Dağlar arxasında üç dost . Ильяс Эфендиев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ ağız-ağıza verib laqqırtı vurması onun üçün əskiklik sayılır. Bir də ki, artıq olub keçmiş iş barədə nə danışasan?! Arvad tayfasının hulqumu yoxdur. Nə qədər zəvzəyirlər, qoy zəvzəsinlər. Bəndalı kişi maşanı sobanın ətəyinə söykəyərək çayniki də samovarın başına qoydu. Sonra öskürərək kim bilir hansı zamandan qalmış qarağac qutusunu çıxartdı. Bu vaxt, qapı açıldı və Şahlar içəri girdi. Ayazdan-gündən yanıb qaralmış uzun barmaqları arasında papiros bükən Bəndalı göz qapaqlarını qaldırıb sakit və ciddi bir nəzərlə oğluna baxaraq yenə də endirdi.

      – Səhərdən bəri haradasan, ay bala, gəlib bir stəkan çay da içmirsən, – deyə Gülnisə tələsik oğluna çay süzdü.

      – Yığıncağımız var idi, – deyə o, üzərində qar danələri işıldayan gödəkcəsini divardakı dəmir asqıya keçirtdi. Sonra stul çəkib, sobanın o biri tərəfində oturdu. Onun gəlişi ilə otaqdakı qız-gəlinin üzləri ciddi ifadə aldı. Ayna deyilən gəlindən başqa hamısı başını aşağı saldı. Qonaq qız bu ani dəyişikliyin səbəbi ilə maraqlanaraq oğlana diqqət yetirdi və onun qeyri-adi gözəlliyindən heyrətə gələn. (Əslinə baxsan bunu «gözəllik» deyil, «yaraşıq» adlandırmaq daha düzgün olardı. Oğlanın bənizi əsmər, boyu atasının boyu kimi uca, kürəkləri enli idi.)

      Qız aldığı bu güclü təsirin başqaları tərəfindən duyulacağından ehtiyat edərək, tələsik gözlərini oğlandan çəkib, nə üçünsə Gülnisəyə baxdı. O, yolda soyuqdan donub, dildən düşdüyü üçün oğlana fikir verməmişdi. Səhər ayılanda da oğlanın onu nə vəziyyətdə gətirib çıxardığı barədə Gülnisənin adamlara elədiyi söhbəti eşitmişdi. Odur ki, indi bir sövq-təbiiliklə həmin oğlanın bu olduğunu duydu və onun ayazdan yanıb-çatlamış gözəl əllərinə baxaraq anlaşılmaz tərzdə qızardı. Bununla belə özündə qəribə bir yüngüllük, bir fərəh hiss elədi.

      Ayna deyilən gəlin əvvəlcə qıza, sonra da Şahlara baxdı və qıza işarə ilə ona göz vurdu: «Görürsən necə qızdır!»

      Oğlan, sükut içində oturub sobanın ətəyinə baxan atasına iti bir nəzər salaraq, Aynanın zarafatına qarşı qaşqabağını tökdü. Gəlin başını Gülnisənin böyrünə qısaraq uğunub getdi.

      – Batmış… – deyə Gülnisə onun çiyninə vuraraq gülümsədi, o biri qız-gəlinlər də təbəssümlərini kişidən gizlətdilər. Bu ümumi şənliyi hiss edən Bəndalı kişinin qartalburunlu, arıq və sərt üzündə xoş bir ifadə yarandı və o arvadına müraciətlə:

      – Dur, çörəkdən-zaddan gətir, – dedi.

      Qız-gəlin qalxdılar.

      Gülnisə:

      – Hara? – dedi, – niyə gedirsiniz?..

      – Oturun yerə! – deyə Bəndalı kişi də dilləndi.

      – Dayımın canı üçün bura gələndə təzəcə yemişdik, – deyə Ayna cavab verdi. – Gecəniz xeyrə qalsın.

      Gülnisə qalxıb, sobanın üstündə paqqapaq qaynayan ağ qalaylı mis qazanı döşlüyünün ətəyi ilə tutaraq götürüb sobanın qabağındakı məcməyiyə qoydu. Sonra qonaq qızın qabağına təmiz kətan süfrə saldı. Motal pendiri ilə nazik buğda yuxası gətirdi. Oğlan da gəlib aşağı tərəfdə atasının yanında oturdu. Gülnisə onların da qabağına nimdaş bir süfrə saldı. Sonra qonağın boşqabını doldurdu.

