Казан-йорт / Казань-юрт. Марат Амирханов

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ төшерелгән, – дип, Шаһи солтан төргәген сузды.

      Аны йомышчы дьяк саклык белән генә сүтте. Аннан ары:

      – Кычкырып укыргамы? – дип сорады.

      – Юк, – диде патша, – сер, ди бит, ә серне ачарга ярамый.

      Ул, озаклап һәм җентекләп, Мөхәммәдәминнең ярлыгын укырга тотынды. Бераздан туктап калды. Ишегалдында хәрбиләрне маршка йөртәләр иде, күрәсең, «айть-два»лары сарай эченә үк үтеп керә. Иванның кәгазьдәй ак йөзенә сырлар кунды. Моны күреп алган баш сакчы, атылып, урамга чыкты да ачу белән:

      – Отставить, болваны, великому князю мешаете, – дип кычкырды.

      Иван, ниһаять, ярлыкны укып чыкты. Аннан соң ризасызлык белән:

      – Нәрсә, сез анда, мәкинә башлар, юлдан адашмаслык та акылыгыз калмадымы әллә? – дип, илчегә чекерәйде.

      Тик ул бу сорауны җавап алу өчен бирмәде. Уйлануы иде. Чөнки берничә көн элек кенә Кляпиктан чапкын хәбәр китергән иде. Хан гаскәр белән мәшгуль, катлауланулар килеп чыкмагае, дигән. Илче әлеге шиген беренче тапкыр гына белдерми иде инде. Бодай күрсәтеп, арпа алган мокыт хәленә төшүең бар. Әйтик, Мөхәммәдәмин, илче гөманынча, Мәскәүгә яу да чапсын, ди. Бу аның өчен үз теләге белән башын элмәккә тыгу лабаса. Мәскәү карамагында төрле орышларда кайнашып, зур осталыкка ирешкән, заманча коралланган йөз меңлек гаскәр бар. Якын-тирәдә аңа каршы торырлык көч юк. Бу Мөхәммәдәмин ханга бик яхшы мәгълүм. Гаскәрне оештыруда үзе дә турыдан-туры катнашып, Литва орышында баш җиһангир да булып торды. Тар-мар ителәчәген алдан белә торып, бу дуамал җәнҗалга барырга аның башына тай типмәгән лә. Гаскәре мәскәүлеләрдән өстен булган очракта да андый адымга бармас иде Мөхәммәдәмин.

      Уйлана торгач, Иванның чигәсе кыса башлады. Бу араларда өянәге көчәя генә бара. Керфек тә какмый үткәргән төннәре ешайды. Ләкин һич тә бирешәсе килми. Фани дөнья белән алыш-биреше бетмәде әле аның.

      Мондый чакта ул, табиблар киңәшен тотып, йодрыгын бер төйни, бер йомшарта. Шуннан соң маңгаена тир бәреп чыга, авыртуы басыла төшә. Хәзер дә, шушы сыналган хәрәкәтләрен ясап, бераз җиңеллек алды.

      Шаһи солтан алып килгән ярлык та Кляпик фаразларының дөреслеккә туры килмәвен дәлилли. Киресенчә, хан «Мәскәү үзе һөҗүмгә әзерләнә икән» дип борчыла бит әле. «Мине тәхеттән алып ташларга җыенасың икән, туганым олуг кенәз Иван Васильевич» дип үпкә белдерә.

      Кляпик бер-бер саксыз сүз ычкындырган, ахры. Тинтәк. Казанга тиз арада яңа илче билгеләргә кирәк, димәк ки.

      Шулай да, Мөхәммәдәмингә әлеге мәгълүматны кем җиткерде икән? Әллә, чынлап та, казанлылар яшертен эш йөртәләрме? Бәлкем, бу ярлык күз буяу гынадыр? Юк, булмас. Ләкин тикшерү зыян итмәс.

* * *

      1505 елның 24 июнендә Казан каласында да, ялтырап, кояш чыкты. Мәскәүдәге шикелле үк матур көн туды. Табигатьне яшәртеп, шундый ук шифалы җәйге яңгыр явып үтте.

      Мәскәүдән аермалы буларак, Казанда зур тамаша иде. Казан ярминкәсе дип даны таралган сәүдә тамашасы. Елга бер мәртәбә үтә торган бу олы ярминкәгә СКАЧАТЬ