Ochrona ludności. Wybrane problemy. Bogdan Michailiuk

Чтение книги онлайн.

      Leksykon wiedzy wojskowej wskazuje, że zagrożenie to „sytuacja, w której istnieje zwiększone prawdopodobieństwo utraty życia, zdrowia, wolności lub dóbr materialnych. (…) wywołuje u człowieka niepokój lub strach o różnym stopniu natężenia, do przerażenia lub obezwładnienia włącznie, bądź odruch lub świadomą chęć przeciwdziałania. (…) może wynikać z przyczyn naturalnych (np. oddziaływanie żywiołów) i spowodowanych przez innego człowieka (np. nieprzyjaciela)”14. Na kartach Leksykonu wiedzy wojskowej zawarto ponadczasowy zapis w brzmieniu: „w celu uniknięcia destrukcyjnego wpływu zagrożenia na postępowanie żołnierza (grupy żołnierzy) konieczne jest świadome wyjaśnianie źródeł zagrożenia”15. Wzmianka odnośnie do badania genezy zagrożeń ma bardzo ważne znaczenie, bowiem akcentuje potrzebę świadomości możliwości zaistnienia potencjalnego zagrożenia oraz przygotowania na nie. Konstatując, potrzebne jest świadome wyjaśnienie źródeł zagrożenia; dokładniejsze jego poznanie pozwoli na lepsze przygotowanie celem zapewnienia ochrony ludności, zminimalizowania skutków przy ewentualnym zaistnieniu niebezpieczeństwa zagrażającego zdrowiu, życiu ludzi i ich otoczenia. Wyrazem tego typu dążeń na gruncie polskim są, modyfikowane według potrzeb, raporty o zagrożeniach16.

      15 września 2015 roku Rada Ministrów przyjęła „znowelizowany” Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego17. Zasadniczym celem dokumentu pozostaje wskazanie najistotniejszych czynników zagrażających bezpieczeństwu państwa oraz dokonanie oceny ich ryzyka. Raport zawiera ponadto cele strategiczne oraz wskazuje przedsięwzięcia, jakie powinny zostać zrealizowane celem zminimalizowania możliwości wystąpienia realnych i potencjalnych zagrożeń bądź ich skutków. Autorami Raportu są ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie, zaś koordynatorem jest dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa oraz szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie zagrożeń o charakterze terrorystycznym.

      Raport jest dokumentem niejawnym. Zawiera informacje dotyczące około 50 zagrożeń (łącznie z ich scenariuszami), które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo oraz międzynarodową pozycję naszego państwa, a także godzić w porządek konstytucyjny, zwłaszcza w suwerenność, niepodległość i nienaruszalność terytorium. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że na liście zagrożeń znalazły się także zagrożenia związane z międzynarodowym terroryzmem. W Raporcie dokonano również analizy ryzyka najważniejszych zagrożeń wynikających z przyczyn naturalnych i technicznych (m.in. powodzie, epidemie, epizootie, epifitozy, skażenia chemiczne, ograniczenie w dostawach energii elektrycznej, ograniczenia w dostawach paliw płynnych)18.

      Wśród najistotniejszych zagrożeń w XXI wieku o zasięgu globalnym należy wymienić trzy główne, które pojawiają się na kartach zasadniczych krajowych i transnarodowych dokumentów strategicznych: proliferację broni masowego rażenia, terroryzm oraz cyberzagrożenia19.

      Jeżeli podejmiemy próbę sporządzenia listy czynników sprowadzających zagrożenie na przestrzeni mijających dekad, zauważymy, że zmieniły się tzw. obiekty, przeciw którym zagrożenia były i są kierowane. Warto w tym kontekście wspomnieć, iż ostatnie stulecie przyniosło zmianę w zakresie stosunku zabitych żołnierzy do ofiar śmiertelnych wśród osób cywilnych.

