Frats. Chris Karsten

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ haar kop wat net so effens, so amper ongemerk, een keer knik. Woodcock staan uit sy stoel op, stap die huis binne, en toe hy uitkom, hurk hy by Khoena op die stoep. Hy hou ’n doekie na haar toe uit, van geel satyn, met ’n motief van fyn fleur de lis daarop geborduur, omsoom met delikate wit kant. Bartol herken die doekie wat in die dokter se bosak was toe hulle mekaar die eerste keer ontmoet het.

      “Vat dit, Khoena, dis vir jou,” sê Woodcock. Met albei sy hande vou hy haar hand om die doekie. “Dít is van die pragtige goed wat in Londen wag. Dink net aan die mooi klere. Jy sal soos ’n prinses voel.”

      Toe die dokter sy hande wegvat, is die satyndoekie in haar hand. Dis lig soos ’n donsveertjie in haar palm. Haar vingers sluit stadig en sag om die doekie asof sy bang is dit breek of verdwyn. Sy bring dit na haar gesig toe. Die satyn streel oor die vel van haar gladde heuningwang. Van ’n prinses weet sy niks nie, maar sy hou van die doekie. In haar lewe het sy nog nooit iets so sag, so delikaat, besit nie.

      Bartol staan op en stap na die stalle toe. Goens moet die perd vir dokter Woodcock opsaal sodat hy die brief van permissie by die kaptein van die Guinevere kan gaan kry.

      simon

      Hulle betaal om na die fratse te kom kyk. Hulle kry nie genoeg van die fratse nie. Hulle kom verwonder hulle aan die groot aap wat soos ’n mens kan loop. Die Pan Troglodyte, so word aan hulle vertel, is in die ekwatoriale woude van Donker Afrika gevang, vyf voet hoog en honderd en vyftig pond op die skaal, met arms wat nege voet weerskante toe uitstrek. Hy is so sterk soos vyf mans en sluk ’n pint bier in een teug weg. Wat verswyg word, is dat die Pan Troglodyte agt en veertig jaar oud is, met skaars genoeg krag in sy bene vir elke aand se vertoning.

      Hulle kom verwonder hulle aan die wit laskaar, die albinofrats van die kus van Malabar, met sy hare die kleur van ryk, geel botter en sag soos sy. Sy vel is pienkwit, amper deurskynend, vol sere. Hulle snak na hul asems wanneer hy homself beseer om hulle te vermaak. Sy bleekblou oë is skeel en byna blind.

      Hulle kom kyk, veral, na die Amazon Warrior, wat, só lui die reklame, sonder tong in die reënwoude van Sentraal-Amerika aan die voet van die Andes gevang en getem is.

      Die ou kleremaker in die voorste ry is een van die fratse se gereelde toeskouers. Hy en sy vrou is gelukkiger as baie van die ander. Hulle verdien vaste geld met hulle kontrak om warm jasse vir die polisie te maak. Hy sny die patrone, sy naai die pante aanmekaar, hy pers dit met warm ysters op die koolstoof, sy werk die knope aan. Dit neem hulle twee dae, van soggens sesuur tot saans nege-uur om een jas te maak. Hulle kry twee sjielings vir ’n jas, en moet die gare self koop, én die swaar wolmateriaal, ten duurste, by Horace Beeby, tekstielhandelaar van Somerstown. Twee aande elke week, wanneer sy siek ou vrou in die koue bed klim met haar moeë oë en stywe vingers van die jig en van die werk met die growwe jasse, trek die kleremaker sy eie, verslete jas aan en klim met die trap af, skuifel uit in die straat, om na die fratse te kom kyk. Hy sit die hele aand met een bier in die hand en maak net kort-kort sy lippe nat. Die fratse help hom om ’n wyle sy eie lot te ontvlug. Wanneer hy na die fratse kyk, besef hy daar is ander menslike wesens wat minder gelukkig is as hy.

      Die stemme, vrolik en welluidend vol bier en rum en gin, dra uit tot in die donker straat, saam met die lig van die olielampe en die waskerse wat flou en verwronge deur die ruite na buite kaats. Buite, op ’n venster smetterig van roet en stof, skaars leesbaar in die vuil lig, kondig sierlike Gotiese letters Simon Pickering se bestemming aan: The Coal Whippers’ Arms.

      Simon het die fratse, die mense én diere, in die argiewe van die Penny Chronicle en The Gentleman’s Magazine gaan navors en aangeteken, vóór sy besluit om na Varley’s Very Fabulous Freak Show in die Coal Whippers’ Arms toe te kom.

