Samet Vurgun. Ali Kafkasyalı

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ belə, vətən torpağının gələcəyi, şərəf və şöhrəti ona böyük təsəlli olar, o, həyatın da mənasından razı qalar. Vətən eşqindən ilham alan bir şair ömrü boyu bəxtiyardır.”

      Vurgun, vatanperverliğin önemini vurgulamakla kalmaz. Yeni nesillerin vatansever yetişmeleri için eğitim öğretimde her türlü tedbirin alınmasını da ısrarla öğütler: “Madəm ki, insan ömrünün ən böyük zinəti, onu yaşadan ən qadir qüvvə vətənpərvərlik hissidir, bu hiss bugünkü körpəler nəslimizin təlim və tərbiyəsinin əsas ruhu, çarpan ürəyi, düşünən beyni olmalıdır. Bu işdə bədii sözün, incə sənətin xidməti böyük və zəruridir. Uşaqlıq aləmində vətən yaxud vətənpərvərlik məvhumları ibtidai ve təbii bir haldadır. Onun şuurunda bütün anlaqlar mücərrəd haldan uzaq olduğu kimi, vətən məvhumu da mücərrəd dəyildir.”

* * *

      Saç ağardı, ancaq ürək

      Alovludur əvvəlki tək.

      Saç ağardı, ancaq nə gəm!

      Əlimdedir hələ qələm…

      Bilirəm ki, deməyəcək

      Bir sevgilim, bir də Vətən:

      Şair, nə tez qocaldın sən!? (Vurğun, 2005: II/212)

* * *

      Bağrıma basıram Ana Vətəni,

      Bu ülfət ilhama çağırır məni! (Vurğun, 2005: II/175)

* * *

      Azerbaycan’ın güzelliği, değeri ve stratejik önemi bakımından fevkalade ehemmiyetli bölgelerinden biri hiç şüphesiz ki Karabağ’dır. Karabağ, tarih boyunca Azerbaycan’ın kültür, medeniyet, sanat ocaklarından biri olmuştur. Vurgun, Karabağı’ı gözünden ve gönlünden uzaklaştırmamıştır.

      Könlüm keçir Qarabağdan,

      Gah bu dağdan, gah o dağdan;

      Axşam üstü qoy uzaqdan

      Havalansın Xanın sǝsi,

      Qarabağın şikǝstǝsi.

      Vurgun, aynı zamanda halkının da gözünü, gönlünü Karabağ’dan ayırmaması gerektiğini her vesileyle tembihlemiştir. O, Karabağ’ın geçmişinin derinliklerini, günümüzün yakınlarına taşımıştır. En önemli eserlerinden Vakıf dramını Karabağ’a hasretmiştir. Nizamî, İskendernâme adlı eserinde 15 asır önce hüküm süren Kral İskender’e halk adına hocası ve musahibi Aristo’ya nasihat ettirdiği gibi geleceği yakından gören Samet Vurgun da Veziri Molla Penah Vakıf’a Karabağ Hanı’na öğüt verdirir. Aynı zamanda göğsünü vatan için işgal güçlerinin önüne gerdiğini, kendisini vatan için kurban verdiğini gösterir. Gelecek nesillere hakkın, adaletin, halkın yanında yer almanın kudsiyetini ve bedelinin canla ödenebildiğini gösterir. 18. asırda Karabağ’da cereyan eden vahim olayların günümüzde de tekrarlanabileceğini bildirir.

      Güney Azerbaycan Hasreti

      Biz inanırıq ki, İran Azərbaycanı şairləri öz pəhləvan xalqı ilə birlikdə inkişaf edəcək və möhkəmlənəcəklər və onlar öz vətənlərini azad görəcək, doğma xalqlarının səadəti haqqında yeni gözəl şeirlər yazacaqlar.

– Samet Vurgun -

      Samet Vurgun, ilk gençlik yıllarında Güney Azerbaycan meselesi ile ilgilenmeye başlamıştır.

