zdrożyć się – zmęczyć się drogą. [przypis edytorski]
263
cięgiem (daw.) – ciągle. [przypis edytorski]
264
jąć (daw.) – zacząć. [przypis edytorski]
265
Anna Danuta – (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii). [przypis edytorski]
266
dwie połowie – dziś popr.: dwie połowy (pozostałość tzw. liczby podwójnej). [przypis edytorski]
267
niepośledni (daw.) – nie byle jaki. [przypis edytorski]
268
Fryz a. Fryzyjczyk – mieszkaniec Fryzji, krainy nad Morzem Północnym, obecnie stanowiącej pogranicze Niemiec, Danii i Holandii. [przypis edytorski]
269
udać się (daw.) – spodobać się. [przypis edytorski]
270
łgać (daw.) – kłamać. [przypis edytorski]
271
tur – wymarły dziki ssak z rzędu parzystokopytnych. [przypis edytorski]
kasztelan – średniowieczny urzędnik, odpowiedzialny za ściąganie podatków, obronę i sądownictwo na terenie kasztelanii, to jest jednostki administracyjnej średniego szczebla. [przypis edytorski]
277
szczebrzuch – słowniki podają znaczenie: wiano panny młodej. Sienkiewicz prawdop. skontaminował to ze słowem ”brzeszczot”. [przypis edytorski]
nie stanie (daw.) – nie będzie więcej. [przypis edytorski]
281
bez pochyby (daw.) – niechybnie, na pewno. [przypis edytorski]
282
krzypota (daw.) – kaszel, u Sienkiewicza konsekwentnie: choroba. [przypis edytorski]
283
ostali (daw.) – zostali. [przypis edytorski]
284
wonczas (daw.) – wówczas, w tym czasie. [przypis edytorski]
285
nad raniem – dziś popr.: nad ranem. [przypis edytorski]
286
wedle (daw.) – według. [przypis edytorski]
287
rozjadło (daw.) – rozjuszyło, wprawiło we wściekłość. [przypis edytorski]
288
kniaź – książę. [przypis edytorski]
289
Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim – (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle. [przypis edytorski]
290
któren – dziś popr.: który. [przypis edytorski]
291
naleźć – dziś popr.: znaleźć. [przypis edytorski]
292
by – tu: choćby. [przypis edytorski]
293
nastawać (daw.) – upierać się przy czymś, domagać się czegoś. [przypis edytorski]
294
cnić się (daw.) – tęsknić za czymś, martwić się, nudzić. [przypis edytorski]
295
tedy (daw.) – więc, zatem. [przypis edytorski]
296
opat – przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]
297
Przemysław Oświęcimski – (ok. 1365–1406), książę cieszyński, zginął zamordowany w podróży. Kronika Długosza podaje błędną datę zajścia (1 stycznia 1400) lepiej, bo z dokładnością do miesiąca, dopasowaną do czasu akcji powieści. [przypis edytorski]
298
opat – przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym. [przypis edytorski]
299
laga – laska, kij. [przypis edytorski]
300
Przemysław I Noszak – (ok. 1336–1410), książę cieszyński, bytomski i siewierski. [przypis edytorski]
301
Jan II Raciborski, zwany Żelaznym – (ok. 1365–1424), książę raciborski od ok. 1380. [przypis edytorski]
302
Jerzy Chrzan – morderca księcia Przemysława Oświęcimskiego, stracony w publicznej egzekucji. [przypis edytorski]