      Fratse is nie nuut nie, het hy gelees. Vyftig jaar gelede al het nuuskieriges in die Tower of London tougestaan, teen ses pennies ’n kop, om die rariteite te kom besigtig. Eers ná die besoek aan die wilde diere in die hokke, het die besoekers na die kroonjuwele gaan kyk, dof en donker en vervelig. Dié ou diamante is in kerslig sonder sprankel. Die kroonjuwele steek sleg af teen die leeu wie se brul jy oor die Teems kon hoor, teen die volstruis wat met klippers gevoer word, teen die olifant wat appels met sy slurp in sy bek druk.

      Daar was ook, het Simon gelees, in Covent Garden en die Haymarket die Amazing Dromedary uit die Arabiese woestyn naby die ruïnes van Palmyra, en die Surprising Satyr en die Noble Porcupine.

      Maar Simon Pickering stel meer belang in die menslike fratse as in die diere. Hy het ook gelees van die jaarlikse Saint Bartholomew Fair waar eienaars toe al, vyftig jaar gelede, hul menslike fratse kom koop, verkoop en vertoon het. In die tavernes, herberge en biersale het die toeskouers mekaar verdruk om die jong Terrible Cannibal uit Mongolië te aanskou, sy tande vlymskerp gevyl, die Pincushion Father & Son, wat lag terwyl hulle dosyne ystervarkpenne in mekaar se velle druk (voor ’n advertensiebord wat aankondig dat die pa en sy seun, agt jaar oud, te koop is vir ’n winskopie van net vyfhonderd ghienies). Die Wonderful Elephantiasis Man se hele liggaam was bedek met skubbe, soos dié van ’n groot vis, en die Rubber Lady se gewrigte kon uithaak sodat sy haar liggaam in vreemde kontorsies kon buig en knoop. Mister Sleeves se armpies was net vier duim lank.

      In vergelyking met dié van die ou kleremaker en ander klante, is Simon se belangstelling in die fratse van Varley’s Very Fabulous Freak Show minder pervers. Sý belangstelling is aangewakker deur die hulpelose kreet van die Reverend Percival Paxton: “This terrible flood of sin and misery is gaining upon us!”

      In die Coal Whippers’ Arms stuit die bedompige mengsel hom soos ’n muur: rookwalms, suur bier, kakofonie van besope sang en luide stemme, stank van swetende, ongewaste liggame. Bokant hom, op ’n aangelapte verdieping, hoor hy die geklap van hande en gestamp van voete op die houtvloer, saam met die klanke van blikkerige musiek. Aan die voet van die houttrap, by ’n plakkaat wat hom nooi na Varley’s Very Fabulous Freak Show, eis die kaalvuisbokser drie pennies vir toegang tot die boonste vertrek.

      Die lang vertrek, gevul met dieselfde soort klante, geure en walms as onder, bied ’n bykomende afwagting wat drie pennies meer kos as wat die onderste klante kan bekostig. Van die verhoog af, van agter ’n fluweelgordyn, stowwerig en motgevreet, sonder die weelde van kamferpommades, strek ’n smaller stuk plank deur die middel van die vertrek na die agterste muur toe.

      Simon druk ’n staanplek oop langs rye nerfaf stewels wat ritmies op die houtvloer stamp. Skurwe werkershande kap bierbekers op die houtblad van die growwe, gevlekte en taai aangepakte loopplank. Geen moeite word gedoen om dit behoorlik skoon te maak nie. Archibald Varley se inkomste lê nie in skoonmaak nie, maar in die verkoop van bier en rum en sy klante se voorreg om vir drie pennies vlugtig los te rafel uit die vloed van sonde, armoede en mismoed daarbuite. Die gordyn skuif oop en die hurdy-gurdy-musiek bereik blêrend ’n crescendo met die verskyning van die fratsmeester. Onder die keil hang Archibald Varley se swart hare slierterig langs vet, blink wange af, tot op sy skouers. Die lapelle van die swart driekwartbaadjie is versier met karmosyn-insetsels van satyn. ’n Wit hemp, met ’n borsstuk van kant, is verkreukel. Die baadjie se moue is te lank. Vir Simon lyk dit of sy kort, vet vingers uit die mousome groei. Die swart broekspype lê opgestapel op uitgetrapte skoene.

      Die ou kleremaker, met sy maer hand om die bitter, warm bier, het nog nooit die voorreg gehad om só ’n spoggerige klant te kon aantrek nie. Hy wag, soos Simon Pickering, op die eerste frats.

      “Bring hulle!” eis bulderende stemme.

      “Ons wil die freaks sien!” roep een.

      “Die freaks! Die freaks!” groei die koor.

      “Waar’s die bloomin’ freaks!” gil ’n mond vol bierskuim.

      In die rumoer is die fratsmeester se aankondiging СКАЧАТЬ