Кыталык Уйбаан. Кустугу ситтэрбиэн. Иван Дьячковский

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ эрэ маҥан бырастыынаҕа ону-маны көрөбүт, – диэн быһаардылар.

      Миэхэ, сытар киһиэхэ, маҥан бырастыынаҕа туох да көстүбэт. Олорорум буоллар, мин эмиэ ону-маны көрүө эбиппин дии!

      – Ол ону-маны диэн тугу көрдүгүт?

      – Наһаа үчүгэй киинэ! Биһиэннэрэ ньиэмэс бөҕөнү өлөрдүлэр.

      – Ол «ньиэмэс өлөрдүлэр» диэн тугуй?

      – Ньиэмэстэр диэн куһаҕан дьоннор сүүрэн иһэллэр, ону биһиги саллааттарбыт автоматынан «тра-та-та-та-та» дииллэр. Оччоҕо ньиэмэстэрэ өлөн хаалаллар.

      – Ол «өлөн хаалаллар» диэн хайдаҕый?

      – Оттон сүүрбэт да, хамсаабат да буолаллар, бу эн курдук.

      – Ол сүүрэ сылдьар дьону тоҕо сүүрбэт, сытар оҥороллоруй? Биир эмэ саллаат дьиэҕэ киирэн кэлэн миигин автоматынан «тра-та-та-та-та» диэтэҕинэ, мин – сытар киһи, туран сүүрэн хаалыахпын сөп дуу?

      – Ээ, суох. Оннук сатаммата буолуо.

      – Хайа, Кеша, тоҕо ытыыгыный?

      – Оттон ити буоллаҕына, киинэҕэ кыайыы буолуон биир күн иннинэ, бэстилиэнэй ньиэмэс биһиги саамай үчүгэй саллааппытын өлөрдө.Ону табаарыстара көмөн кэбистилэр. Ол саллааты аһыйан ытыыбын.

      – Ол «көмөн кэбистилэр» диэн тугуй-хайдаҕый?

      – Оттон өлбүт киһи туһата суох таах сытаар-сытар, бу эн курдук, ол иһин ылан көмөн кэбиһэллэр.

      …Ити түбэлтэни санаан кэлэн, миигин сордуур ыйытыыга, ким да көмөтө суох, бэйэм эппиэт буллум диэн үөрэн, тоҥмутум ааспыкка, халлааным сырдаабыкка, кутталым кыччаабыкка дылы буолла: «Арба даҕаны, мин ол өлбүт саллаат курдук туох да туһата суох таах сытабыын-сытабын. Ол иһин аҕам бу миигин көмө илдьэн истэҕэ. Чэ, бэрт. Хата көмө охсоро буоллар, тугу эрэ саҥаны көрүөм этэ. Ол көрбүппүн дьиэбэр кэллэхпинэ убайдарбар-бырааттарбар кэпсиэм!»

      Халлаан сырдаан, күн тахсара чугаһаабытын кэннэ, Амма өрүс кытыла көһүннэ. Аҕам миигин тулуупка суулаат, иирэ талахха өйөөн олорто. Олохпор аан маҥнай дьиҥнээх пейзаһы көрдүм. Дьиҥнээх пейзаж диэн хайа да художник хартыынатынааҕар быдан кэрэ, быдан ордук буолар эбит. Манна киһи хараҕа эрэ үөрэр буолбатах, айылҕа тыаһа-ууһа бэйэтэ дьикти музыка буолан иһиллэр. Сааскы сарсыарда чэбдик салгына ийэм дьэдьэннээх күөрчэҕинии сүрэхпэр-быарбар минньигэстик киирэр. Оо, аҕам барахсан үтүө да санаалаах киһи эбит! Маннык кэрэ айылҕаны көрдөрөөрү, миигин бу кытылга аҕалбыт. Кэрэни кэрэхсиир уйан сүрэхтээх аҕабын мин хайдах «чудовище» диэн ааттыы сылдьыбытым буолуой? Аны хаһан да кинини инньэ диэм суоҕа.

      Соторутааҕыта ырааһырбыт Амма эбэ кумах кытылыгар онон-манан муустар сыталлар. Кинилэр муус чопчулара туллан түһэн, курустаал таас курдук лыҥкыныыллар. Тугу эрэ иһиллиирдии тохтоон ыла-ыла чыычаахтар чубугураһаллар. Манна туох да биир сиргэ тохтоон турбат. Барыта чыпчылҕан түгэнигэр уларыйан иһэр. Бу өрүс сиэркилэ курдук көнө ньуура салгын кыратык хамсаабытыгар долгулдьуйа түстэ, өҥө кытта хараҥарда. Ыраах хараара көстөр мырааннар сыыйа сырдаан, күөхтүҥү дьүһүннэннилэр. Сиккиэр тыалтан хатыҥнар ытарҕаларын СКАЧАТЬ