Uşaqlığın son gecəsi. Максуд Ибрагимбеков

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ gizli sabun bişirdiyiniz aşkar olunub, buna etirazınız var?

      Dovşan başını buladı. Onun rəngi ağarmışdı və bu vaxt ərzində bir kəlmə də danışmamışdı. Milislərdən biri – yaşda böyük olan – oturub protokol tərtib etməyə başladı. O, Dovşanın soyadını, atasının adını qeyd etdi, sonra harada işlədiyini soruşdu. Onun işlədiyi məktəbin nömrəsini eşidən milis protokolu kənara qoyub Dovşana baxdı.

      – Siz kimya müəllimisiniz? – Dovşan bu dəfə də başını tərpədərək təsdiqləyəndə milis davam etdi: – Oğlum sizin şagirdinizdir. O, evdə sizdən çox danışır. Nə edə bilərik? Axı sizi tutacaqlar!

      Bu vaxt Dovşanın arvadı uşaqların hamısını gətirib divarın qabağına düzdü, sonra bir-bir saymağa başladı və dedi ki, əgər bu sabun olmasaydı, indi uşaqların hamısı ölmüşdü. Sonra da beləcə danışmağa davam etdi. Milis işçisi sanki onu eşitmirdi, sadəcə dayanıb Dovşana baxırdı. Sonra dərindən köks ötürdü, qalxıb qapıya getdi, digər milis də onun arxasınca evdən çıxdı.

      Onlar gedən kimi Dovşanın arvadı:

      – Görürsən, yenə səni qurtardım! – dedi. Dovşan ona baxdı (sanki üç saat dayanmadan danışıb yorulmuşdu), sonra yorğun səslə danışmağa başladı:

      – Hərbi komissarlıqda mənə “yararsız” dedilər, o vaxt çox pərt olmuşdum, ancaq sonra bu ötüb-keçdi, yararsız olduğumu unutmaq üçün əlimdən gələni etdim. Ancaq indi özüm görürəm necə yararsız olduğumu.

      Əlbəttə, bir müddət sonra arvad yenə onun baş-qulağını aparmağa başladı, yenə onu sabun bişirməyə məcbur etdi, ancaq bu dəfə Dovşan razı olmadı. Hər gün səhərdən axşama qədər evlərində eyni söhbət gedirdi.

      Bir dəfə qadın Kubinkadan qayıdıb Dovşana dedi:

      – Biz daha sabun satmayacağıq. Sən bircə dəfə sabun bişirəcəksən, ancaq bu dəfə çox bişirəcəksən. Mən bir adamla danışmışam, o satacaq, pulun az hissəsini özünə götürəcək, qalanını bizə verəcək. Bu pul müharibənin axırına qədər bizə bəs edəcək. Axı özün deyirdin, müharibənin qurtarmağına çox az qalıb…

      Dovşan yenə sabun bişirməyə başladı. Bir neçə gün dalbadal sabun bişirdi, arvadı hazır sabunları qəlibdən çıxarıb qurumağı üçün pəncərə qarşısına düzürdü. Sabunların hamısını yekə çamadana yığdılar və çamadan ağzına qədər doldu. Çamadanın ağzını bağlayandan sonra arvadı onu güclə yerdən qaldırdı. Ünvanı Dovşana verdi və onu küçəyə qədər ötürdü.

      – Axırıncı dəfədir! – ərinə dedi.

      Dovşan qaranlıq, kimsəsiz küçə ilə addımlayırdı. Bakıda komendant saatı ləğv olunsa da, küçələrdə heç kəs görünmürdü. Çox soyuq idi, yazın əvvəli idi. Dovşan tinə çatanda bir az dayanıb nəfəsini dərmək istədi, ağır çamadanı o biri əlinə götürüb yoluna davam etdi. Şamaxinkaya çatanda bir dəstə adamla rastlaşdı. Onlar da əllərində çamadanla, çiyinlərində yük torbası ilə gedirdilər. Adamlardan biri arxaya çevriləndə Dovşanı gördü.

      – Salam! – mehribanlıqla dedi.

