onun ovcuna basdı:
– Sizinlə bahəm, ay Məmi bəy!
Kəndxuda ciblərini bir də yoxlayıb, bu dəfə əlini o bi-ri nökərə tərəf uzatdı:
– Həsən bəyin də bayramı mübarək olsun, – dedi.
Nökərlər kəndxudaya СКАЧАТЬ