      Otóż, do wybuchu I wojny światowej poszkodowanymi oraz ofiarami w śmiertelnych zbrojnych potyczkach i bitwach byli głównie żołnierze. Wynikało to, rzecz jasna, z charakteru prowadzonych wojen; naprzeciw siebie stawały dwie grupy żołnierzy, którzy dla pewnej idei atakowali przeciwnika, używając w walce mieczy, dzid, pik, potem – łuków, kusz. Rozwój kolejno doskonalonych broni zaprowadził ludzi do sięgania na polu walki po broń palną, z której strzelano do wroga zza różnego rodzaju osłon, potem – z okopów. „Ludność krajów biorących udział w wojnie, która pozostawała poza rejonem walk, nie była narażona na zbrojne oddziaływanie nieprzyjaciela, oczywiście nie licząc strat i zniszczeń czynionych przez wojska najeźdźcy dokonywane podczas przemarszów”20. Stosunek zabitych żołnierzy do zabitych niewinnie cywili kształtował się w tym czasie i w tych okolicznościach na poziomie 10:1.

      Zjawisko frontu i zaplecza narodziło się w czasie I wojny światowej. Postęp cywilizacyjny i towarzyszący mu prężny rozwój nauki i techniki obfitował w nowinki technologiczne. Doskonalono dotychczasową broń oraz konstruowano innowacyjny sprzęt. W czasie I wojny światowej sięgano po coraz bardziej niebezpieczne środki walki, stosowano gazy bojowe oraz sterowce i samoloty bojowe do oddziaływania militarnego na obszary leżące poza strefę frontu, tzw. zaplecze.

      Tabela 1

      Straty w wyniku wykorzystania środków lotniczych oraz gazów bojowych

      Opracowanie własne.

      Zastosowanie samolotów umożliwiało atak z powietrza na terytorium przeciwnika, co wiązało się z ofiarami masowymi oraz masowymi zniszczeniami. Warto w tym miejscu przywołać przykładowe zdarzenia, jakie przyniósł intensywny rozwój lotnictwa oraz wykorzystanie gazów bojowych (zob. tabela 1).

      Uwagę zwraca liczba poszkodowanych oraz ofiar śmiertelnych prowadzonych działań. II wojna światowa to intensywny okres produkcji innowacyjnych technologii wojennych ukierunkowanych na zabijanie ludzi. Warto w tym miejscu przywołać przykładowe zdarzenia, jakie miały wówczas miejsce (zob. tabela 2). Po raz kolejny uwagę zwraca liczba poszkodowanych, ofiar śmiertelnych, a także rozmiar szkód materialnych zaistniałych na skutek prowadzonych działań.

      Tabela 2

      Straty w wyniku wykorzystania innowacyjnych technologii wojennych środków lotniczych i gazów bojowych

      Opracowanie własne.

      Oszacowano, że w wyniku II wojny światowej zginęło 72 mln ludzi, w tym 47 mln ludności cywilnej (tj. 65%). Reasumując, wskazany na wstępie niniejszego podrozdziału stosunek zabitych żołnierzy do zabitych cywili (10:1) został diametralnie zmieniony – na 1:2.

      Jak sytuacja przedstawia się obecnie? Współcześnie wyzwania i zagrożenia jeszcze nigdy tak bardzo nie dotykały człowieka, mienia, środowiska i infrastruktury jak współcześnie21. Powyższe pozwala na konstatację, iż każde państwo winno zapewnić społeczeństwu stosowną ochronę oraz przygotować je do umiejętnego postępowania w sytuacji wystąpienia zagrożenia. Służby ratownictwa i ochrony ludności powinny dysponować stosowną wiedzą o wszelkich potencjalnych zagrożeniach – ich rodzaju, skali występowania, rodzaju i skali skutków w odniesieniu do ludzi, zwierząt, mienia i środowiska. Środowisko bezpieczeństwa ulega ciągłym zmianom, które determinują potrzebę uaktualnienia, modyfikacji już istniejących rozwiązań oraz opracowywania innowacyjnych sposobów ochrony ludności i jej otoczenia.

      Poniżej znajduje się lista głównych zagrożeń, których mnogość i częstotliwość sprawia, że każdy dzień przynosi informację o jakichś ofiarach, czy też o stratach ze świata materialnego:

      • zamachy terrorystyczne (cały świat, СКАЧАТЬ