Piekfyn Afrikaans Graad 9 Leerderboek vir Eerste Addisionele Taal. Henk Viljoen

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ skryf reg te gebruik, moet jy sekere leesteken-konvensies ken. Lees die inhoud van In ’n neutedop aandagtig deur.

In ’n neutedop

Leestekens/Punktuasie

Punt (.): Sinne eindig altyd met ’n punt, al is dit net een woord: Hallo. Dit word ook by die meeste afkortings gebruik: dept., pres.Komma (,): Plaas kommas tussen ’n reeks selfstandige naamwoorde, tussen twee werkwoorde, asook tussen opeenvolgende byvoeglike naamwoorde en bywoorde: Griet dans vooroor, agteroor, (bywoorde) swaai haar heupe en spring in die lug op. Onthou om piesangs, appels, perskes en lemoene te koop (selfstandige naamwoorde).Plaas ’n komma tussen twee gesegdes: Toe Griet in die lug opspring, was Malan nie daar om haar te vang nie.Plaas ’n komma voor of na die naam van iemand wat aangespreek word: Malan, het jy nie gesien toe Griet spring nie?Vraagteken (?): Kom aan die einde van ’n vraagsin voor: Hoe was die dans?Uitroepteken (!): Kom aan die einde van ’n bevelsin, opdrag en uitroepsin voor: Moenie so vals sing nie!

      In die volgende paragraaf kort daar leestekens (punte, kommas, vraagtekens en uitroeptekens). Skryf die paragraaf oor in jou werkboek en voeg die gepaste leestekens in. Lees die paragraaf hardop en maak seker jy neem die leestekens in ag.

      Waar kom dans vandaan?

      In die meeste lande is daar ’n tradisionele soort dans wat oor baie jare ontwikkel het Dié danse het dikwels van godsdienstige of stamrituele tot komplekse danssoorte ontwikkel So kry mens verskillende danse uit Europa Oos-Asië Suidoos-Asië Indië en Afrika In watter land ’n mens ook al woonagtig is almal stem saam: om te dans is lekker

      Selfstandige lees

      Lees nou die pragtige gedig “Lya Konnokos” in jou Piekfyn Afrikaans Leesboek. Op watter soort dans word hier gefokus? Watter stylfiguur word in die gedig baie gebruik? Waarom dink jy word dit so baie gebruik? Beantwoord die res van die vrae wat in die leesboek is.

Aktiwiteit 5: Taal in konteks

In hierdie aktiwiteit gaan jy

•Taalstrukture en -konvensies•jou woordeskat uitbrei•die meervouds-, verkleinings- en geslagsvorme in Afrikaans leer.

Woordeskatuitbreidings

In hierdie module het jy baie oor dans en musiek gelees en gepraat. Nou moet ons ’n spellys oor die onderwerp saamstel. Hier volg ’n lys van beroepe in die musiekwêreld wat julle kan help. Jy moet jou spellys self aanvul met woorde oor musiek en dans wat in die module voorkom.

’n Choreograaf is ’n skepper van ’n dans, ballet.

’n Dirigent is ’n leier van ’n koor, orkes.

’n Instrumentalis is ’n bespeler van ’n musiekinstrument.

’n Maestro is ’n beroemde musikus, leermeester, dirigent.

’n Musikant is iemand wat vir sy beroep musiek maak.

’n Musikus is ’n persoon met ’n besondere kennis van die wetenskap en beoefening van musiek; hy/sy kan self ook musiek maak.

’n Slagwerker is ’n bespeler van slaginstrumente.

      Leer meer van meervoude, verkleining en geslag

      In Afrikaans het selfstandige naamwoorde verskillende agtervoegsels of verbuigings om meervoude en verkleinwoorde te vorm. Lees die inhoud van In ’n neutedop noukeurig deur. Leer die spelling van die woorde.

