Ochrona ludności. Wybrane problemy. Bogdan Michailiuk

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ obywateli. Strategia wyróżnia takie działania strategiczne, jak działania społeczne w sferze bezpieczeństwa oraz działania gospodarcze w sferze bezpieczeństwa. Pierwsze z nich odnoszą się do stworzenia „bezpiecznych warunków godziwego życia obywateli oraz rozwoju duchowego i materialnego narodu”91. Z kolei drugie są nastawione na „ochronę podmiotów i materialnych zasobów gospodarczego potencjału bezpieczeństwa narodowego przed zagrożeniami w czasie pokoju, kryzysu i wojny oraz wsparcie działania podsystemów operacyjnych systemu bezpieczeństwa narodowego”92.

      Na chwilę obecną problematykę ochrony ludności w Polsce regulują dwa wiodące dokumenty prawne: ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin. Istotne pozostają również dokumenty regulujące kwestie formacji obrony cywilnej.

      Obecne rozwiązania prawne regulacje nie stanowią jednakże adekwatnej odpowiedzi państwa na współczesne wyzwania i zagrożenia – tak w czasie wojny, jak i w okresie pokoju. Polacy wciąż czekają na kompleksową ustawę w kształcie ostatecznym i jej stosowne prawne umocowanie. Od bardzo długiego czasu (tj. maj 2009 r.) istnieje projekt ustawy o ochronie ludności93, który ma na celu kompleksowe uregulowanie wszelkich aspektów dotyczących bezpieczeństwa obywateli. Niestety, po dziś dzień mają miejsce prace nad projektem – tworzy się kolejne wersje projektów założeń do projektu ustawy. Każdy z nich, słusznie w opinii autora, weryfikuje poprzednie, uzupełniając treści o innowacyjne rozwiązania, bardziej szczegółowe i adekwatne zapisy, jednakże czas płynie a de facto kwestia pozostaje prawnie nieuregulowana.

      Póki co najnowszym dokumentem, jaki ukazał się w „Monitorze Polskim”94, jest namiastka wyczekiwanego dokumentu – Program ratownictwa i ochrony ludności na lata 2014–202095. Jako cel strategiczny dokument wskazuje nowoczesną i efektywną ochronę ludności oraz usprawnienie ratownictwa, by było adekwatne do aktualnych wyzwań.

      3. SYSTEM OCHRONY LUDNOŚCI W POLSCE

      3.1. Pojęcie i istota ochrony ludności

      Ochrona oznacza „zapewnienie komuś bezpieczeństwa przed zranieniem, szkodą, stratą i innymi nieprzyjemnymi efektami zdarzeń”96. Powyższa definicja zasadniczo wskazuje, że pojęcie ochrony jest związane z jednostką ludzką. W literaturze przedmiotu pojawia się termin ochrony względem: zabytków, danych osobowych, lasu, krajobrazu czy ochrona zdrowia, środowiska, przyrody, przeciwpożarowa, osobista, mienia, pracy itd. Niemniej jednak pojęcia te nomen omen oscylują wokół ochrony człowieka. Uogólniając, można przyjąć trzy obszary ochrony ludności, które wskazano na rysunku 3.

      Analiza definicji ochrony wskazywanych w dokumentach prawnych czy encyklopediach pozwala na stwierdzenie, iż charakteryzuje się ona następującymi cechami97:

      • celowe i zorganizowane działanie bądź zaniechanie działań;

      • działanie racjonalne realizowane przez wyspecjalizowane organa;

      • wydanie stosownych regulacji prawnych;

      • przeciwdziałanie, zapobieganie i eliminowanie zagrożeń;

      • konsekwencje i profilaktyka;

      • przywracanie stanu sprzed wystąpienia zagrożenia.

      Konstatując, ochrona wiąże się niepodzielnie z takimi przedsięwzięciami, jak: monitorowanie, przeciwdziałanie, odpowiednie przygotowanie, reagowanie i usuwanie skutków niepożądanych zdarzeń. To z kolei pozwala na przyjęcie, iż ochrona ludności cywilnej „oznacza zapewnienie bezpieczeństwa ludziom, ich mieniu i środowisku przed wypadkami i klęskami każdego typu (rodzaju)”98.

      Opracowanie własne.

      Rys. 3. Ochrona ludności – obszary

      W myśl konwencji genewskiej99 ochrona ludności stanowi jedno z zadań obrony cywilnej i obejmuje przedsięwzięcia zapewniające przetrwanie ludzi w czasie kataklizmu i na wypadek wojny. Jest to sfera bezpieczeństwa, która w głównej mierze skupia swoje zadania na zapewnieniu bytu człowieka, bez względu na rodzaj przyczyny jego niebezpieczeństwa100. W obliczu zagrożenia działaniami militarnymi czy niemilitarnymi konieczne jest podjęcie tych samych przedsięwzięć, tj.: ratowania życia i zdrowia, ewakuacji ludności, zapewnienia poszkodowanej ludności podstawowych warunków przetrwania oraz zabezpieczenia mienia101.

      Ochrona ludności polega zatem na ochronie osób cywilnych i obejmuje swym zasięgiem działania podejmowane przez podmioty administracji publicznej oraz podmioty indywidualne, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia i zdrowia osób, ich mienia oraz otoczenia. Strategicznym celem ochrony cywili pozostaje utrzymanie możliwych dla przetrwania warunków środowiskowych, pomocy socjalnej i psychologicznej osobom poszkodowanym, osłony prawnej oraz ich przygotowania w aspekcie edukacyjnym i sprawnościowym do radzenia sobie w obliczu katastrof, klęsk żywiołowych i konfliktów zbrojnych, a także bezpośrednio po nich102.

      Największym problemem w zakresie organizacji systemu ochrony ludności w Polsce pozostaje brak kompleksowych uregulowań prawnych. Mianowicie, od długiego czasu (maj 2009 roku) istnieje zarys kluczowego w tej kwestii dokumentu – projekt ustawy o ochronie ludności, który ma na celem uregulowanie wszelkich aspektów dotyczących bezpieczeństwa obywateli. Niestety, przez tyle lat trwają ustawiczne prace nad projektem – opracowywane są kolejne aktualizacje. Każdy z nich, słusznie w opinii autora, weryfikuje poprzednie, wprowadzając adekwatne do potrzeb treści – innowacyjne rozwiązania, bardziej szczegółowe zapisy, aczkolwiek czas upływa a de facto kwestia pozostaje wolna od podstaw prawnych.

      Autorzy projektu ustawy o ochronie ludności z dnia 31 sierpnia 2009 roku zdefiniowali rzeczony przedmiot dokumentu jako: „zintegrowaną działalność organów administracji publicznej właściwych w sprawach ochrony ludności, jak również innych podmiotów realizujących zadania mające na celu ochronę życia i zdrowia ludności przebywającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ochronę mienia, dziedzictwa kulturowego oraz środowiska naturalnego, w sytuacji wystąpienia zagrożeń naturalnych lub spowodowanych przez człowieka”103. Realizacja zadań ochrony ludności ma miejsce „w czasie pokoju, podczas sytuacji kryzysowych i stanów nadzwyczajnych oraz w czasie wojny, przy czym jej realizacja w czasie stanu wojennego lub w czasie wojny rozumiana jest jako obrona cywilna”104. Wskazano także, że „działania zmierzające do realizacji celów mogą być realizowane również poza granicami kraju w ramach pomocy humanitarnej lub ratowniczej udzielanej zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego i umowami międzynarodowymi”105.

      Najnowszy projekt założeń do projektu ustawy o ochronie ludności wymienia enumeratywnie СКАЧАТЬ