      Yukarıda işaret ettiğimiz gibi Bolşevik İhtilali’ni, “Kafkas İslâm Ordusu”nun işgal güçlerinin özellikle Bolşevik-Taşnak zulmünü önlemek için Azerbaycan’a gelişini, hatta İslâm Ordusu’nun bir kolunun Tebriz’e, diğer kolunun Bakü’ye giderek Tiflis/Gence/Bakü’de Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’ni; Tebriz’de Azadistan Devleti’ni kurmalarını idrak etmiştir. İki yıl geçmeden büyük güçlerin desteği ile bu iki devletin Bolşevikler ve Tahran Şah yönetimi tarafından yıkılma hadiselerini Kazak Muallimler Semineryasında gün gün hocalarından dinlemiştir. Bolşevikler adına yönetime getirilen “Kaçkın Ermeniler” ve Taşnak Ermeni Örgütünün elemanları tarafından ülke genelinde katliamların, sürgünlerin yapıldığı kanlı kadalı günlerde dahi Güney Azerbaycan hasretini benliğinde yaşatmıştır. Güney Azerbaycan davasının fikir babası sayılan Vurgun, 13 Aralık 1935’te, “Şairin Bloknotundan” epigraf kaydıyla yazdığı “Tebriz Güzeline” adlı şiiri, Kuzey ve Güney Azerbaycan halkı arasında yayılır.

      “Təbriz Gözəline” adlı şiirinde (Vurğun, 2005: 1/210) geçmişi yâda salıp, günün derdlerini ortaya döküp geleceğe ayna tutmuştur.

      Türk devlet ve topluluklarında ülkenin kızları, milletin özgürlüğünün sembolü olduğu için şair, yürek sözlerini “Tebriz Güzeli”ne söyleyip onunla hasbihâl etmiştir.

      Önce söylentilere kulak vermemesini, yüreğinin kendisine bağlı olduğunu belirtir. Ardından başına niçin karalar örttüğünü bilmezyana sorup, arkasından aşklarının efsaneye dönüşüp destan olduğunu söyler.

      Çox da fikir vermǝ danışıqlara,

      Bilirǝm, ürǝyin mǝnǝ bağlıdır…

      Nǝdir o başına örtdüyün qara?

      Bizim ki, eşqimiz bir el nağlıdır…

      Rüyalarında Tebriz Güzeli’nin “kuzeyinin sözcüsü” şaire “Sevgilim gelir mi ola?” dediğini, şairin de hayalinin eğilip elini öptüğünü, bu olumlu cevap karşısında Tebriz Güzeli’nin sevinçle kara örtülerini çıkarıp güllü, çiçekli başörtüsüyle yollara çıktığını tasvir eder.

      Bilirǝm, ǝn şirin röyalarda sǝn

      Deyirsǝn: “Sevgilim gǝlirmi ola?”

      Xǝyalım ǝyilir, öpür ǝlindǝn;

      Güllü yaylığınla çıxırsan yola…

      “Kuzey” ve “Güney” hasretinin adı, adresi bilinmiyor. Bizi ikiye bölenin, buna sebep olanın evinde ışık yanmasın, ocağı sönsün. Azerbaycan’ı ikiye bölen Aras Nehri’ni muhatap alarak gönül sözlerini bu defa ona döker: Ah, Araz, ah Araz, verdiğimiz söz, vadimiz nerede kaldı? Bir yürek ikiye parçalanmasın!..

      Nǝdir bu hǝsrǝtin adı, ünvanı?

      Baisin evindǝ işıq yanmasın!

      Ah, Araz, ah, Araz, vǝdimiz hanı?

      Bir ürǝk ikiyǝ parçalanmasın!..

      Gözlerin yaşarmasın, biraz daha bekle! Kalbindeki sevgin de, derdin de haktır, Azatlık bayrağı güllü, çiçekli bir bahar günü Tebriz semalarında dalgalanacaktır!

      Gözlǝrin dolmasın!.. Dayan bir az da!

      Qǝlbin dǝ, sevgin dǝ, dǝrdin dǝ haqdır…

      Azadlıq bayrağı güllü bir yazda

      Tǝbrizin üstündǝ parlayacaqdır!

      Şair, son kıtada o güzel günlerin geleceğine inancını vurgular: O bayram gününe inanıyorum, Aras Nehri, üstünden geçmemize yol verecek, oğlumun elinden tutarak Kadim Tebriz’e misafir geleceğim, der.

      O bayram gününǝ inanıram mǝn,

      Araz СКАЧАТЬ