In ’n neutedop
Meervoude en verkleining
Let op na die volgende:
Meervoude kom in Afrikaans voor by selfstandige naamwoorde. Meervoude word aangedui deur een van die volgende agtervoegsels -e, -s, -ere, -ers, -’s, -te, -de, -ens en -hede aan te las by die woorde. Leer die volgende meervoudsvorme.
-e		-s
vlooi	vlooie	koning	konings
vis	visse	piesang	piesangs
knie	knieë	motor	motors
boom	bome	onderwyser	onderwysers
-ere		-ers
lied	liedere	kind	kinders
volk	volkere	kalf	kalwers
-’s		-te
ma	ma’s	lig	ligte
foto	foto’s	gesig	gesigte
-de		-ens
hemp	hemde	vrou	vrouens
hoof	hoofde	nooi	nooiens
-ede
besigheid	besighede
moontlikheid	moontlikhede
oog/oë		Le Roux/Le Rouxs
Cilliers/Cilliers’s		oorlog/oorloë
Du Preez/Du Preezs		pad/paaie
Du Toit/Du Toits		skip/skepe
gat/gate		stad/stede
glas/glase
Onthou: Nie alle selfstandige naamwoorde het ’n meervoudsvorm nie, byvoorbeeld goud, haat, liefde.
Verkleining in Afrikaans word gewoonlik deur die agtervoegsels -tjie, -jie, -ie, -pie, -etjie en -kie aangedui. In sommige gevalle word die word “klein” saam met die verkleinwoord gebruik.
-tjie		-jie
vloer	vloertjie	hoed	hoedjie
oupa	oupatjie	kat	katjie
mandjie	mandjietjie	present	presentjie
-pie		-kie
boom	boompie	koning	koninkie
arm	armpie	horing	horinkie
oom	oompie	piesang	piesankie
-ie
hoek	hoekie
dorp	dorpie
-etjie		-’tjie
ring	ringetjie	ma	ma’tjie
slang	slangetjie	pa	pa’tjie
long	longetjie	foto	foto’tjie
Verkleining van ’n woord wat in meervoudsvorm is:
honde/hondjies		slange/slangetjies

      Opdrag: Voltooi die volgende tabel in jou werkboek deur die korrekte meervouds- en verkleiningsvorme in te vul.

Basis	Meervoud	Verkleinwoord
1. stamdans	stamdanse	stamdansie
2. dansstyl
3. musiekvideo
4. lewe
5. pruik
6. jongmens
7. kindergesig
8. tronk
9. ballon
10. pad
11. straat

      Leer in In ’n neutedop hoe geslag in Afrikaans aangedui word.

In ’n neutedop
Geslag in Afrikaans word gevorm deur
• twee aparte woorde te gebruik, byvoorbeeld broer – suster; ram – ooi; swaer – skoonsuster.• die agtervoegsels -in, -es, -e, -esse, -ster, -trise of -te by die manlike vorm van die woord te voeg, byvoorbeeld boer – boerin; held – heldin; bestuurder – bestuurderes; digter – digteres; verleier – verleidster; verpleër – verpleegster; redakteur – redaktrise.• deur vrou(e)- vooraan te plaas, byvoorbeeld vrouetolk en vroue-prokureur.• deur die woord -wyfie by te voeg, byvoorbeeld tierwyfie, makouwyfie.
Twee aparte woorde (familielede)
vader	moeder	bruidegom	bruid
oupa	ouma	wewenaar	weduwee
seun	dogter	buurman	buurvrou
kleinseun	kleindogter	heer	dame
swaer	skoonsuster	kêrel	nooi
stiefvader	stiefmoeder	gasheer	gasvrou
neef	niggie
-in		-es
vriend	vriendin	bestuurder	bestuurderes
held	heldin	prins	prinses
kelner	kelnerin	onderwyser	onderwyseres
-e		-ster
prinsipaal	prinsipale	werker	werkster
eggenoot	eggenote	verpleër	verpleegster
president	presidente
-esse		-trise
bibliotekaris	bibliotekaresse	akteur	aktrise
sekretaris	sekretaresse	direkteur	direktrise
-te
orrelis	orreliste
pianis	pianiste
СКАЧАТЬ В начало < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 > В конец