      Dovşan o biriləri də tanıdı. Dəstədən olan beş nəfərə əvvəllər dərs demişdi.

      – Gecə vaxtı hara gedirsiniz? – Dovşan xəbər aldı.

      – Vağzala gedirik. Hamımızı çağırıblar. On yeddi yaşı tamam olan hər kəsi.

      – Bəs hara aparırlar sizi?

      – Bilmirik. Hərbi sirdir, bizə heç nə demirlər.

      Dovşan gənclərlə yanaşı gedir və deyirdi ki, onlar özlərini qorumalıdır, çünki almanlar darmadağın ediləndən sonra ölkənin gənclərə ehtiyacı olacaq və əgər haradasa çətinlik hiss etsələr, bir şeyi xatırlasınlar: xoşbəxt o adamdır ki, ürəyi Vətən eşqi ilə döyünür. Onlar vağzala çatanda qatar artıq dayanmışdı.

      Bu vaxt Dovşanın çamadanını daşıyan oğlan onu qaytarıb dedi:

      – Sağlıqla qalın, müəllim! Yəqin, bir də müharibədən sonra görüşərik.

      – Hə… – çamadanı oğlandan alan Dovşan fikirli-fikirli dedi. – Yəqin, müharibədən sonra…

      Səfərbərliyə alınmış gənclər üzərində “56 nəfərlik” yazılmış tünd-yaşıl rəngli vaqonun yanında dayanıb son dəfə öz doğmaları, yaxınları ilə görüşürdülər. Dovşan isə bir kənarda dayanıb bu mənzərəni seyr edirdi.

      Sonra bir leytenant qaçaraq gəlib çığırdı:

      – Vaqonlara! Beş dəqiqə sonra qatar yola düşür.

      Gənclər Dovşana yaxınlaşıb onunla vidalaşdılar.

      – Dayanın, – Dovşan onları saxladı. – Bir dəqiqə gözləyin!

      Çamadanı yerə qoyub qapağı açdı, oradakı sabunları çıxarıb keçmiş şagirdlərinə payladı.

      – Götürün! – deyirdi. – Çox yaxşı sabundur, sabun sağlamlıqdır. Cəbhədə sizə lazım olacaq.

      Hamı Dovşana deyirdi: “Siz nə edirsiniz, müəllim, sabun bizim nəyimizə lazımdır, qoyun qalsın…” Dovşan isə onlara məhəl qoymur, sabunları təkcə öz keçmiş şagirdlərinə deyil, vağzaldakı digər çağırışçılara da paylayırdı. Uşaqlar Dovşana təşəkkür etdilər. Bu vaxt parovoz fit verdi. Hamı tələsik vaqonlara doluşdu və pəncərələrdən, qapıdan Dovşana əl yelləməyə başladılar. Onun keçmiş şagirdləri ilə digər çağırışçılar bir-birinə qarışmışdı və hamı Dovşana əl yelləyirdi. Qatar yerindən tərpəndi, perronda dayananlar qatarın arxasınca baxır, kimsə hönkürtü ilə ağlayırdı.

      Sonra Dovşan boş çamadanı səliqə ilə bağlayıb evə getdi. Vağzalın çıxışında onun qarşısını kəsdilər.

      – Vətəndaş, bu çamadanda nə var? – hərbi patrul xəbər aldı.

      – Heç nə! – deyən Dovşan çamadanı açıb içini göstərdi. – Bunun içində heç nə yoxdur!

      – Yoxdur, yoxdur da, – patrul yorğun səslə dedi. – Daha nəyə gülürsünüz? İndi başqa dövrdür, vətəndaş… Müharibədir…

      O, sevincək gedir və gülümsəyirdi. Evə də gülə-gülə gəldi…

      – Verdin? – arvadı xəbər aldı.

      – Hamısını bir-bir verdim! – Dovşan sevincək cavab verdi.

      Heç kim bilmir, o gecə Dovşana nə oldu, amma o gündən bəri arvadı çığır-bağır salmır. Bu çox qəribə əhvalatdır, СКАЧАТЬ