Opowiadania kołymskie. Варлам Шаламов

Чтение книги онлайн.

      JAGODY

      Fadie­jew powie­dział: „Pocze­kaj­cie no, ja sam z nim poga­dam”; pod­szedł do mnie i posta­wił kolbę kara­binu koło mojej głowy. Leża­łem w śniegu, trzy­ma­jąc w obję­ciach bier­wiono, które upu­ści­łem z ramie­nia, nie mogąc go pod­nieść i zająć swego miej­sca w sze­regu scho­dzą­cych z góry ludzi – u każ­dego z nich spo­czy­wało na ramie­niu podobne bier­wiono, „pałka drew”, u jed­nych więk­sze, u dru­gich mniej­sze. Wszy­scy, kon­wo­jenci i więź­nio­wie, spie­szyli się do domu – wszyst­kim dał się we znaki nie­koń­czący się zimowy dzień. A ja – leża­łem w śniegu.

      Fadie­jew zawsze zwra­cał się do więź­niów per „pan”.

      – Słu­chaj pan, sta­ruszku – powie­dział – to nie­moż­liwe, aby takie chło­pi­sko jak pan nie miało siły nieść takiego polana, pra­wie kija, można by rzec. Pan jesteś oczy­wi­stym symu­lan­tem. Pan jesteś faszy­stą. Pod­czas gdy ojczy­zna zmaga się z wro­giem, pan wty­kasz kij w jej szpry­chy.

      – Nie jestem faszy­stą – odpo­wie­dzia­łem – jestem cho­rym i głod­nym czło­wie­kiem. To ty jesteś faszy­stą. Prze­cież czy­tasz w gaze­tach, jak faszy­ści mor­dują sta­rych ludzi. Pomyśl tylko, w jaki spo­sób opo­wiesz swo­jej narze­czo­nej o tym, co robi­łeś na Koły­mie?

      Było mi już wszystko jedno. Nie zno­si­łem tych rumia­no­li­cych, krzep­kich, sytych, nale­ży­cie ubra­nych… i nie bałem się. Zwi­ną­łem się, chro­niąc brzuch, ale był to wro­dzony, instynk­towny odruch – wcale nie bałem się takich ude­rzeń. Fadie­jew kop­nął mnie w plecy. Zro­biło mi się nagle cie­pło i zupeł­nie nie odczu­łem bólu. Jeżeli umrę – tym lepiej.

      – Słu­chaj no pan – powie­dział Fadie­jew, odwró­ciw­szy mnie czub­kiem buta twa­rzą ku niebu – nie jesteś pan pierw­szy, z któ­rym pra­cuję. Widzia­łem już takie towa­rzy­stwo.

      Pod­szedł drugi kon­wo­jent, Sie­ro­szapka.

      – Ano, pokaż się, zapa­mię­tam cie­bie. Jakiś ty zły…

      Zaczęło się bicie. A potem, gdy się skoń­czyło:

      – Zro­zu­mia­łeś?! – wark­nął Sie­ro­szapka.

      – Zro­zu­mia­łem. – Pod­nio­słem się, wyplu­wa­jąc krwawą ślinę. Powlo­kłem bier­wiono, cią­gnąc je w takt pod­szczu­wa­nia, krzy­ków i prze­kleństw kole­gów; w cza­sie gdy mnie bito, oni mar­zli.

      Następ­nego dnia z rana Sie­ro­szapka wypro­wa­dzał nas do pracy, do wyrą­ba­nego jesz­cze w ciągu zeszłej zimy lasu, aby zbie­rać wszystko, co nadaje się do pale­nia zimą w żela­znych pie­cy­kach. Las rąbano zimą – pozo­stałe po wyrę­bie pnie były wyso­kie. Kar­czo­wa­li­śmy, wydzie­ra­jąc je z ziemi za pomocą dźwi­gni, piło­wa­li­śmy i skła­dali w sągi.

      Na rzadko sto­ją­cych wokół miej­sca naszej pracy drze­wach Sie­ro­szapka poroz­wie­szał „wie­chy” wią­zane z wyschnię­tej trawy, żół­tej i sza­rej, zakre­śliw­szy w ten spo­sób „zaka­zaną strefę”.

      Nasz bry­ga­dzi­sta roz­nie­cił dla Sie­ro­szapki ogni­sko na wzgórku – w cza­sie pracy jedy­nie kon­wo­jenci mają prawo do ogni­ska; naścią­gał rów­nież drew na zapas.

      Śnieg, który spadł przed­tem, wydmu­chały wia­try. Zasty­gła, oszro­niona trawa śli­zgała się w rękach i zmie­niała swą barwę przy dotknię­ciu ludz­kich rąk. Na pagór­kach marzł gór­ski głóg; jego ciem­no­li­liowe, przy­mro­żone jagody miały nie­zwy­kły aro­mat. Jesz­cze smacz­niej­sze od owo­ców głogu były brusz­nice, tknięte już mro­zem, przej­rzałe, sza­ro­błę­kitne… Na kró­ciut­kich, pro­stych gałąz­kach zwi­sały jagody łochyni – jaskra­wo­nie­bie­skiego koloru, zmarsz­czone jak pusta sakiewka, ale zawie­ra­jące w sobie ciemny, nie­bie­sko­czarny sok o nie­wy­po­wie­dzia­nie СКАЧАТЬ