Тауарлар мен капиталдың халықаралық қозғалысы. Оқу құралы. Әсемгүл Бекмухаметова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ жағдайда оның сыртқы әлемге деген ликвидтік талаптары да ұлғаяды. Ағымдағы операциялардың оң сальдосы шетел валюталық резервтерінің таза ұлғаюын және елден капиталдың кетуін білдіреді.

      Егер де елдің жиынтық шығындары кірістен асып кетіп және NE теріс болса, онда аталмыш елге шетелдіктердің ликвидтік талаптары ұлғаяды. Ағымдағы операциялар теңгерімінің теріс сальдосы шетел валюталық резервтердің азаюын және елге капиталдың келуін білдіреді.

      Егер де NE оң болып және ел халықарылық қаржы рыноктарына кредиттер ұсынатын болса, онда оның тұрмыс халы өседі, себебі шетелдіктер өз импортымен бүгін төленбеген аталмыш елдің әрбір бірлігін кейіннен ұсынылған кредиттер үшін төленетін пайыздар мөлшеріне қарай өскен үлкен сомамен төлейді.

      Егер де NE теріс болып және ел халықаралық қаржы рыноктарынан қарыз алатын болса, онда елдің тұрмыс халы төмендейді, себебі ол ел бүгінгі тұтынуын болашақтағы тұтыну эксперты есебінен импортап отыр.

      Бұл теңдіктен (21) тағы да ұзақмерзімдік кезеңде ағымдағы операциялардың тұрақты жетімсіздігі таза шетелдік активтердің (олар теріс шамаға айналуы мүмкін) қысқаруына алып келеді. Нәтижесінде ел нетто-қарызгерге айналады да, қарыздарын қалай төлеу мүмкіндігі дилеммасына келіп тіреледі.

      Тепе-теңдікті (21) қайта құру келесі теңдеуді береді:

(Sp – І) + (Т – G) = ∆FA (22)

      Егер де жеке сектордағы жинақтар инвестицияларға тең болатын болса, онда бұл жағдайда мемлекеттік бюджет артығы елдің сыртқы әлемге ликвидтік (өтімділік) талаптарының таза ұлғаюын білдіреді. Ол не сыртқы қарыздың азаюы, не шетел валюталық резервінің өсуі түрінде көрінеді.

      Кредиттік-ақшалық реттеу органының – Орталық банкінің (ОБ) – ресми валюталық резервіндегі өзгерістер ақша ұсынысына байланысты болады. ОБ теңгерімдік есеп беруі активтерінде ішкі кредит пен ресми валюталық резервтердің көлемінің көрінісі беріледі, ал пассивтерде ақша базасының көлемі беріледі. Бұдан әрі сараптама жүргізуді қарапайымдандыру мақсатында шетел валюталық резервінің көлемі ОБ-нің ресми валюталық резервінің көлеміне дәл сәйкес келеді деп болжауға болады. ОБ-нің теңгерімдік есебінен келесі көрінеді:

∆R + ∆DС = ∆ДБ (23)

      ∆R – ОБ таза ресми валюталық резервіндегі өзгеріс;

      ∆DС – үкіметке және коммерциялық банкілерге ұсынылатын ішкі кредиттегі өзгеріс;

      ∆ДБ – ақша массасындағы өзгеріс.

      Экономиканың сыртқы секторы есепшотындағы елдің ресми есептерінің теңгерімі (ВР) іс жүзінде ОБ-нің таза ресми валюталық резервіндегі өзгерістердің көлемін көрсетеді.

BP = ∆R (24)

      Елде ВР жетімсіздігі болатын болса, шетел валютасына деген сұраныс өседі және ресми валюталық резервтер азаяды, себебі ОБ өз валютасын шетелдік валютаға айырбастап сатып алуы керек.

      Егер де ел ВР жетімсіздігін бастан кешіріп отырғандығының нәтижесінде ресми валюталық резервтер ∆R көлеміне азаятын болса және ішкі кредит (DC) өзгермейтін болса, онда ақша базасы (ДБ) СКАЧАТЬ