      Qız üst-üstə qalanmış kələm dolmasına baxaraq gülümsədi:

      – Mən bu qədər yeyə bilmərəm. Bir az götürün.

      Gülnisə: – Niyə yemirsən. Cavan adamsan, – deyib əri ilə oğluna bir qabda çəkdi və qazanın dibində qalanı da öz qabağındakı mis kasaya qoydu. Oğlan qızın iki barmağı ilə tutduğu çörək tikəsini dolmanın suyuna necə ehtiyatla batırdığını görərək: – Niyə çəngəl gətirmirsən? – deyə anasına baxdı.

      – Heç yadıma düşməyib, – deyərək Gülnisə yuxarı başdakı stolun yeşiyindən bir çəngəl gətirib qıza verdi. Özləri isə əl ilə yedilər.

      …Yalnız indi Bəndalı kişi qonağın üzünə baxmadan:

      – Soruşmaq eyib olmasın, qızım, – dedi, – bura nə işə gəlmisən?

      – Mən zootexnikəm,– deyə qız cavab verdi. – Ağdam rayonunda işləyirdim. Mən olduğum arteli qonşu artellərlə birləşdirib böyütdülər. Yerli zootexnik var idi. İkimizdən birimiz qalmalı idik. Xahiş elədim məni dəyişsinlər. O, evli-eşikli adam idi.

      – Nə olar… Lap yaxşı eləmisən, – deyə Gülnisə cavab verdi və gülümsəyərək oğluna işarə elədi. – Elə Şahlar hey «zootexnik» deyib dururdu. Axı, indi sədrin yerinə o baxır.

      Oğlan qızardı.

      – Əşi, sən allah bəsdir. Sədrin yerinə baxmaq bir böyük iş-zad deyil ki.

      Gülnisə oğlunun sözlərinə əhəmiyyət verməyərək:

      – Əziz canın üçün, – deyə yenə də qıza müraciət elədi, – heç razılıq vermirdi. Deyirdi dərsim yarımçıq qalıb. Oxuyacağam. Camaat əl çəkmədi. Keçmiş sədri birillik kursa göndəriblər. Özü də, insafən, çox yaxşı adamdır. İş biləndir. Adama qiymət qoyandır. Ona görə də camaat dedi ki, təzə sədr seçmək lazım deyil. Özü oxuyub gələnəcən yerində Şahlar işləyər.

      Oğlan səbirsiz halda yerində qurcalandı.

      – Pah atonnan, – dedi, – arvad elə bil lap nitq deyir.

      Bəndalı kişi ayağa qalxaraq:

      – Yaxşı, ay arvad, dur, yer sal, – deyib bayıra çıxdı. Şahlar da qalxıb atasının ardınca getdi.

      Səlimə (qızın adı belə idi) səhərdən bəri ilk dəfə olaraq ayağa durub, otağın yuxarı tərəfində qoyulmuş stola yaxınlaşdı. Qılçaları hələ də göynəyirdi. Stolun üstünə cürbəcür şüşə qablar düzülüb, ortaya da güzgü ilə yanaşı balaca bir radio cihazı qoyulmuşdu. Güzgünün aynası ilə taxtası arasına Şahların əsgərlikdə olduğu zaman ukraynalı bir yoldaşı ilə müxtəlif görünüşdə çəkilmiş üç fotoşəkli sancılmışdı. Şahların düz fokusa zillənmiş gözlərində elə bir ifadə vardı ki, elə bil o, uzaqlardan anasına baxıb deyirdi: «Görürsənmi, mən necə oğlanam!..»

      Dostunun üzündə də, insanın yüksək şairanə əhval-ruhiyyədə olduğu kimi coşqun bir təbəssüm var idi, Onun saçları yana daranıb, sağ gözünün üstünə tökülmüşdü.

      Qız nədənsə Yesenini xatırlayıb gülümsədi. Sonra yenə Şahlara baxdı.

      Gülnisə o biri otaqdan təzə döşəkağı gətirib, divar boyu qoyulmuş yeganə çarpayını СКАЧАТЬ